Συνέχεια από το πρώτο (κλικ ΕΔΩ) και δεύτερο μέρος (κλικ ΕΔΩ)
Γράφει ο δάσκαλος
Γρηγόρης Γιοβανόπουλος
Τον Ιούνιο του 1878 θα εμφανιστεί η πρώτη σοβαρή εθνική αλβανική κίνηση. Συγκροτείαι η «Λίγκα της Πρισρένης» από 80 περίπου άτομα μεταξύ των οποίων ο Αμπντούλ Φράσερι , ο Μεχμέτ Αλή Βρυώνη, ο Ναούμ Βικιλχάρτζι , ο Κ. Χριστοφορίδης , ο Β. Ντόρβα κ.α. Με τη συγκρότησή της δημιουργούνταν για πρώτη φορά ένας οργανισμός ο οποίος αναφέρονταν στο όνομα όλων των Αλβανών και παρουσιάζονταν ως ένα αντιπροσωπευτικό τους όργανο που διεκδικούσε την υπεράσπιση των δικαιωμάτων του αλβανικού έθνους.
Η λίγκα έστειλε υπόμνημα στο συνέδριο του Βερολίνου το οποίο όμως δεν λήφθηκε καθόλου υπόψη από τους συνέδρους . Πάντως η Λίγκα αυτή συγκροτήθηκε εν γνώσει και μάλλον με την υποστήριξη της Υψηλής πύλης.
Ο Αμπντούλ Φράσερι και ο Μεχμέτ Αλή Βρυώνη θα αποστείλουν σε έγκριτες εφημερίδες της Ευρώπης , αλλά και στην Κωνσταντινούπολη άρθρα με τα οποία αναφέρουν τις απόψεις των Αλβανών και πλέον διαχωρίζουν πλήρως τη θέση τους από την Ελλάδα διεκδικώντας όλη την Ήπειρο , χρησιμοποιώντας κείμενα του Στράβωνα , του Θουκυδίδη και του Ηρόδοτου ( τα οποία βέβαια εντέχνως είχαν διαστρεβλώσει) , διεκδικώντας σχεδόν όλους τους Έλληνες ήρωες από τον Μ. Αλέξανδρο έως τους ήρωες της επανάστασης Θ. Κολοκοτρώνη , Γ. Καραϊσκάκη , Μ. Μπότσαρη , Κ. Τζαβέλα , Κουντουριώτηδες κ.τ.λ. Επίσης κατ’ αυτούς οι Έλληνες οφείλουν την ανεξαρτησία τους στους Αλβανούς καθώς ο Αλβανός Αλή πασάς «επί τρία όλα έτη εμόχθησεν διά το Ρωμέικον».
Στην Ελλάδα πάντως συνεχίζονταν οι προσπάθειες για ίδρυση δυαδικού κράτους στα πρότυπα της Αυστροουγγαρίας και οι ΄Έλληνες πολιτικοί Χαρίλαος Τρικούπης , Γεώργιος Θεοτόκης , Στέφανος Σκουλούδης εργάστηκαν με ζήλο προς αυτήν την κατεύθυνση. Πάντα όμως κάποιος Ιταλικός δάκτυλος , ή κάποιος αντίστοιχος Οθωμανικός θα οδηγούσε τις διαπραγματεύσεις σε αποτυχία . Σ ‘ αυτήν την κατεύθυνση εντάσσεται και η ίδρυση το 1899 του « Ελληνοαλβανικού εθνικού συνδέσμου» ο οποίος καθοδηγούνταν από τον Στρατηγό Ι. Σέχο Μπότσαρη και εξέδωσε μια προκήρυξη με τίτλο « ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΑΡΒΑΝΙΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΔΕΡΦΟΥΣ ΑΡΒΑΝΙΤΕΣ ΤΗΣ ΑΡΒΑΝΙΤΙΑΣ (1899)» την οποία υπογράφουν οι Στρατηγοί Σέχος , Μπότσιαρης, Τζαβέλλας και ζητούν από τους Αλβανούς διμερή συννενόηση , πολιτική ένωση και αποφυγή του διαμελισμού των εδαφών της Αλβανίας από Σλάβους , Ιταλούς και Αυστριακούς με την ενσωμάτωση τους στην Ελλάδα.
Βέβαια οι Αλβανοί είχαν ήδη δείξει την προτίμηση τους στους Τούρκους καθώς στον πόλεμο του 1897 πολλά Αλβανικά τάγματα ανήκαν στον Οθωμανικό στρατό .
Ο ατυχής εκείνος πόλεμος που κάποιοι ονόμασαν «ψευτοπόλεμο» (μάλλον απολύτως δίκαια) επέβαλλε στην Ελλάδα τον Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο (1898) και φυσικά ανέβαλλε για αρκετά χρόνια τις ενέργειες για την υλοποίηση της «Μεγάλης ιδέας» . Παρόλα αυτά η αντίληψη της προσέγγισης Ελλήνων και Αλβανών συνεχίζει να υφίσταται καθώς η αποσύνθεση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας θεωρούνταν βέβαιη και όλοι οραματίζονταν τα Βαλκάνια μετά την «έξωση» των Τούρκων.
Στις 25 Σεπτεμβρίου 1893 ιδρύθηκε στην Αθήνα από μια ομάδα σημαντικών Ελλήνων πολιτών ένα πατριωτικό σωματείο με το όνομα : «Εταιρεία ο Ελληνισμός» . Κύριος σκοπός της σύμφωνα με το καταστατικό ήταν η “εξερεύνηση και θεραπεία των δικαίων του Ελληνισμού. Τούτο δ΄ επιδιώκεται δια της ακριβούς δι΄ επιτοπίου και πάσης άλλης θρησκευτικής και επιστημονικής μελέτης, γνώσεως του σύμπαντος Ελληνισμού πραγμάτων ως και δια καταλλήλου προς βελτίωσιν και ανόρθωσιν αυτού ενεργείας”.
Την ηγεσία της εταιρείας αναλαμβάνει στις 10 Οκτωβρίου 1894 ο καθηγητής της Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας Νεοκλής Καζάζης ο οποίος εγκαινιάζει μια μεγάλη προσπάθεια εξάπλωσης της εταιρείας απανταχού του Ελληνισμού προώθησης αλλά και υπεράσπισης των δικαίων του Ελληνισμού . Στα πλαίσια αυτά .
Ο Νεοκλής Καζάζης θα προσεγγίσει τον φιλέλληνα μπέη της Αυλώνος Ισμαήλ Κεμάλ Βλώρα, ο οποίος είχε αποφοιτήσει από τη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων και γνώριζε άπταιστα τα ελληνικά. Ο Ισμαήλ Κεμάλ το 1901 ενώ βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη πληροφορήθηκε ότι σχεδιαζόταν η σύλληψή του από τους Τούρκους εξαιτίας των θέσεών σχετικά με την αλβανική αυτονομία , θα καταφύγει αρχικά στην Αθήνα όπου θα έχει επαφές με τον Καζάζη και θα συντονίσουν τις ενέργειές τους προς την κατεύθυνση της ελληνοαλβανικής συνεργασίας .
Αργότερα θα μεταβεί στις Βρυξέλλες, όπου και με ελληνική χρηματική συνδρομή θα εκδώσει μία εφημερίδα με τον τίτλο «ΣΩΤΗΡΙΑ – ΑΛΒΑΝΙΑ», η οποία εκδίδονταν στα ελληνικά εκτός από την τελευταία σελίδα της, που ήταν γραμμένη στα αλβανικά από το δεύτερο φύλλο και εξής. Η εφημερίδα «ΣΩΤΗΡΙΑ- ΑΛΒΑΝΙΑ» θα εκδώσει μόνο 5 φύλλα από τις 15/28 Σεπτεμβρίου 1901 και θα ασχοληθεί με θέματα αλβανικού, ελληνοαλβανικού αλλά και οθωμανικού ενδιαφέροντος, όπως ήταν η παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η προοπτική διατήρησης ή διάσπασης της Αυτοκρατορίας, και η προσέγγιση του ελληνικού και του αλβανικού παράγοντα.
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον εδώ να παραθέσουμε δύο άρθρα του Ισμαήλ Κεμάλ που αφορούν τον Ελληνισμό .
Το πρώτο κείμενο έχει τον τίτλο «ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ» και δημοσιεύτηκε στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας «ΣΩΤΗΡΙΑ-ΑΛΒΑΝΙΑ» στις 21 Νοεμβρίου 1901. Αν ο αναγνώστης του κειμένου δεν γνωρίζει τον συγγραφέα θα νομίσει μάλλον πως κάποιος μεγαλοϊδεάτης Έλληνας το υπογράφει. Τόσος είναι ο θαυμασμός του Ισμαήλ Κεμάλ για τον Ελληνισμό και τον ρόλο που αυτός πρέπει να επιτελέσει στην περιοχή.
Το δεύτερο κείμενο τιτλοφορείται «ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΖΗΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΣ» και δημοσιεύτηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1901 στο 4ο φύλλο της εφημερίδας στη δεύτερη σελίδα και δίνει την πραγματική οπτική του ζητήματος που δημιουργήθηκε από τους Βούλγαρους με συγκεκριμένη στόχευση. Επίσης σχετικά με το «Μακεδονικό» ζήτημα που όπως προείπαμε δημιούργησε ο σλαβικός παράγοντας (Βουλγαρία , Ρωσία) αξιοσημείωτη είναι μια αναφορά του Ισμαήλ Κεμάλ στην3η σελίδα του 3ου φύλλου της εφημερίδας με τίτλο «ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΚΑΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΖΗΤΗΜΑ».
Πριν παρατεθούν τα κείμενα θα πρέπει να αναφερθεί εδώ πως οι κινήσεις και οι πρωτοβουλίες της εταιρείας «Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ» θα έχουν ως αποτέλεσμα να υπογραφεί τον Μάρτιο του 1907 η «Δήλωσις της Ελληνοαλβανικής Συνεννοήσεως» από τους Καζάζη και Πεταλά από ελληνικής πλευράς και του Ισμαήλ Κεμάλ από αλβανικής. Μαζί με την «Δήλωση» υπογράφηκε και ένα «Ειδικό Πρωτόκολλο» στο οποίο αναλύονταν οι όροι της συμφωνίας και περιγράφονταν ο τρόπος με τον οποίον θα επιτυγχάνονταν οι στόχοι της συμφωνίας. Το πρωτόκολλο αυτό το συνυπέγραψαν και πολλοί Ηπειρώτες προύχοντες όπως οι Βότσαρης , Σάρογλους κ.α.
Πριν από αυτές τις υπογραφές και συγκεκριμένα στις 18 Φεβρουαρίου 1907 ο Ισμαήλ Κεμάλ μαζί με τον Αλβανό Τζαφφέρ ήλθαν σε επαφή με τον Ν. Λεβίδη Πρόεδρο της Βουλής και τον Πρωθυπουργό Γεώργιο Θεοτόκη ενημερώνοντάς τους για τις φιλελληνικές τους προθέσεις αλλά και τις απόψεις που αυτοί είχαν σχετικά με τις ελληνοαλβανικές σχέσεις.
Βέβαια μια συμφωνία μεταξύ μιας επίσημης κυβέρνησης και ενός ιδιώτη φυσικά δεν θα μπορούσε να έχει δεσμευτικό χαρακτήρα, πράγμα που η ελληνική πλευρά αντιλαμβάνονταν πλήρως , αλλά πίστευε πως το γεγονός ότι ένας τόσο σημαντικός Αλβανός προύχοντας με ελληνική παιδεία, υπέγραφε μια διακήρυξη όπου περιγράφονταν η συνεργασία Ελλάδας Αλβανίας , θα μπορούσε να επηρεάσει προς μια ευνοϊκή στάση απέναντι στην Ελλάδα όταν θα ερχόταν η ώρα της νέας ρύθμισης των συνόρων.
Δυστυχώς οι εξελίξεις, που ακολούθησαν μέσα και έξω από την Οθωμανική Αυτοκρατορία καθώς και η πολιτική που επικράτησε στην Αλβανία επιδιώκοντας την ανεξαρτησία της σε απόσταση από την Ελλάδα , αλλά και τα υπόλοιπα βαλκανικά κράτη είχαν μεγαλύτερη δυναμική από την ελληνοαλβανική συνεννόηση. Έτσι οι Αλβανοί κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων θα είναι ο μοναδικός λαός που δεν θα συμμετάσχει στην προσπάθεια εκδίωξης των Τούρκων και μάλιστα στην περίπτωση της πολιορκίας της Σκόδρας από τους Μαυροβούνιους θα ενισχύσουν την Τουρκική φρουρά.
Ο Ισμαήλ Κεμάλ Βλώρα στις 28 Νοεμβρίου 1912 στην πόλη Βλώρε (Αυλώνα) επικεφαλής μιας 83μελής συνέλευσης ανακήρυξε την Αλβανία ανεξάρτητο κράτος και σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση που ορκίστηκε στις 4 Δεκεμβρίου 1912.
Ήταν δεκαμελής υπό τον Ισμαήλ Κεμάλ μέχρι την παραίτησή του στις 22 Ιανουαρίου 1914. Η Συνέλευση ίδρυσε επίσης τη Γερουσία (Αλβανικά: Pleqësi), με ρόλο συμβουλευτικό της κυβέρνησης, αποτελούμενη από 18 μέλη της Συνέλευσης.
Η ανεξαρτησία της Αλβανίας αναγνωρίσθηκε από τη Διάσκεψη του Λονδίνου, στις 29 Ιουλίου 1913 με την απαίτηση της Ιταλίας και της Αυστρίας και την καταλυτική επέμβαση του Προέδρου των ΗΠΑ Woodrow Wilson.
ΑΡΘΡΑ ΙΣΜΑΗΛ ΚΕΜΑΛ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ
1ο Άρθρο:Εφημερίδα «ΣΩΤΗΡΙΑ-ΑΛΒΑΝΙΑ» 21 Νοεμβρίου 1901, 1η σελ. «ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ»
Έθνος έχον αναμφισβήτητον μεγαλείον παρελθόν και δικαίωμα προσδοκίας μεγάλου μέλλοντος εν ανατολή είναι το Ελληνικόν. Αφίνομεν κατά μέρος τας υπηρεσίας τας οποίας το μέγα τούτο έθνος έκαμεν εις όλην εν γένει την ανθρωπότητα , διαδίδον εις τα απώτερα μέρη της υφηλίου τον πολιτισμόν και την επιστήμην ως ουσίαν ευεργετικήν και δικαίως αποκτών τίτλους διά την ευγνωμοσύνην της ανθρωπότητος. . Αλλά τοιούτον ως υπάρχει την σήμερον, το Ελληνικόν έθνος αποτελεί τον κυριώτερον και σπουδαιότερον στοιχείον της Ανατολής. Εν πρώτοις ως πληθυσμός η Ελληνική φυλή μετά τους Τούρκους και Άραβας υπερτερεί όλας τας άλλας της Ανατολής φυλάς. Γεωγραφικώς δε κατέχει την πρώτην και πρώτιστην θέσιν εν Ανατολή. Το ωραιότερον μέρος της Μεσογείου είναι θάλασσα Ελληνική, η Προποντίς είναι σχεδόν όλη Ελληνική , όλαι αι νήσοι του Αρχιπελάγους , του Αιγαίου , του Ιονικού κόλπου , της Προποντίδος είναι Ελληνικαί. Η Ιλλυρική χερσόνησος , υφ’ όλας τας εισβολάς των ξένων εθνών και ορδών διετήρησεν όλας τας προς τας δύο θαλάσσας χώρας , από του στομίου του Δουνάβεως μέχρι του Αμβρακικού κόλπου , Ελληνικάς.
Έθνος ως το Ελληνικόν , έχον ένδοξον μέλλον κατέχον τας σπουδαιοτέρας χώρας της Ανατολής , δικαιούται ενεργώς να μεριμνά περί της τύχης της Ανατολής , ης είναι ιστορικώς και γεωγραφικώς ο πολυτιμότερος συγκύριος. Είμεθα βέβαιοι ότι πας Έλλην έχει συνείδησιν του δικαιώματος τούτου , όπερ αποτελεί τον προορισμόν του Ελληνισμού , και εν ταυτώ της συνεπαγομένης υποχρεώσεώς του.
Όταν λέγομεν Ελληνισμόν δεν εννοούμεν τους εν τω Ελληνικώ Κράτει ευρισκομένους Έλληνας, εννοούμεν όλους τους Έλληνας, ων πληθυσμός υπερβαίνει τους εν τη Ανατολή ευρισκομένους λαούς ,των Τούρκων και Αράβων εξαιρουμένων. Ημείς , οι μη Έλληνες επιθυμούμεν και από καρδίας ευχόμεθα να ίδωμεν τον Ελληνισμόν ως τον ισχυρότερον παράγοντα του μεγαλείου της Ανατολής. Η Ελλάς οία είναι και υπάρχει σήμερον δεν προσωποποιεί παρά τον κατακερματισμόν του Ελληνισμού.Αν σχηματισμός Ελληνικού κράτους , περικλείοντας όλας τας Ελληνικάς χώρας , είναι αδύνατος , πάντες οι Έλληνες χρεωστούν να εγκολπωθώσι την ιδέαν της μεγάλης ανατολής και τεθώσιν επί κεφαλής κινήματος έχοντος κύριον σκοπόν τον σχηματισμόν μιας ευνομούμενης Ανατολής , χορηγούσης εις όλους τους λαούς ίσα ευεργετήματα ισονομίας και ανάλογα καθήκοντα συμβιώσεως και συνυπάρξεως.
Άλλως τε , τις τυφλός είναι διά να μη ιδή την απώλειαν του Ελληνισμού εν περιπτώσει διαλύσεως της Ανατολής ή της απορροφήσεως παρά κολοσσιαίας τινός δυνάμεως; Ο Ελληνικός κόσμος υπό τας συνθήκας εις ας ευρίσκετο ο παλαιός κόσμος ημπορούσε να καυχηθή ότι και υπό την εμπορικήν και υπό την στρατηγικήν έποψιν κατέχει τας επιφανεστέρας χώρας. Αλλά δυστυχώς , και αι εμπορικαί και στρα;τιωτικαί συνθήκαι μετεβλήθησαν καθολοκληρίαν. Μία εκπυρσοκρότησις εν τη Ανατολή αρκεί όπως οι τας παραλίας της Μεσογείου κατέχοντες Έλληνες υποστώσι τη εσχάτην της δουλείας ταπείνωσιν. . Επειδή θεωρούμεν τους Έλληνας ως τους τα μάλα επωφεληθησομένους εκ της συντηρήσεως της Ανατολής και εκ της βελτιώσεως της τύχης των λαών της , και επειδή έχομεν την πεποίθησιν ότι εκ της αναστατώσεως της Ανατολής οι μάλλον ζημιούμενοι θα είναι Έλληνες , Αλβανοί και Τούρκοι εν τη Ευρώπη , Άραβες , Τούρκοι , Έλληνες, Αρμένιοι και λοιποί εν Ασία τείνομεν την χείρα προς τους Έλληνας.
Προσεχώς θα διατυπώσωμεν τας περί της συνεργείας σκέψεις μας.
(Άρθρα με τον ίδιο τίτλο « Ο ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ» δημοσιεύτηκαν και στο 3ο και 4ο φύλλο της εφημερίδας).
2ο Άρθρο :Εφημερίδα «ΣΩΤΗΡΙΑ-ΑΛΒΑΝΙΑ
«ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΖΗΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΛΛΑΣ» 19 Δεκεμβρίου 1901 , 2η σελίδα, 4ο φύλλο.
Κυρίως Μακεδονικόν ζήτημα δεν υπάρχει. Υπάρχει ζήτημα Ανατολικόν , υπάρχει ζήτημα Τουρκικόν , υπάρχει ζήτημα πολιτικόν της Ανατολής.
Οι το Μακεδονικόν ζήτημα παρουσιάζοντες δεν αποβλέπουσι παρά εις τον σχηματισμόν της Μεγάλης Βουλγαρίας , εις την ανάστασιν της Συνθήκης του αγίου Στεφάνου, εις την ενταφίασιν όλων των εν τη Ιλλυρική Χερσονήσσω ευρισκομένων Εθνών υπέρ της Ηγεμονίας των Σλαύων.
Ημείς οι μη Σλαύοι , ημείς , οι μη απαιτούντες παρά το δικαίωμα του εν ελευθερία ζην και διατηρείν τον εθνισμόν μας, καθήκον έχομεν ν’ αντιτάσσωμεν κατά των , το Μακεδονικόν ζήτημα παρουσιαζόντων , το ζήτημα των δι ‘όλην την Ευρωπαϊκήν Τουρκίαν μεταρρυθμίσεων. Έχομεν δε υπέρ ημών το δίκαιον , την κοινήν γνώμην του πολιτισμένου κόσμου και τα θεσπίσματα της Βερολινείου Συνδιασκέψεως. Μικροί τον νουν και την ψυχήν είναι εκείνοι οι οποίοι πιστεύουν ότι αι μεταρρυθμίσεις εν τη Ευρωπαϊκή Τουρκία θα δώσουν πλεονεκτήματα εις τους εν Μακεδονία και Θράκη Βουλγάρους και ότι κάλλιον είναι να παραταθή το χάος εις ο ευρίσκεται σήμερον όλη η Ευρωπαϊκή Τουρκία παρά να διοργανισθή αύτη εις τρόπον ώστε συν τη ανακουφίσει των άλλων εθνών και οι Βούλγαροι να αναπνεύσωσι.
Χρεωστούμεν να παραδεχθώμεν την αλήθειαν , ότι Τουρκία άνευ μεταρρυθμίσεων, άνευ δικαιοσύνης , άνευ ισονομίας , άνευ υλικής και ηθικής ευαιμονίας των λαών της δεν δύναται να υπάρξη. Η παράτασις της παρούσης ακατανοήτου πολιτικής και διοικητικής καταστάσεως της Τουρκίας θα επιφέρη αναντιρρήτως την διάλυσιν αυτής. Η διάλυσις δε της Τουρκίας εις τας παρούσας περιστάσεις δεν θα ωφελήση παρά τους Σλαύους οι οποίοι υποστηριζόμενοι παρά της Ρωσίας θα καθέξουν τας κυριωτέρας θέσεις και επαρχίας και θ’ απορροφήσωσιν όλα τα στοιχεία.
Το μόνον δε μέσον όπερ έχομεν διά να σώσωμεν τα της Ανατολής έθνη από τοιαύτης καταστροφής είναι η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων , ας κατ’ αρχάς η Συνδιάσκεψις του Βερολίνου εθέσπισε και η εν Κωνσταντινουπόλει Ευρωπαϊκή Επιτροπή δι’ οργανικού νόμου επεκύρωσε.
Άρθρο 3ο: Εφημερίδα «ΣΩΤΗΡΙΑ-ΑΛΒΑΝΙΑ «ΚΡΗΤΙΚΟΝ ΚΑΙ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΖΗΤΗΜΑ» 5 Δεκεμβρίου 1901 , 3η σελίδα, 3ο φύλλο.
Είναι δυσνόητος ο εκνευρισμός ον το Ελληνικόν δημόσιον διαδηλοί απέναντι του Κρητικού ζητήματος πολύ δε περισσότερον δυσνόητον είναι το συγχέειν αυτό με το Μακεδονικόν ζήτημα. Η Κρήτη είναι η ελληνικότατη νήσος της Μεσογείου, ενόσω θα υπάρχει ελληνισμός η Κρήτη θα είναι ελληνική χώρα ,ενόσω το Ελληνικόν Κράτος θα είναι και θα υπάρχει η Κρήτη δεν δύναται να αποσπαστεί. Η επισπεύδοντες την λύσιν δηλαδή την επίσημον ένωσιν μετά της Ελλάδος κακήν υπηρεσίαν κάμουν προς τον Ελληνισμόν. Ο σκοπός των δημιουργούντων την νέαν κατάστασιν της Κρήτης δεν αποβλέπει παρά εις την εξουδετέρωσιν του ελληνισμού απέναντι της Ιλλυρικής χερσονήσου και εις την αποστόμωσιν της ελληνικής κυβερνήσεως εν περιπτώσει εκκαθαρίσεως των πραγμάτων αυτής. Η Ελλάς εν καθήκον εθνικόν είχε: να επιφέρει την τάξιν και την ειρήνην εις τους ατυχείς Κρήτας, τους από αιώνος υπέρ της ελευθερίας αγωνιζομένους. Το καθήκον αυτό εξετελέσθη, η Κρήτη απήλαυσε πλήρους αυτονομίας, άνευ ουδενός δεσμού, προς περισσοτέραν δε ικανοποίησιν ο ηγεμών της είναι ο δευτερότοκος υιός του Βασιλέως των Ελλήνων. Σήμερον εκείνο το οποίον κατεπειγόντως επιβάλλεται είναι η πλήρης εφαρμογή των νέων θεσμών της νήσου και η διακανόνισις της πολιτικής καταστάσεως των Κρητών εν τη αλλοδαπή και εν τη Τουρκία. Η τύχη της Κρήτης είναι πλέον εξασφαλισμένη , η απέναντι της Ελλάδος θέσις της είναι ωρισμένη. Ουδείς κίνδυνος πλέον υπάρχει διά τον Ελληνισμόν ως εκ των Κρητικών πραγμάτων. Όσον ολιγώτερον ικανοποιημένη φανή η Ελλάς τόσον και ολιγώτερον υποχρεωμένη θα είναι απέναντι των Δυνάμεων. Όσον δε ολιγώτερον υποχρεωμένη θα είναι τόσον και περισσοτέραν ελευθερίαν ενεργείας θα έχη και περισσοτέραν επιρροήν θα εξασκήση εν τη ώρα της διακανονίσεως των πραγμάτων της Ιλλυρικής χερσονήσου. Ο Ελληνισμός πρέπει να καταγίνεται με τα πράγματα της ξηράς, με τα πράγματα της εν γένει Ανατολής άπερ διά αυτών είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου. Δεν επιτρέπεται ζήτημα Μακεδονικόν. Υπάρχει μεν Μακεδονία εν τη Ευρωπαϊκή Τουρκία ως υπάρχει εν τη Ασιατική Τουρκία Καρία, Παφλαγονία, ως υπάρχει εν Ελλάδι Λακεδαίμων και Βοιωτία, δεν υπάρχουν όμως Μακεδόνες. Υπάρχουν εν τη Ευρωπαϊκή Τουρκία Τούρκοι, Έλληνες, Αλβανοί, Βούλγαροι, Σέρβοι, Βλάχοι των οποίων η τύχη εξαρτάται από την καλήν διοίκησην των τόπων τους. Η Ευρώπη έχει υποχρεωθή απέναντι όλων των της Τουρκίας εθνών διά την ισονομίαν και ευδιοικησίαν, η Ευρώπη έχει θεσπίσει όχι μόνον διά των γενικών άρθρων της Βερολινείου Συνθήκης αλλά και δι’ ειδικού νόμου τον τρόπον της διοικήσεως των τόπων τούτων. Μεταρρύθμισις τοπική ισοδυναμεί με αυτονομίαν προς όφελος μιας μόνο των εθνικοτήτων και επομένως αποτελεί εν των αδικημάτων άπερ θα φέρουν εις αναβρασμόν όλην την Ανατολήν και θα θυσιάσουν τα δίκαια των μεν υπέρ του συμφέροντος των δε.
Τα κείμενα αυτά, κείμενα ενός μορφωμένου στην Ελλάδα Αλβανού, ανώτατου υπαλλήλου στην υπηρεσία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας , Μουσουλμάνου, νομοταγή πολίτη με πατριωτικά αισθήματα προς το Σουλτάνο , αυτού που τελικά κήρυξε την ανεξαρτησία της Αλβανίας , έχουν πολύ μεγάλη αξία και θα ήθελα να προβώ σε εκτενή σχολιασμό των σημαντικών σημείων των κειμένων αλλά αυτό θα δημιουργούσε την ανάγκη σημαντικής επέκτασης του ήδη εκτενέστατου κειμένου. Ένας συστηματικός και εξαντλητικός σχολιασμός θα γίνει σε επόμενο κείμενο.
Η Αλβανία όπως προείπαμε απέκτησε της ανεξαρτησία της κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων χωρίς να προσχωρήσει στη συμμαχία των Βαλκανικών κρατών. Από τότε χρονολογείται και η διαμάχη Ελλάδας –Αλβανίας σχετικά με τη Βόρειο Ήπειρο. Το πρωτόκολλο της Φλωρεντίας στις 17-5-1913 έδινε τη Β. Ήπειρο στην Αλβανία παρά την κατοχή της περιοχής μέχρι το Μπεράτι από τον Ελληνικό στρατό και την ύπαρξη της σημαντικής , δυναμικής και πολυπληθούς ελληνικής μειονότητας. Η Ιταλία όμως ήταν ανένδοτη. Δεν θα ήθελε ποτέ μια ισχυρή Ελλάδα που θα μπορούσε να ελέγξει τα στενά του Οτράντο και να κλείσει την Αδριατική. Οι Βορειοηπειρώτες βέβαια κήρυξαν την ανεξαρτησία τους με επικεφαλής τον Γ. Χρ. Ζωγράφο αλλά οι μεγάλες δυνάμεις με προεξάρχουσες Ιταλία , Αυστροουγγαρία επέβαλλαν τη θέλησή τους.
Αφήστε μια απάντηση