Οι χορωδίες της Αλεξάνδρειας ευχαριστούν για την στήριξη και αναφέρονται σε σημαντική διάκριση

Μια σημαντική διάκριση για την πρόοδο

Τώρα που αισίως ολοκληρώθηκε η μεγαλύτερη χορωδιακή διοργάνωση που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ, η 8η Χορωδιακή Ολυμπιάδα, μπορούμε πιο χαλαρά και αποστασιοποιημένα να δούμε τη συμμετοχή και τη διάκριση που κατέκτησαν οι Αλεξανδρινές Φωνές, η μοναδική χορωδία που συμμετείχε στους Αγώνες από τη Β. Ελλάδα. Είναι απλά ένα χαρτί ή υπάρχει κάποιο αντίκρισμα για τις χορωδίες και την πόλη της Αλεξάνδρειας;

Πολλά τα θέματα, αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή. Η Χορωδιακή Ολυμπιάδα* διοργανώνεται από την Interkultur και τη χώρα που τη φιλοξενεί κάθε φόρα. Είναι η μεγαλύτερη και εγκυρότερη χορωδιακή διοργάνωση στον κόσμο τόσο για το διαγωνιστικό της μέρος όσο και για τις παράλληλες εκδηλώσεις, χορωδιακά εργαστήρια, συναυλίες φιλίας, κ.λπ. κ.λπ. Η φετινή διοργάνωση για παράδειγμα περιελάμβανε πάνω από 50 διαγωνιστικές κατηγορίες, περισσότερες από 200 συνολικά εκδηλώσεις με πάνω από 20.000 χορωδούς από 450 χορωδίες και πάνω από όλο τον κόσμο.

Η συμμετοχή σε ένα τέτοιο διαγωνισμό δεν είναι αυτονόητη! Οι χορωδίες υποβάλλουν αίτηση συμμετοχής με πρόσφατες ηχογραφήσεις, βιντεοσκοπήσεις, βιογραφικό και το πρόγραμμα που προτίθενται να παρουσιάσουν στο διαγωνισμό. Η καλλιτεχνική επιτροπή των Αγώνων, που αποτελείται από τους πιο καταξιωμένους μουσικούς και ειδήμονες της χορωδιακής μουσικής στον κόσμο, ελέγχει τις αιτήσεις και ανάλογα με το επίπεδο της κάθε χορωδίας εγκρίνουν ή όχι τη συμμετοχή τους στο διαγωνισμό στην αντίστοιχη κατηγορία που επιθυμούν με βάση το πρόγραμμα που αυτές δηλώνουν (π.χ. μικτές χορωδίες, θρησκευτική μουσική, φολκλόρ, κ.λπ.). Αυτές που καταφέρνουν και περνούν την αξιολόγηση μπορούν να διαγωνιστούν σε δύο είδη διαγωνισμού, τον ανοιχτό (open) και των πρωταθλητών (champions). Στους πρωταθλητές μπορούν να διαγωνιστούν μόνο οι χορωδίες που έχουν ήδη κατακτήσει χρυσό δίπλωμα (θα εξηγηθεί παρακάτω) σε προηγούμενη Ολυμπιάδα ή άλλο διαγωνιστικό πρωτάθλημα (grand prix) υπό την αιγίδα της Interkultur και της Musica Mundi. Αν μια χορωδία πιστεύει ότι είναι καλύτερη απ’ ό,τι μπορεί να δείξει ο φάκελός της υπάρχουν και οι προκριματικοί που διεξάγονται δύο μέρες πριν την έναρξη των αγώνων, αλλά αυτό σημαίνει ιδιαίτερα αυξημένο οικονομικό κόστος χωρίς καμία εγγύηση πρόκρισης. Όλες οι άλλες χορωδίες που πληρούν τα κριτήρια ποιότητας συμμετέχουν στον ανοιχτό διαγωνισμό.

Ακριβώς όπως και στην αθλητική Ολυμπιάδα, η εθνική αποστολή αποτελείται από αθλητές πολλών συλλόγων που διακρίθηκαν με τις επιδόσεις τους στα προκριματικά πρωταθλήματα και διαγωνίζονται σε διάφορα αθλήματα, έτσι κι εδώ. Πολλές χορωδίες, διαφόρων φορέων, διαμορφώνουν τη μία εθνική αποστολή που διαγωνίζεται σε διάφορες κατηγορίες. Όπως και στην αθλητική Ολυμπιάδα έτσι κι εδώ είναι μέγιστη τιμή η συμμετοχή και μόνο! Η Ελληνική Αποστολή σε αυτή τη διοργάνωση αποτελούνταν μόνο από τρεις χορωδίες, τις Ροζάρτε και Μανώλης Καλομοίρης από την Αθήνα και τις Αλεξανδρινές Φωνές από την Αλεξάνδρεια.

Ωραία ως εδώ, έχουμε μία σαφώς αξιόλογη χορωδία που προκρίθηκε να διαγωνιστεί, είτε στους πρωταθλητές είτε στον ανοιχτό διαγωνισμό, όπως οι Αλεξανδρινές Φωνές, αυτό ήταν; Προφανώς και όχι! Καταρχήν – πριν φτάσουμε στο καλλιτεχνικό μέρος – πρέπει να εξασφαλιστούν οι οικονομικές και ταξιδιωτικές απαιτήσεις της συμμετοχής στο διαγωνισμό. Το μέσο κόστος ανά άτομο από την Ελλάδα σε μία τέτοια διοργάνωση κυμαίνεται στα 600-900€, συμπεριλαμβανομένης της εισφοράς στη διοργάνωση, τη διαμονή, τα αεροπορικά εισιτήρια, τις εκεί μετακινήσεις κ.λπ. Είναι σαφές ότι σε ατομικό επίπεδο, για τους περισσότερους χορωδούς, το κόστος συμμετοχής είναι απαγορευτικό, πόσο μάλλον στους καιρούς που διανύουμε. Είναι απόλυτα αναγκαίο λοιπόν, κάθε τέτοια συμμετοχή να αντιμετωπίζεται συλλογικά και ως μέρος της τοπικής κοινωνίας αλλά και της εθνικής αποστολής ανεξάρτητα από το αν είναι μικρή, μεγάλη χορωδία, δημόσια ή ιδιωτική. Αν και εύκολα κανείς θα μπορούσε να θεωρήσει αυτονόητη τη στήριξη του Δήμου Αλεξάνδρειας στην συμμετοχή της δημοτικής χορωδίας του στην Ολυμπιάδα, δεν είναι καθόλου. Μέχρι τώρα οι χορωδοί των Αλεξανδρινών Φωνών κάλυπταν το 75-100% του κόστους συμμετοχής τους σε τέτοιες διοργανώσεις! Είναι λοιπόν τιμή του Δημάρχου Φώτη Δημητριάδη που τόλμησε να στηρίξει σθεναρά τη συμμετοχή της χορωδίας. Όπως επίσης εύσημα αναλογούν και στον Πρόεδρο αλλά και τα μέλη του συμβουλίου της Κ.Ε.Δ.Α.** που παρά τους στενούς γραφειοκρατικούς περιορισμούς (και την προεκλογική περίοδο) εργάστηκαν σκληρά για να συγκεντρώσουν ιδιωτικές χορηγίες για να καλυφθεί τελικά το σύνολο του κόστους της αποστολής. Όπως εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς, όσο γενναία κι αν ήταν η προσφορά του Δήμου, όσο σημαντική κι αν ήταν η συμμετοχή των χορωδών, υπολείπονταν ένα σεβαστότατο ποσό για την υλοποίηση της αποστολής. Ένα ποσό που συγκεντρώθηκε χάρη στον αγώνα των ανθρώπων της Κ.Ε.Δ.Α. και της χορωδίας από ευγενείς χορηγούς, από την Αλεξάνδρεια και όχι μόνο, που πίστεψαν στην αξία της χορωδίας και της συμμετοχής της στην 8η Χορωδιακή Ολυμπιάδα.

Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι, ακριβώς επειδή η χορωδία είναι δημοτική, είχε να αντιμετωπίσει άλλο ένα τεράστιο εμπόδιο∙ την ελληνική γραφειοκρατία. Καθώς δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο από την έναρξη του Καλλικράτη, κανείς από τους εμπλεκόμενους φορείς δεν ήξερε πως να το αντιμετωπίσει! Μέχρι και την τελευταία εβδομάδα υπήρχαν καίρια θέματα με αποτέλεσμα να διακυβεύεται η συμμετοχή των Αλεξανδρινών Φωνών στους Αγώνες, αλλά και με τις καθυστερήσεις που προέκυπταν να υπάρχουν πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις στη διεκπεραίωση του ταξιδιού και της εκεί διαμονής (π.χ. η χορωδία αναγκάστηκε να μείνει εκτός της πόλης του διαγωνισμού χωρίς εξασφαλισμένη μετακίνηση από και προς τους χώρους του διαγωνισμού).

Όλα αυτά όμως είναι απλά τεχνικές λεπτομέρειες Το θέμα είναι η τελευταία Χορωδιακή Ολυμπιάδα και το βασικότερο κομμάτι είναι μάλλον η καλλιτεχνική προετοιμασία και παρουσία της κάθε χορωδίας που διαγωνίστηκε, καθώς και η όποια διάκριση κατάφερε να κατακτήσει. Θέματα για τα οποία πολλές ανακρίβειες πλανώνται στον αέρα των ΜΜΕ.   

Έτσι και οι Αλεξανδρινές Φωνές, αν και τίποτα δεν φαινόταν τότε να υποστηρίζει τη συμμετοχή τους στην Ολυμπιάδα, από πέρυσι άρχισαν την προετοιμασία τους για να διαγωνιστούν. Ίσως να φαντάζει εύκολο μια ομάδα ανθρώπων να τραγουδά πολυφωνικά, αλλά σίγουρα η προετοιμασία για έναν τέτοιο διαγωνισμό απέχει παρασάγγας από την παρέα που τραγουδάει για το κέφι της. Για την ακρίβεια είναι πολύ παρόμοια με αυτή ενός πρωταθλητή. Επί το πλείστον περιλαμβάνει επανάληψη, κι επανάληψη, κι επανάληψη, κι επανάληψη μέχρι να μαθευτούν οι μουσικές φράσεις, να γίνει ο τόνος μουσική, να μπει η έκφραση, η κίνηση και ό,τι άλλο συνθέτει την τελική παράσταση. Όταν σε αυτήν την έτσι κι αλλιώς επίπονη πολλές φορές διαδικασία προσθέσεις την ηλικία, την έλλειψη μουσικής παιδείας – η Αλεξάνδρεια έχει μόνο μουσικές σχολές και κανένα ωδείο! – και τις δεσμεύσεις των ενηλίκων χορωδών είναι σαφές ότι δεν είναι και ό,τι πιο εύκολο. Το να είσαι χορωδός στις Χορωδίες Αλεξάνδρειας, Μελισσάνθη ή Αλεξανδρινές Φωνές, σημαίνει αυτόματα ότι έχεις απαρνηθεί τα Σάββατα! Η προετοιμασία δε για ένα διαγωνισμό σημαίνει ότι εκτός από τα Σάββατα, πρέπει να κλείσεις και το μαγαζί τις καθημερινές για τις επιπλέον πρόβες, να αφήσεις μόνο του παιδί που ετοιμάζεται για εξετάσεις, να αφήσεις το μωρό μέχρι αργά το βράδυ στη γιαγιά, να προσλάβεις εργάτες για τη συγκομιδή στο χωράφι ή έξτρα υπάλληλο στο μαγαζί (αν έχεις τη δυνατότητα), να… να… να… Όπως και ο πρωταθλητής της κολύμβησης μπορεί να λατρεύει το κολύμπι, αλλά όταν προετοιμάζεται για τους αγώνες τα δεδομένα και οι προτεραιότητες αλλάζουν, έτσι και για τους χορωδούς.

Ευτυχώς για τις Χορωδίες Αλεξάνδρειας και τις Αλεξανδρινές Φωνές, η μαέστρος Ελένη Θεοδωρίδου, με τον καλλιτεχνικό διευθυντή Γρηγόρη Σαββόπουλο και τον πιανίστα Κώστα Παντελίδη έχουν το δικό τους μοναδικό τους τρόπο να μεταμορφώνουν αυτή την ετερόκλητη και απαίδευτη μουσικά ομάδα ανθρώπων σε χορωδία αξιώσεων που και αυτή τη φορά γύρισε με μία διάκριση στις αποσκευές της που έσβησε τους πόνους της προετοιμασίας. Ήταν αλήθεια πολύ μοναχικές οι απονομές στις οποίες συμμετείχαν οι ελληνικές χορωδίες, καθώς υπήρχε μόλις μία χορωδία τη φορά να ανεμίζει την ελληνική σημαία και να ζητωκραυγάζει τη διάκριση. Στις δε απονομές της δεύτερης εβδομάδας δεν ήταν καμία όπως και στην παρέλαση των εθνών, όπου η Ελλάδα παρελαύνει πρώτη (καθότι Ολυμπιάδα), αλλά για καθαρά οικονομικούς λόγους, καμία χορωδία δεν υπήρχε πίσω απ’ τη σημαία… Ναι, η οικονομική στενότητα, η κρίση, το κράτος που δεν στηρίζει τον πολιτισμό κι όλες οι καλές δικαιολογίες είναι γνωστές. Αλήθεια, η κοντινή μας Κροατία με το μισό πληθυσμό της Ελλάδας πώς είχε πέντε χορωδίες ή η μακρινή Βενεζουέλα δύο; Η αναφορά στις άλλες χώρες δεν γίνεται για να ψάξουμε ψύλλους στ’ άχυρα των δικαιολογιών και των συγκρίσεων, απλά για γίνει σαφές ότι δεν υπάρχουν δικαιολογίες. Κάποιος πρέπει να κάνει την αρχή και να μην περιμένει έτοιμες λύσεις. Έτσι έκαναν φέτος οι Αλεξανδρινές Φωνές, και η Ροζάρτε και η Μανώλης Καλομοίρης και ακούστηκε το όνομα της χώρας μας τρεις φορές!

Έτσι οι Έλληνες Χορωδοί άκουσαν μοναδικές ερμηνείες από τις καλύτερες χορωδίες του κόσμου με τις οποίες διαγωνίστηκαν. Δέχτηκαν εποικοδομητική κριτική από τους πιο αξιόλογους μαέστρους του πλανήτη και όχι μόνο. Μετέφεραν το ελληνικό πνεύμα σε όλες τις φυλές και κοινώνησαν τη διαφορετικότητα. Εμπέδωσαν τι θα πει ομαδική δουλειά και έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό για να σταθούν άξιοι της διοργάνωσης και της χώρας τους κερδίζοντας τελικά και από μία διάκριση.

Σε αυτό το σημείο μάλλον αξίζει να γίνει μία διαφωτιστική αναφορά στο πως προκύπτουν αυτές οι διακρίσεις και τι σημαίνουν, διότι πολλά δημοσιεύματα παρερμηνεύουν την έννοια του μεταλλίου ή του διπλώματος. Σε αντίθεση με τα περισσότερα αθλήματα στις χορωδίες δεν μπορείς να έχεις απλά αποτελέσματα «νίκης». Δεν «νικάει» η χορωδία που θα τρέξει πιο γρήγορα από τις άλλες αλλά θα βάλει τα περισσότερα γκολ. Ίσως καλύτερα έτσι, γιατί το σύστημα που έχουν αναπτύξει Musica Mundi & Interkultur ενισχύει σαφώς την ευγενή άμιλλα και τον συναγωνισμό και όχι τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις χορωδίες και τα έθνη και αυτό που ζουν οι συμμετέχοντες τελικά είναι η αποθέωση του «η μουσική ενώνει τους ανθρώπους».

Το σύστημα αξιολόγησης που χρησιμοποιείται λοιπόν στη Χορωδιακή Ολυμπιάδα περιλαμβάνει μία σειρά από κριτήρια όπως η πιστότητα στο μουσικό κείμενο (παρτιτούρα), η εκτέλεση των δυναμικών κ.λπ. Τα κριτήρια είναι ακριβώς τα ίδια για όλες τις κατηγορίες και όλα τα είδη μουσικής με μία μικρή διαφοροποίηση στο σκηνικό ποπ και το σκηνικό φολκλόρ – στο οποίο διαγωνιστήκαν οι Αλεξανδρινές Φωνές – όπου εκτός όλων των άλλων προστίθεται και η σκηνική παρουσία. Τα κριτήρια είναι δεδομένα εξ αρχής και γνωστά στις χορωδίες. Ακριβώς όμως επειδή η τέχνη δεν είναι απόλυτη όπως τα γκολ, πέντε κριτές σε κάθε διαγωνιστική κατηγορία, ιδιαίτερα καταξιωμένοι μουσικοί και μαέστροι χορωδιών παγκοσμίως, καλούνται να βαθμολογήσουν την επίδοση κάθε χορωδίας με τα συγκεκριμένα κριτήρια. Από το μέσο όρο της αξιολόγησής τους προκύπτει και η τελική βαθμολογία της κάθε χορωδίας που αντιστοιχεί ή όχι σε κάποια διάκριση. Οι διακρίσεις είναι χάλκινο, αργυρό και χρυσό δίπλωμα για τον ανοιχτό διαγωνισμό και η χορωδία με την υψηλότερη βαθμολογία σε κάθε κατηγορία χρίζεται νικήτρια της κατηγορίας. Τα χρυσά διπλώματα αποκτούν το δικαίωμα διαγωνισμού με τους πρωταθλητές στις επόμενες διοργανώσεις. Αντίστοιχα στους πρωταθλητές υπάρχει χάλκινο, αργυρό και χρυσό μετάλλιο και η χορωδία με την υψηλότερη βαθμολογία χρίζεται πρωταθλήτρια της κατηγορίας της. Έτσι, λοιπόν, μπορεί σε μία κατηγορία να βραβευθούν όλες οι συμμετέχουσες χορωδίες με χρυσό μετάλλιο ή δίπλωμα, ή ακόμη και καμία να μην καταφέρει να διακριθεί και να αποχωρήσουν όλες με απλή βεβαίωση συμμετοχής. Φυσικά, στην Ολυμπιάδα, όπως προαναφέρθηκε, τα κριτήρια επιλογής είναι πάρα πολύ υψηλά και οι χορωδίες που έχουν προκριθεί σε πρώτη φάση το πιθανότερο είναι να έχουν αξιόλογες εκτελέσεις και να κατακτήσουν κάποια διάκριση. Πολλοί όμως είναι οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά ακόμη και την καλύτερη χορωδία, από ένα κακό και μακρινό ταξίδι μέχρι το διαγωνισμό ή ακόμη και το διαφορετικό κλίμα στον τόπο του διαγωνισμού, όπως οι 20 ώρες μέρα και η υγρασία που υπήρχαν στη Ρίγα. Με λύπη θυμούνται οι Αλεξανδρινοί Χορωδοί τη χορωδία που ταξίδεψε από το Εκουαδόρ μέχρι τη Λετονία για να γυρίσει τελικά με απλή βεβαίωση συμμετοχής αλλά και άλλους που παρά τους κόπους τους δεν κατάφεραν να αποκομίσουν μία διάκριση.

Σίγουρα όμως, όλοι αποκόμισαν πολύτιμες εμπειρίες! Και οι Αλεξανδρινές Φωνές επέστρεψαν με άλλη αντίληψη για το τι θα πει χορωδιακό τραγούδι και ελπίζουν και άλλοι συμπολίτες τους να ενώσουν τις φωνές τους, να μοιραστούν την εμπειρία και την επόμενη φορά να έχουν ελπίδα για μία υψηλότερη διάκριση. Να μπορέσει η χορωδία να συμμετάσχει ξανά σε τέτοια διοργάνωση, να ακουστεί ξανά η χώρα μας, να υπάρχει και πάλι εκπροσώπηση από την Ελληνική Μακεδονία (ναι, αν δεν πήγαιναν οι Αλεξανδρινές Φωνές η χορωδία από την πΓΔΜ θα μοστράριζε ως η μόνη Μακεδονία),  να μπει και να παραμείνει η Αλεξάνδρεια στο χάρτη των πόλεων που οι χορωδίες θέλουν να επισκέπτονται, να ζήσουν όλοι μαζί τους ήχους και τις εικόνες,  «το ότι τόσοι λαοί του κόσμου μπορούν να συνυπάρξουν και να επικοινωνήσουν αρμονικά, χωρίς να έχουν τίποτα που να τους χωρίζει»***, να σμιλεύσουν χαρακτήρα με την ομαδική δουλειά, να γυρίσουν πλουσιότεροι ως άνθρωποι και καλύτεροι ως πολίτες με νέο όραμα για το τι μπορεί να συμβεί στον τόπο τους. Τέλος, να ανανεώνουν το σεβασμό τους για το χορωδιακό τραγούδι που εδώ και δυόμιση πια δεκαετίες, χάρη στον Γρηγόρη Σαββόπουλο και την Ελένη Θεοδωρίδου, αποτελεί ένα σταθερό φάρο πολιτισμού στη μικρή μας Αλεξάνδρεια, μία από τις υγιέστερες ασχολίες μικρών και μεγάλων και πηγή ήθους και πνευματικής καλλιέργειας.

Όπως είναι πλέον σαφές, η συμμετοχή και μόνο στην Ολυμπιάδα είναι ύψιστη τιμή για μία χορωδία, ακριβώς όπως και ενός αθλητή που συμμετέχει στη Θερινή ή Χειμερινή Ολυμπιάδα. Σε αντίθεση με τα αθλήματα, στη χορωδιακή μουσική δεν υπάρχει μόνο μία θέση για το νικητή, υπάρχει η αξιοκρατική αξιολόγηση και ακόμη και η χαμηλότερη διάκριση τοποθετεί τη χορωδία που την κατακτά στο παγκόσμιο χορωδιακό στερέωμα. Η εμπειρία της συμμετοχής αποτελεί θεμέλιο λίθο στο καλύτερο καλλιτεχνικό μέλλον τόσο της χορωδίας αλλά και της εκάστοτε τοπικής κοινότητας.  Η δικτύωση με τις άλλες χορωδίες, που επιθυμούν την καλλιτεχνική και πολιτισμική ανταλλαγή,  αποτελεί επένδυση όχι μόνο στο καλλιτεχνικό αλλά και στο τουριστικό και οικονομικό μέλλον της περιοχής προέλευσης της κάθε χορωδίας.

Όταν λοιπόν αναρωτιέστε αν άξιζε τον κόπο να πάνε οι Αλεξανδρινές Φωνές μέχρι τη Ρίγα ή αν αξίζει εσείς ή παιδί σας να συμμετάσχετε στη χορωδία η απάντηση είναι πλέον προφανής… ΝΑΙ!

Ελευθερία Τσιάρτα