Συνέχεια από το πρώτο (κλικ ΕΔΩ), δεύτερο (κλικ ΕΔΩ) και τρίτο μέρος (κλικ ΕΔΩ)
Γράφει ο δάσκαλος
Γρηγόρης Γιοβανόπουλος
Με την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου πολέμου στην Αλβανία επικρατούσε αναρχία καθώς ο Πρίγκιπας Γουλιέλμος Ντε Βιντ που ανακηρύχθηκε Βασιλιάς και η Κυβέρνησή του δεν μπορούσε να επιβληθεί στον φιλόδοξο Εσάτ Πασά Τοπτάνι . Έτσι στις 26 Οκτωβρίου 1914 ο Ελληνικός στρατός θα ανακαταλάβει τη Β. Ήπειρο. Τα γεγονότα του εθνικού διχασμού επέδρασαν και στο θέμα της Β. Ηπείρου. Η Ιταλία εκμεταλλευόμενη το γεγονός της ελληνικής (βασιλικής) πολιτικής απουσίας επέβαλλε την παρουσία της και ουσιαστικά κράτησε υπό την κατοχή της την Αλβανία μέχρι το 1920.
Μετά από μια περίοδο ανακατατάξεων και αναρχίας την εξουσία ανέλαβε ο Αχμέτ Ζόγκολι ,ο οποίος ανακηρύχτηκε Βασιλιάς στις 1 Σεπτεμβρίου 1928 με το όνομα Αχμέτ Ζώγου. Η βασιλεία του θα διαρκέσει μέχρι στις 16 Απριλίου 1939 όταν μετά την ιταλική εισβολή, αντιπροσωπεία της Αλβανικής Εθνοσυνέλευσης θα προσφέρει το «Στέμμα του Σκεντέρμπεη» στον Βασιλιά Βίκτορα Εμμανουήλ Γ’ (Vittorio Emanuele Ferdinando Maria Gennaro di Savoia) στη Ρώμη.
Στις 28 Οκτωβρίου 1940 θα εκραγεί ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος στα πλαίσια του οποίου τα ελληνικά στρατεύματα θα απελευθερώσουν για μια ακόμη φορά τη Β. Ήπειρο, κυνηγώντας τους Ιταλούς εισβολείς. Όταν η Γερμανική πολεμική μηχανή εισήλθε στον πόλεμο και χτύπησε από τα νώτα τον Ελληνικό στρατό , έδωσε τέλος στην ελληνική εποποιία του 1940-41 και ξεκίνησε το σκοτεινό κεφάλαιο της Κατοχής.
Εκείνα τα χρόνια εκδηλώθηκε έντονα η αντίδραση των Μουσουλμάνων Αλβανών της Θεσπρωτίας οι οποίοι βλακωδώς εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 (Το 1926 ο Δικτάτορας Θ. Πάγκαλος θα συναινέσει για την εξαίρεση των Τσάμηδων από την ανταλλαγή).
Οι επονομαζόμενοι Τσάμηδες (με την παρότρυνση της Ιταλίας) δεν μπόρεσαν να προσαρμοστούν στην νέα κατάσταση της Ελληνικής διοίκησης καθώς αυτοί από το καθεστώς του κυρίαρχου που απολάμβαναν (λόγω του εξισλαμισμού τους) από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, «αναγκάστηκαν» να ζουν σε καθεστώς ισότητας με τους Χριστιανούς κατοίκους. Η δυσαρέσκειά τους έγινε βέβαια εντονότερη όταν άρχισαν να απαλλοτριώνονται τα τσιφλίκια ,που αυτοί κατείχαν, με την ανάλογη βέβαια αποζημίωση. Η Αλβανική κυβέρνηση στις 1 Μαρτίου 1928 θα προσφύγει στην Κοινωνία των Εθνών θέτοντας τις δύο βασικές αιτίες δυσαρέσκειας της χώρας του όσον αφορά τις σχέσεις της με την Ελλάδα. Αυτές ήταν δύο: Το ζήτημα των κτημάτων και η “κρίσιμη κατάσταση” στην οποία είχαν περιέλθει οι Τσάμηδες.
Το θέμα συζητήθηκε στην 50η Σύνοδο του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών, στις 5 Ιουνίου 1928. Η ελληνική πλευρά (Ν. Πολίτης) υποστήριξε ότι οι απαλλοτριώσεις είχαν πάρει αρκετά μεγάλη έκταση στη χώρα λόγω της ανάγκης αποκατάστασης εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων. Τα δε μέτρα ήταν γενικά και οι αποζημιώσεις για όλους ίδιες.
Το Συμβούλιο εξουσιοδότησε τρεις αντιπροσώπους κρατών (από Πολωνία, Μ. Βρετανία και Ιαπωνία) να συντάξουν μια εισηγητική έκθεση. Η έκθεση προέτρεπε τα δύο κράτη να έρθουν σε απευθείας διαπραγματεύσεις για τα κτήματα και πρότεινε να μην ασχοληθεί το Συμβούλιο με το ζήτημα των κτημάτων και με το ζήτημα των Τσάμηδων.
Παράλληλα, ο έλληνας εκπρόσωπος ενημέρωσε τα υπόλοιπα μέλη του Συμβουλίου ότι θα ζητούσε από την Ελληνική Κυβέρνησή να αντιδράσει θετικά στο ζήτημα των αποζημιώσεων, με “πνεύμα συνδιαλλαγής”, καταβάλλοντας αποζημιώσεις “γρήγορα και σε μετρητά” αλλά όχι υψηλότερες από εκείνες που θα δίδονταν στους Έλληνες.
Το Συμβούλιο αποδέχθηκε με απόφασή του την εισηγητική έκθεση και, ουσιαστικά, απέρριψε την αλβανική προσφυγή.
Σίγουρα οι Τσάμηδες δεν ικανοποιήθηκαν από την απόφαση της ΚΤΕ και είδαν την Ιταλική Κατοχή ως μια ευκαιρία αντεκδικήσεων.
Έτσι κατά τη διάρκεια της Κατοχής Τον Ιούλιο του 1942 οι Τσάμηδες υπό την καθοδήγηση του J. Dino γαμπρού του Αλβανού Πρωθυπουργού S. Verlatsi θα συγκροτήσουν την επονομαζόμενη «Κυβέρνηση των Τσάμηδων της Θεσπρωτίας» η οποία θα επιβάλλει Αλβανική διοίκηση, την K.S.I.L.I.A. («Αλβανικό Σύστημα Πολιτικής Διοικήσεως») με 14 Τάγματα και θα δημιουργήσει την οργάνωση νεολαίας με το όνομα «Μιλίτσια» η οποία έγινε η αιχμή του δόρατος των βίαιων ενεργειών των Τσάμηδων στη Θεσπρωτία.
Η φασιστική Ιταλία βέβαια στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 υπό το βάρος των απωλειών αλλά και των αποτυχιών στα μέτωπα του πολέμου συνθηκολόγησε και την θέση των Ιταλικών στρατευμάτων μετά από αιματηρές συμπλοκές ανάμεσα στους πρώην «Συμμάχους» πήραν τα Γερμανικά στρατεύματα. Αρκετοί από τους Τσάμηδες που συγκροτούσαν τις δυνάμεις της K.S.I.L.I.A. συγκρότησαν ειδικό αλβανικό σώμα με γερμανικές στολές και σύμφωνα με αναφορά της Κυβέρνησης της Αλβανίας το σώμα αυτό «…….προκάλεσε τον εμπρησμό 25.000 σπιτιών και δημιούργησε 100.000 άστεγους κατά τις επιχειρήσεις του Φεβρουαρίου του 1944…..» (εφημερίδα Bashikimi Kombit 14-3-19440. Μετά την αποχώρηση των Γερμανών οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ που κατέλαβαν την περιοχή παρότι ζήτησαν από τους ένοπλους Τσάμηδες να καταθέσουν τα όπλα δεν βρήκαν την ανταπόκριση που περίμεναν και έτσι αυτοί καταδιώχθηκαν και βρήκαν καταφύγιο στην Αλβανία. Δυστυχώς πράξεις αντεκδικήσεων δεν αποφεύχθηκαν πλήρως.
Αργότερα το Ελληνικό δημόσιο προσέφυγε δικαστικά εναντίον της μερίδας των Τσάμηδων που συνεργάστηκε με τους κατακτητές και το ειδικό δικαστήριο Δωσίλογων Ιωαννίνων έως το 1948 καταδίκασε ερήμην 1.930 Μουσουλμάνους Τσάμηδες σε θάνατο (344/23-5-1945) , στέρηση της Ελληνικής ιθαγένειας (Α.Π. 50862/47) και δήμευση των περιουσιών τους (Β.Δ.2185/1952).
Στην Αλβανία μετά την αποχώρηση των Γερμανών τον Μάιο του 1944 την εξουσία θα αναλάβει ο Ενβέρ Χότζα ο οποίος θα εγκαθιδρύσει ένα κομμουνιστικό καθεστώς ανακηρύσσοντας ως πολίτευμα της χώρας τη λαϊκή δημοκρατία. Ο Χότζα ως πνευματικό παιδί του Στάλιν θα διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις με τη Γιουγκοσλαβία το 1948, όταν ο Τίτο ήρθε σε ιδεολογική ρήξη με τη Μόσχα..
Κατά τη διακυβέρνησή του, ο Χότζα δήμευσε τις περιουσίες μεγάλων γαιοκτημόνων και οργάνωσε κολχόζ κατά τα σοβιετικά πρότυπα.
Το 1956 διέκοψε σχέσεις με τη Μόσχα και με όλα τα άλλα κομμουνιστικά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, επειδή το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης (ΚΚΣΕ) αποκήρυξε τον Στάλιν έχοντας σχέσεις μόνο με την Κίνα του Μάο.
Το 1967 απαγόρευσε αυστηρά κάθε θρησκευτική δραστηριότητα και ανακήρυξε την Αλβανία ως το πρώτο επισήμως άθεο κράτος. Τα Τζαμιά, οι εκκλησίες και τα μοναστήρια καταστράφηκαν ή μετατράπηκαν σε αποθήκες και στάβλους.
Στη δεκαετία του ’70, ο Χότζα ήρθε σε ρήξη και με τον Μάο και έτσι διέκοψε τις σχέσεις του και με το Πεκίνο και το ΚΚ Κίνας. Ο λόγος ήταν ότι διαφώνησε με τη θεωρία των τριών κόσμων του Μάο
Το 1981 διέταξε εκτεταμένες εκκαθαρίσεις στο κομμουνιστικό κόμμα και την κυβέρνηση ο τότε πρωθυπουργός της χώρας Μεχμέτ Σέχου, φέρεται να «αυτοκτόνησε».
Λίγο αργότερα, ο Χότζα αποσύρθηκε και παρέδωσε την εξουσία στον Ραμίζ Αλία. Το 1990 το κομμουνιστικό καθεστώς της Αλβανίας κατέρρευσε και το 1992 την εξουσία ανέλαβε το Δημοκρατικό Κόμμα του Σαλί Μπερίσα.
Ίσως το σημαντικότερο έργο που άφησε πίσω το καθεστώς του Χότζα (sic) είναι τα περίπου 600.000 πολυβολεία (τα αποκαλούμενα bunker) διάσπαρτα σε όλη την Αλβανία για τον φόβο ξένων επιδρομέων από Ελλάδα και Γιουγκοσλαβία. Γεγονός είναι πως άφησε μια χώρα υπανάπτυκτη , απομονωμένη, καθυστερημένη και φτωχοποιημένη κρατώντας τον περήφανο , μαχητικό και εργατικό λαό της Αλβανίας τουλάχιστον 50 χρόνια πίσω από τις εξελίξεις.
Η Ελλάδα μετά την πτώση του καθεστώτος Χότζα προχώρησε στην άρση του εμπολέμου στις 28 Αυγούστου του 1987 και το 1996 με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, η Ελλάδα προχώρησε και στην υπογραφή Συμφώνου Φιλίας με την Αλβανία.
Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα αποτελεί έναν σταθερό επενδυτικό παράγοντα στην Αλβανία με πάνω από 1 δις επενδύσεις και στηρίζει με κάθε τρόπο την ένταξή της στις Ευρωπαϊκές δομές επιχειρώντας να κλείσει τις εκκρεμότητες που υπάρχουν . Στα πλαίσια αυτά στις 27 Απριλίου 2009 υπογράφτηκε συμφωνία καθορισμού των θαλάσσιων ζωνών , της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ ανάμεσα στις δύο χώρες . Η συμφωνία αυτή, πριν καν ισχύσει, ακυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας στις 15 Απριλίου 2010 καθώς η αλβανική Αντιπολίτευση προσέφυγε στο Συνταγματικό δικαστήριο της χώρας υποστηρίζοντας ότι ζημίωνε τα συμφέροντα της χώρας . Η δικαστική απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Αλβανίας έκρινε ότι υπήρξαν :
α) έλλειψη πληρεξουσιότητας διότι βάσει του αλβανικού Συντάγματος απαιτείτο εξουσιοδότηση από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και όχι από τον Πρωθυπουργό της χώρας,
β) σοβαρές ελλείψεις και ασάφειες στην συμφωνία,
γ) δεν εφαρμόστηκαν βασικές αρχές του Διεθνούς Δικαίου και,
δ) αναγνωρίστηκε πλήρης επήρεια όλων των νησιών με βάση την συμφωνία, ενώ θα έπρεπε να θεωρηθούν ως ειδικές περιστάσεις και άρα τα νησιά να έχουν μειωμένη επήρεια.
Σημαντικό βέβαια ζήτημα το οποίο έχει διεξοδικά αναλυθεί σε προηγούμενα κείμενα , είναι το θέμα των άταφων νεκρών του Ελληνοϊταλικού πολέμου. Η Αλβανία οφείλει να εφαρμόσει τη συμφωνία η οποία εγκρίθηκε από την Ελληνική Βουλή στις 7 Αυγούστου 2009 και από την αλβανική Βουλή στις 26 Μαρτίου 2010 με τίτλο:
ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΊΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ , ΤΗΝ ΕΚΤΑΦΗ, ΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΕΝΤΑΦΙΑΣΜΟ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΣΕ ΠΟΛΕΜΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟ-ΙΤΑΛΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΟΥ 1949-1941 ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΩΝ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΝΤΑΦΙΑΣΜΟ ΤΟΥΣ.
Η συμφωνία αυτή προβλέπει τη σύσταση μιας μεικτής επιτροπής Ελλήνων – Αλβανών εμπειρογνωμόνων για την υλοποίησή της η οποία συνεδρίασε από τότε μόνο μία φορά στις 23/4/2012 και δεν υλοποίησε τίποτα από τα συμφωνηθέντα. Από τον Ιανουάριο του 2018 φαίνεται πως κάτι κινείται και άρχισαν οι πρώτες εκταφές οστών των πεσόντων. Το ζήτημα αυτό πρέπει να είναι ζήτημα αιχμής για την ελληνική πλευρά και πρέπει να επιμείνει σθεναρά στην εξάλειψη αυτής της σημαντικής και ηθικής εκκρεμότητας.
Ας σημειωθεί εδώ ότι η Ελλάδα συμφώνησε στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι 2-4 Απριλίου 2008 στην ένταξη της Αλβανίας στο Βορειοατλαντικό σύμφωνο και επίσης με τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας τον Απρίλη του 2009 τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία σταθεροποίησης και σύνδεσης με την Ε.Ε.
Εν κατακλείδι Έλληνες και Αλβανοί έχουν πολλά κοινά στοιχεία και θα μπορούσαν να έχουν ένα κοινό κράτος που θα έπαιζε σημαντικό ρόλο στην περιοχή.
Δυστυχώς δεν επικράτησε η λογική του Ισμαήλ Κεμάλ και του Νεοκλή Καζάζη στις αρχές του 20αι , του Θ. Κολοκοτρώνη και του Αλή Φαρμάκη προεπαναστατικά, του Ζενέλ μπέη Γκιον Λέκα και του Τσέλιου Πίτσαρη που υπέγραψαν στις 15 Αυγούστου 1847 το σχετικό υπόμνημα ενσωμάτωσης στην Ελλάδα. Η αντίληψη που επικράτησε επιθυμούσε να διατηρήσει τις σχέσεις αγάπης με την Τουρκία και να συνταχθεί με το μέρος της Ιταλίας και της Αυστρίας ( την εποχή αναγνώρισης της Αλβανίας) .
Όσον αφορά την «αγάπη» που πολλοί Αλβανοί τρέφουν προς την Τουρκία θα υπενθυμίσω την τύχη που επεφύλαξε ο Μεχμέτ Ρεσίτ Πασάς στους αρχηγούς των Αλβανικών σωμάτων το 1830. Πάντα οι Τούρκοι θεωρούσαν τους Αλβανούς ως χρήσιμους υπαλλήλους τους ενώ οι Αλβανοί έβλεπαν στους Τούρκους ευκαιρία ανόδου και απόκτησης χρημάτων).
Άλλο γεγονός ενδεικτικό της επικρατούσας τάσης στην Αλβανία είναι η συμφωνία που υπέγραψαν το Νοέμβριο του 1922 Τούρκοι και Αλβανοί (Εν ονόματι της Αλβανίας, βουλευτής Δελβίνου Πρώην Πρωθυπουργός Σουλεϊμάν Φεχμή, πρώην υπουργός στρατιωτικών Σ/χης Σελαχεδίν. Εκ μέρους της Κυβέρνησης της Άγκυρας , Επίτροπος των Εξωτερικών, Γιουσούφ Κεμάλ Σ/χης επιτελείου). Η συμφωνία αποτελείται από 12 άρθρα και αναφέρεται στη δημιουργία στρατού στην Αλβανία (με τη βοήθεια της Τουρκίας) ο οποίος θα καλύπτει τα ελληνοαλβανικά σύνορα και τη δημιουργία ένοπλων συμμοριών που θα δρούσαν στο ελληνικό έδαφος αφενός και στην επικράτηση των Μουσουλμάνων με την οικονομική εξόντωση των Χριστιανών. ( Η συμφωνία βρίσκεται στα αρχεία του πολεμικού ναυτικού και αναφέρεται ολόκληρη στο βιβλίο του Αλέξανδρου Παπαδόπουλου «Ο Αλβανικός εθνικισμός και ο οικουμενικός Ελληνισμός σελ. 151-154).
Η Ιταλία από την άλλη είδε την Αλβανία ως ένα σκαλοπάτι επέκτασης της επιρροής της στα Βαλκάνια όπως το είχαν πράξει παλαιότερα οι Ρωμαίοι.
Με τη βοήθεια του Βατικανού και των Ιταλο –Αλβανών προσεταιρίστηκε τους Καθολικούς της Βόρειας Αλβανίας και επέβαλλε τη δημιουργία του Αλβανικού κράτους έτσι ώστε η Ελλάδα να μην μπορεί να ελέγξει τα στενά του Οτράντο. Το 1939 έκανε την Αλβανία προτεκτοράτο της και τη χρησιμοποίησε ως εργαλείο για την εισβολή στην Ελλάδα.
Η Ελλάδα , παρόλα τα λάθη και τις αστοχίες είναι και παραμένει ένας καλός φίλος και γείτονας για την Αλβανία . Εκατοντάδες χιλιάδες Αλβανικές οικογένειες ζουν και εργάζονται αρμονικά στην Ελλάδα. Έχουν γίνει ήδη πολλοί μικτοί γάμοι και νεαροί αριστούχοι μαθητές και μαθήτριες που μετέχουν της Ελληνικής Παιδείας ,παρελαύνουν κρατώντας υπερήφανα την ελληνική σημαία . Οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ενταχθεί αρμονικά στην ελληνική κοινωνία. Είναι σίγουρο πως οι πολιτικές ηγεσίες πρέπει να αντιληφθούν αυτό που επιτάσσει το κοινό συμφέρον των δύο λαών. Την αρμονική , ειρηνική συνύπαρξη και συνεργασία.
Όσον αφορά τους «δικούς μας», ο Υπουργός Εξωτερικών , παλιό μέλος της αντιπροσωπείας του Υπουργείου Εξωτερικών των Κυβερνήσεων του Κ. Σημίτη με Υπουργό Εξωτερικών τον Γιώργο Παπανδρέου είναι σίγουρο πως γνωρίζει σε βάθος το θέμα.
Αν πρόκειται όμως να το χειριστεί όπως χειρίστηκε τη συμφωνία με τα Σκόπια (έλλειψη ενημέρωσης πολιτικών αρχηγών , μικροκομματική εκμετάλλευση, εγκληματικές παραχωρήσεις εθνικότητας , γλώσσας και εντέλει διπλωματική ρήξη με τη Ρωσία) είναι καλύτερα να απομακρυνθεί έτσι ώστε κάποιοι άλλοι εξίσου ικανοί αλλά περισσότερο μετριόφρονες και συζητήσιμοι διαπραγματευτές να αναλάβουν να κλείσουν το θέμα έχοντας υπόψη το εθνικό συμφέρον και μόνο αυτό.
Με τιμή
Γρηγόρης Γιοβανόπουλος
Δάσκαλος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ –ΠΗΓΕΣ
-ΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ-ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ Θάνος , Ελλάς και Αλβανία στις αρχές του εικοστού αιώνα τεκμήρια από το αρχείο του Νεοκλή Καζάζη, Θεσσαλονίκη 1995. –ΑΜΑΝΤΟΣ Κωνσταντίνος ,Οι Βόρειοι Γείτονες της Ελλάδος, Αθήνα, 1923
-ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ Απόστολος, Ιστορία του νέου Ελληνισμού , τόμ. Δ’ ,Θεσσαλονίκη 1973.
– ΓΕΩΡΓΙΟΥ Π. Ήλίας, Ή γαλλική πολιτική κατά τάς ελληνικός εξεγέρσεις 1770 καί 1790, Άθήναι 1970
-ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ, Το ζήτημα των Τσάμηδων, Αθήνα 2017
-ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ, Ελληνο-αλβανικές σχέσεις, Αθήνα 2011.
– ΚΑΡΓΑΚΟΣ Ι .Σαράντος., Αλβανοί-Αρβανίτες-Έλληνες, Αθήνα 2008
-ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ Θεόδωρος, διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836, Αθήνα 1966
-ΚΟΡΔΑΤΟΣ Γιάνης, οι επεμβάσεις των Άγγλων στην Ελλάδα, Αθήνα 1983
-ΜΙΧΑΗΛ-ΔΕΔΕ Μαρία, Οι Έλληνες Αρβανίτες, Αθήνα 1997.
-ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Κ. Αλέξανδρος, ο Αλβανικός Εθνικισμός και ο Οικουμενικός Ελληνισμός, Αθήνα 1994.
-ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Του Ένθους, ο Βορειοηπειρωτικός αγώνας.
– ΣΕΊΖΑΝΗΣ Μιλτιάδης ,Η πολιτική ιστορία της Ελλάδας και η επανάσταση του 1878 , εν Μακεδονία Ηπείρω και Θεσσαλία, Αθήνα 2002.
– ΣΑΘΑΣ Κωνσταντίνος , Τουρκοκρατούμενη Ελλάς· Ιστορικόν δοκίμιον περί των προς αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού επαναστάσεων του Ελληνικού Έθνους (1453-1821). Αθήνα, τυπ. τέκνων Ανδρέου Κορομηλά, 1869.
-ΣΟΥΡΛΑΣ Ι. Γεώργιος, Το εθνικό χρέος προς τους άταφους ήρωες του 1940,Αθήνα 2015.
-ΦΛΙΤΟΥΡΗΣ Α. Λάμπρος , Popolo Albanese, η ιταλική διπλωματία και η χάραξη των ελληνοαλβανικών συνόρων, Ιωάννινα 2006.
Ωραίες αναλύσεις.
Να παραθέσω λίγα ακόμα στοιχεία….
Aλβανοτσαμηδες και πολεμος του 1940 .
1939-1941
»’Ο πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, που άρχισε την 28η Οκτωβρίου 1940, επεκτάθηκε αυτόματα και μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας.
Η Αλβανία, συνδεδεμένη την εποχή εκείνη με καθεστώς «προσωπικής ένωσης» με την Ιταλία, είχε δεχθεί με νόμο του Κοινοβουλίου της με κυβερνητικό διάταγμα (Β.Δ. 194/ΦΕΚ 93/10-6-1940) η Αλβανία δεσμευόταν να κηρύξει τον πόλεμο σε όσα κράτη θα ήταν αντιμέτωπα με την Ιταλία, δέσμευση που επικυρώθηκε κατά την εισβολή στην Ελλάδα. »’
»’Η επίλεκτη Αλβανική προεδρική φρουρά, που εξοπλίστηκε και οργανώθηκε από Ιταλούς αξιωματικούς, παρέλασε στο Κολοσσαίο της Ιταλιας υπό τις ιαχές του πλήθους»»
Πολλοί Aλβανοτσάμηδες της Θεσπρωτιας πέρασαν λαθραία τα σύνορα, ώστε να συμμετέχουν σε ένοπλα στρατιωτικά σώματα, τα οποία θα πολεμούσαν στο πλευρό των Ιταλών.
Ο αριθμός τους υπολογίζεται σε περίπου 1.000.
Μαζί με αυτούς, τους επόμενους μήνες οι Ιταλοί άρχισαν να οργανώνουν πολλούς εθελοντές, ώστε να συμμετέχουν στην «απελευθέρωση της Τσαμουριάς» – όπως έλεγαν – δημιουργώντας έναν στρατό ισοδύναμο με μία ολόκληρη μονάδα 10 ταγμάτων: 4 παραστρατιωτικά βοηθητικά τάγματα (τα Tirana, Korçë, Vlorë και Shkodër), 2 τάγματα πεζικού (τα Gramos and Dajti), 2 τάγματα εθελοντών (τα Tomori και Barabosi), μία πυροβολαρχία (την Drin) κ.α.
Οι Ιταλοί οργάνωσαν και ενέταξαν στις μεραρχίες τους δέκα αλβανικά τάγματα, μια «πλωτή» ταξιαρχία και άγνωστο αριθμό χωροφυλάκων.
Συνολικά 338 Αλβανοί αξιωματικοί και 4.220 υπαξιωματικοί και οπλίτες προετοιμάστηκαν για να βρεθούν απέναντι στον ελληνικό στρατό.
Όλα αυτά τα τάγματα, τελικά πήραν μέρος στην εισβολή στην Ελλάδα στις 28 Οκτωβρίου 1940, υπό την 25η Ιταλική Στρατιωτική Μεραρχία, η οποία, μετά την ενσωμάτωση των Αλβανών, μετονομάστηκε σε ‘Στρατιωτική Μεραρχία Τσαμουριάς’ υπό τον στρατηγό C. Rossi.
Ας δουμε τωρα ποια ηταν η δραση αυτων των Αλβανων πολλοι εκ των οποιων ηταν Αλβανοτσαμηδες ,[περίπου 2.000 μονο οι Αλβανοτσαμηδες] , ενώ οι υπολοιποι ηταν από την Αλβανια και συγκροτουσαν τα παραστρατιωτικα ταγματα , Tirana, Korçë, Vlorë ,Τomor , Shkodër , Drin,Gramos, κλπ……
Γράφει η καθηγήτρια Ελευθερία Μαντά μεταξύ άλλων.
»’Η συνεργασία των Τσάμηδων με τις ιταλικές δυνάμεις χρονολογείται από την πρώτη περίοδο του πολέμου…
Περίπου χίλιοι εξ αυτών [1.000]
ήταν μεταξύ των πρώτων που συνοδεύουν τους Ιταλούς που εισήλθαν στην Θεσπρωτία ….
Μέχρι τις 13 Νοεμβρίου, ,
ομάδες οπλισμένων Τσάμηδων
συνόδευσαν τον ιταλικό στρατό και εισήλθαν στις περιοχές της Θεσπρωτίας ως απελευθερωτές.
Αυτή η πρώτη σύντομη περίοδο της ιταλικής παρουσίας στην Ήπειρο αποτέλεσε μια πρόγευση του τι επρόκειτο να ακολουθήσει:
Φιλιάτες, Ηγουμενίτσα, Μούρτος κάηκαν, σπίτια και χωριά λεηλατήθηκαν,
δολοφονίες καταγράφηκαν, οι οποίες θεωρούνται ως πράξεις εκδίκησης για κτηματικές διαφορές .
[Μαντά ,/The_Cams_of_Albania_and_the_Greek_State_1923-1945].
Αξιζει να σημειωθεί ότι ο αριθμος των εθελοντών Αλβανων ηταν αρκετά μεγαλύτερος αλλά μειωθηκε λίγο πριν τις εχθροπραξίες για λόγους στρατηγικούς , από την Ιταλική διοίκηση .
Να και το σχετικό απόσπασμα….
»’Με τη βοήθεια της αλβανικής κυβέρνησης και διαφόρων αρχηγών φυλών εξασφαλίστηκε η δυνατότητα συγκρότησης 10-12 ελαφρών ταγμάτων συνολικής δύναμης 6-7.000 ανδρών, επιλεγέντων από τις πιο πολεμικές φυλές και μάλιστα από αυτούς που υπήρχε ενδεχόμενη σχέση με πληθυσμούς εκτός συνόρων (σ.σ. προφανώς εννοούσε τους Τσάμηδες). Τα ευκίνητα τάγματα, τύπου ανταρτικών ομάδων, προορίζονταν να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη των μεραρχιών μας (…).
Το Υπουργείο Στρατιωτικών, κατόπιν επανειλημμένων οχλήσεων, τελικά ενέκρινε την αποστολή του οπλισμού για τη συγκρότηση των αλβανικών μονάδων. Όμως αργότερα άλλαξε γνώμη και διέταξε τον περιορισμό της σύστασης των εθελοντικών αλβανικών ταγμάτων μόνο στη νότια Αλβανία .»’
ΔΗΛΑΔΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ 7.000
ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΙΠΟΥ 5.000 ΑΛΒΑΝΟΥΣ [ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ ,ΟΠΛΙΤΕΣ , ΚΑΙ ΑΤΑΚΤΟΥΣ]
ΟΠΩΣ ΕΧΕΙ ΑΠΟΔΕΙΧΘΕΙ
ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥΣ.
»»Ο τοποτηρητής Τζακομόνι, σε μυστικό υπόμνημα του προς τον υπουργό Αλβανικών Υποθέσεων, Μπενίνι, στις 19 Οκτωβρίου 1940, μεταξύ των άλλων γράφει: “…Από την άλλη προετοιμάζω αλβανικά στοιχεία, εξακριβωμένα θαρραλέα, ειδικά Τσαμουριώτες, τα οποία θα έχουν ως αποστολή να εισέλθουν κρυφά στο ελληνικό έδαφος και εκεί, την ώρα που θα επιτεθεί ο στρατός μας, θα διαπράξουν με τη βοήθεια των πέρα από τα σύνορα φίλων τους τις παρακάτω πράξεις: καταστροφή τηλεγραφικών και τηλεφωνικών συρμάτων, εξάλειψη των φυλακίων…»»»
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΙΣ ΜΑΧΕΣ , ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ
ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΤΩΝ ΙΤΑΛΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑ , ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΕΙΧΑΜΕ ΤΑ ΕΞΕΙΣ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
»’Παράλληλα περίπου 300 – 400 Αλβανοτσάμηδες χωρικοί δημιούργησαν ομάδες ατάκτων χτυπώντας τις ελληνικές δυνάμεις που υποχωρούσαν, προξενώντας σε αυτές απρόβλεπτες απώλειες9 ενώ στα τέλη Νοεμβρίου, κατά την ελληνική αντεπίθεση, συμπολέμησαν στο πλευρό των ιταλικών δυνάμεων (βλ. την περίπτωση των κατοίκων της Κώτσικας10).»
[9. Tsoutsoumpis, 2015, σ. 127.
10. Ιωάννης Π. Πέγκας, Πλεσίβιτσα, Αθήνα 2006, σ. 161]
»’Aμέσως μετά την υποχώρηση του Ιταλικού στρατού παρατηρήθηκαν και οι πρώτες λιποταξίες Ιταλων στρατιωτών αλλα κυρίως Αλβανών όπως η παρακατω»’….
»’Μας φέρνουν συνοδεία, στο Τάγμα, δυο Αλβανούς. Είναι, λέει, αυτομόλοι σε μας, λιποτάκτες του ιταλικού στρατού. Θέλουνε να πάνε στα σπίτια τους, που είναι στα δικά μας μετώπισθεν. Τους περιεργαζόμαστε….» (Λουκάτος, σ. 219).»»’
ΚΑΙ ΑΥΤΟΙ ΛΟΓΙΚΑ ΗΤΑΝ ΑΛΒΑΝΟΤΣΑΜΗΔΕΣ ΠΟΥ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΠΡΟΕΛΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ
ΠΑΡΑΤΗΣΑΝ ΤΑ ΑΦΕΝΤΙΚΑ ΤΟΥΣ ΓΙΑ ΝΑ ΓΥΡΙΣΟΥΝ ΣΤΑ ΧΩΡΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΣΤΑ ΜΕΤΟΠΙΣΘΕΝ.
Μετα την ανακαταληψη της περιοχης απο τον ελληνικο στρατο συνεβησαν τα παρακατω….
»»Αλβανοτσάμηδες που συνέδραμαν τα ιταλικά στρατεύματα πέρασαν από στρατοδικείο και εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες ενώ σχεδόν ολόκληρος ο ανδρικός πληθυσμός της μειονότητας ηλικίας 18 έως 50 ετών εκτοπίστηκε στην υπόλοιπη Ελλάδα.
Επιπλέον στην Ηγουμενίτσα, συγγενείς θυμάτων των Τσάμηδων πεμπτοφαλαγγιτών εισέβαλαν στη φυλακή της κωμόπολης και λύντσαραν επί τόπου τέσσερα2 άτομα που είχαν συλληφθεί κατηγορούμενα για αυτούς τους φόνους3. »»
[2]Robert Elsie, The Cham Albanians of Greece, 2012, σ. 390.
[3]Tsoutsoumpis, 2015, σ. 127.]
Στο μετωπο τωρα ειχαμε τις εξεις μαχες
»»Στην επίθεση εναντίον του υψώματος 1289 του Λαπιστέτ, στις 09.30 της 4ης Νοεμβρίου 1940, έλαβε μέρος ένα από τα πιο επίλεκτα τμήματα των Αλβανών, το τάγμα «Τιμόρ», το οποίο και κατόρθωσε να το καταλάβει. Με άμεση αντεπίθεση των Ελλήνων το τάγμα «Τιμόρ» αναδιπλώθηκε και διασκορπίστηκε στην κοιλάδα με άτακτη φυγή. Υποχρεώθηκαν να επέμβουν οι βερσαλιέροι για να σταματήσουν τους Αλβανούς»».
»’Ο στρατηγός Αλ. Εδιπίδης γράφει ότι “Τμήματα αλβανικά, άρτια συγκροτημένα και με ομοιογενή στελέχη (αξιωματικοί και στρατιώτες Αλβανοί) πολέμησαν στις 27 Νοεμβρίου στο Φράσερι προς την Κλεισούρα).»»
»»’Ο υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, διοικητής της VIII Μεραρχίας η οποία αντιμετώπισε την κύρια προσπάθεια της ιταλικής επίθεσης, γράφει για τη συμμετοχή αλβανικών δυνάμεων στον τομέα της Μεραρχίας: “Συμμετείχαν τρία τάγματα μελανοχιτώνων (Ι, II, III), δύο αλβανικά τάγματα πεζικού (“Γκράμος” και “Ντρίνος”), αλβανική ορειβατική πυροβολαρχία (“Νταϊτι”), τάγμα Αλβανών εθελοντών και σώματα άτακτων Αλβανών”.»»
ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΜΕΡΙΚΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ
»’Ο Ιταλός τοποτηρητής στην Αλβανια Τζακομόνι, σε τηλεγράφημα του προς τον Τσιάνο, στις 24 Αυγούστου 1940, μεταξύ των άλλων ανέφερε τα εξής: “Από παντού καταφθάνουν έγγραφα που αποδεικνύουν τον ορθό προσανατολισμό των Αλβανών, άπειρες είναι οι αιτήσεις για κατάταξη στα εθελοντικά σώματα (…). Σε όλα τα κεντρικά σημεία της Αλβανίας παρατηρείται ζωηρό ενδιαφέρον και προσήλωση στις προσταγές του Ντούτσε. Η κίνηση του στρατού προκάλεσε μεγάλη ζωηρότητα κι’ ανυπομονησία για δράση…”.
»»Κατά τη διάρκεια της ιταλικής εαρινής επίθεσης (Μάρτιος 1941) ο Μουσολίνι επισκεπτόταν διάφορες μονάδες για να τονώσει το ηθικό των ανδρών, στη ζώνη του Δέβολη και στην περιοχή του Βερατίου. Μεταξύ άλλων επισκέφθηκε ομάδες ταγμάτων και εθελοντών Αλβανών Κατά τις συνομιλίες που είχε μαζί τους έμεινε ενθουσιασμένος από το παράστημα και το πολεμικό τους μένος.»’
Μερικές μαρτυρίες ακόμα…..
»’Ο αντιβασιλιάς της Αλβανίας βεβαίωσε «ότι είναι πάρα πολλές οι αιτήσεις των Αλβανών να καταταγούν στα σχηματιζόμενα αλβανικά σώματα,
προοριζόμενα να κτυπήσουν τους Ελληνες και να συνεργαστούν με τον Ιταλικό Στρατό…».»’
»»Η προκήρυξη που διάβασε ο Αλβανος πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου Βερλάτσι, στις 28 Οκτωβρίου 1940, αναφέρει μεταξύ άλλων και τα εξής: «…Οι στρατιώτες του ένδοξου Ιταλικού Στρατού, στις τάξεις του οποίου περιλαμβάνονται πολλές μονάδες Αλβανών στρατιωτών…»
» Ο Ελληνας αντιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος, αρχιστράτηγος του Ελληνικού Στρατού κατά τον πόλεμο 1940-41, σημειώνει: «Όλες οι ιταλικές μεραρχίες πεζικού ήταν ενισχυμένες σε πεζικό με τάγματα Αλβανών…».»’
»Ο Ιταλος στρατιωτικος Β. Πράσκα στο τμήμα του βιβλίου του «Εξέλιξη των επιχειρήσεων από 28 έως 31 Οκτωβρίου 1940″, ανακεφαλαιώνοντας γράφει για τη συμμετοχή των αλβανικών μονάδων τα εξής:
«…Φάλαγγα «Σολίνας» II Τάγμα της 1ης Λεγεώνας Αλβανών εθελοντών. (…)
Κεντρική Φάλαγγα και Διοίκηση Μεραρχίας «Φερράρα» Ι Τάγμα Αλβανών Εθελοντών. (…) Παραλιακό Συγκρότημα… Τα τμήματα διαπεραιώθηκαν με την κάτωθι σειρά…
6) Τα τάγματα Αλβανών εθελοντών «Πεσκοσόλιντο» και «Κιαραβάλλε». (…)
«Τα αλβανικά τάγματα εθελοντών, προπορευόμενα του 3ου Συντάγματος Γρεναδιέρων και κινούμενα…»…»
Τα τάγματα Αλβανών εθελοντών, επίσης, ήλεγχαν πλήρως την αμαξιτή οδό (Ηγουμενίτσας-Βάρφανης).»’
Οι τελευταίοι ήταν Αλβανοτσάμηδες
»’Ο Γερμανός συγγραφέας Βίλιμπαλντ Κόλεγκερ, σε βιβλίο του που κυκλοφόρησε το 1942, για τη στάση των Αλβανών κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο 1940-41 γράφει τα εξής: «…Οι Ελληνες αναγκάζονταν να πολεμούν εναντίον Αλβανών συμμοριτών, κατά τη στιγμή που Αλβανοί εθελοντές προσέρχονταν αθρόα στις ιταλικές φάλαγγες. Δεν αγνοούσαν οι από γόνοι του Σκεντέρμπεη ποίοι ήταν οι πραγματικοί φίλοι τους. »’
Δηλαδή
Γερμανοί ,Ιταλοί,Ελληνες και Αλβανοί μαρτυρούν τον φιλοναζιστικό ρόλο
μεγάλου μέρους των Αλβανων και των Αλβανοτσάμηδων κατα το διαστημα 1940-44.
Με το τέλος του ελληνοϊταλικού πολέμου «αι Ιταλικαί στρατιωτικαί Αρχαί εδημοσίευσαν κατάλογον των εν Αλβανία ενταφιασθέντων εις στρατιωτικά νεκροταφεία (…) οι Αλβανοί νεκροί ανέρχονται κατά την περίοδον εκείνην εις 294»
Βεβαια υπήρξανε και αξιοσημείωτες φιλελληνικές περιπτώσεις όπως η παρακάτω…
»»Ο Σπίρο Μοϊσίου, στρατιωτικός του βασιλιά Ζόγου αρνήθηκε το 1940 να υπακούσει τους Ιταλούς και να επιτεθεί εναντίον της Ελλάδας. «Δεν έχω τίποτα εναντίον της Ελλάδας», δήλωσε. Με τους στρατιώτες του – κατ’ άλλους μία διμοιρία, κατ’ άλλους ένα τάγμα – «λιποτάκτησε» και βρήκε καταφύγιο στα βουνά.»’
Ας δούμε την ΕΘΝΟΚΑΘΑΡΣΗ
που συνέβη τον Αύγουστο του 1943 στο Φανάρι Πρεβέζης,
στο βόρειο τμημα του νομού δηλαδή από Αλβανούς και Γερμανούς της φονικής Μεραρχίας Εντελβαις.
»»»Το 1943 είναι η χρονιά που η συγκρούσεις στην περιοχή της Τσαμουριάς γενικεύονται. Τμήματα ένοπλων Τσάμηδων πήραν μέρος στην εκκαθαριστική «επιχείρηση Αύγουστος» που διενήργησαν η γερμανική 1η Ορεινή Μεραρχία υπό τον Βάλτερ Στέτνερ και η ιταλική 2η Ομάδα Αλπινιστών Βάλλε υπό τις διαταγές του Ουμπέρτο Μανφρεντίνι. Στόχος ήταν ο έλεγχος της σημαντικής οδικής σύνδεσης Παραμυθιάς – Πρέβεζας με την εκκαθάριση της περιοχής Μαργαρίτι – Πάργα – Αμμουδιά – Σκεπαστό – Γλυκή. Η διαταγή του Στέτνερ ήταν σαφής: «Βασικά όλοι οι ένοπλοι θα εκτελούνται επί τόπου. Χωριά από τα οποία θα πέφτουν πυροβολισμοί (…) θα καταστρέφονται και ο ανδρικός πληθυσμός τους θα εκτελείται. Κατά τ’ άλλα όλοι οι μάχιμοι άνδρες ηλικίας 16 έως 60 ετών θα συλλαμβάνονται και θα στέλνονται αιχμάλωτοι στα Ιωάννινα. Ως όμηροι θα συλλαμβάνονται όλοι οι προύχοντες (ιερείς, δάσκαλοι, πρόεδροι κοινοτήτων).
Μάλιστα σε σήμα του ο Γερμανός διοικητής επαίνεσε τα ένοπλα τσάμικα τμήματα γιατί «με τις γνώσεις τους για την περιοχή» είχαν «αποδείξει πλήρως την αξία τους στις αναγνωριστικές επιχειρήσεις» της Βέρμαχτ.»»’
O χαφιεδισμός στο μεγαλείο του με λίγα λόγια.
Ότι η επιδρομή στη κοιλάδα του Φαναρίου ,τον Αύγουστο του 1943
έγινε από Αλβανοτσαμηδες ενόπλους και από τους Γερμανούς , φαίνεται από τα παρακάτω γερμανικά αρχεία .
»»’Σε έγγραφο του ο Ρέμολντ προς τον Στέτνερ διαβεβαιώνει πως ο Νουρί Ντίνο «θα πετύχει με γερμανική υποστήριξη το στόχο του και θα επιβάλει ησυχία και τάξη, όπως τη θέλουμε»».
Δηλαδή η Γερμανοί »υποστήριζαν»’-είχαν υποστηρικτικό ρόλο
στις επιχειρήσεις που οι ίδιοι σχεδίασαν
και οι Αλβανοτσάμηδες του Νουρί Ντίνο τελικά εκτέλεσαν-αποτελόντας την αιχμή του δόρατος των εκκαθαριστίκων επιχειρήσεων ,
ώστε να »’επιβάλουν την ησυχία και τη τάξη»
κάνοντας τη χάρη στα αφεντικά τους που τους υποσχότανε
τη »’Μεγάλη Αλβανία»’ για χάρη της οποίας τόσα εγκλήματα γίνανε.
Ας δούμε όμως τώρα μερικές μαρτυρίες που αποδεικνύουν ότι στη περιοχή του Φαναρίου έγινε Εθνοκάθαρση.
Μαρτυρίες
Ελλήνων αριστερών
Ελλήνων κατοχικών
Ευρωπαίων του Ερυθρού Σταυρού
και Γερμανών Ναζιστών,
που αποδεικνύουν την εγκληματική συμπεριφορά της πλειοψηφείας των Αλβανοτσάμηδων στο πλευρό των ΝΑΖΙ το καλοκαίρι του 1943.
A ] Πρώτη αναφορά…..
Ο Ελβετός μηχανικός Χανς – Γιάκομπ Μπίκελ απεσταλμένος της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού περιέγραψε την κατασταση .
»»Η κατάσταση των Eλλήνων …στο Φανάρι… ήταν πολύ σοβαρή.
Είκοσι χιλιάδες Αλβανοί ….. ασκούσαν φοβερή τρομοκρατία στον υπόλοιπο πληθυσμό, αρχικά με την υποστήριξη των Ιταλών και τώρα πλέον των Γερμανών.
Μόνο στο Φανάρι καταστράφηκαν 24 χωριά.
Ολόκληρη η σοδειά έπεσε στα χέρια των Αλβανών….
Στο ταξίδι μου διαπίστωσα πως οι Αλβανοί κρατούσαν τον ελληνικό αγροτικό πληθυσμό κλεισμένο μες στα σπίτια του. Νεαροί Αλβανοί που μόλις είχαν τελειώσει το σχολείο τριγύριζαν στα χωριά βαριά οπλισμένοι. »»
Αναφέρει την καταστροφή των χωριών του Φαναρίου ,
την τρομοκρατία που ασκούσανε οι Αλβανοί στον »υπόλοιπο πλυθησμό»,
τη λεηλασία περιουσιών και αρπαγή ζώων κλπ.
Αξιοσημείωτο είναι οτι αναφέρεται στους Αλβανούς ως »σύνολο» πραγμα που σημαίνει οτι η τεράστια πλειοψηφεία τους έπαιξε αυτό το ρόλο, του διώκτη δηλαδή των Ελλήνων της περιοχής.
Β ] Δεύτερη αναφορά….
Μετά την Εθνοκάθαρση του Φαναρίου η ελληνική διοίκηση Ηπείρου έστειλε επιστολή διαμαρτυρίας στον στρατηγό Λαντς στην οποία αναφέρει μεταξύ άλλων για τη δράση των Αλβανών της Τσαμουριάς ….
»»Επέδραμον προ τινών ημερών στα χωριά του Φαναρίου εις μεγάλας ομάδας και επεδόθησαν εις την τέλεια λεηλασία οικιών και περουσιών των κατοίκων ,….,
ομαδικώς δε εβιάσθησαν παρθένοι και έγγαμες γυναίκες υπό των Μουσουλμάνων ……
ο πλυθησμός εγκατέλειψε τας οικίας του και όσοι διεέφυγαν το θάνατο , κατέφυγαν στην ύπαιθρο»»
Αρα και εδώ γίνετε λόγος για
’επιδρομή και λεηλασία των σπιτιών και περιουσιών,
βιασμούς πάμπολλους,
και για »φυγή όσων διέφυγαν το θάνατο» ,
αρα υπήρξανε και Θάνατοι-Δολοφονίες
και φυγή όσων κατοίκων γλυτώσανε από αυτόν.
ΕΘΝΟΚΑΘΑΡΣΗ με λίγα λόγια η οποία θα φανεί πιο παραστατικά στην παρακάτω αναφορά..
Γ ] Τρίτη αναφορά του τοπικού ΕΑΜ ΕΛΑΣ μάλιστα…
Εκθεση δράσης 24 Συντάγματος Πεζικού (αρχηγεία ΣΟΥΛΙΟΥ & ΖΑΛΟΓΓΟΥ), Γεράσιμος Πρίφτης/20 Ιαν 1944…….»’
Αναφέρει σε κάποιο σημείο η αναφορά του Γεράσιμου Πρίφτη
για την συμμαχία Αλβανών της Θεσπρωτίας και Γερμανών φασιστών
και για την επιδρομή τους στο Φανάρι….
»»Κορυφωμα της συμμαχίας με τους φασίστες ήταν η επιδρομή τους
στο ΦΑΝΑΡΙ την περίοδο των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων του Αυγούστου κατά την οποίαν κάηκαν περίπου 30 χωριά, σκοτώθηκαν περίπου 500 Έλληνες και άλλοι τόσοι πιάστηκαν όμηροι, ενώ ο υπόλοιπος πληθυσμός αναγκάστηκε να προσφυγέψει στην ορεινή περιοχή»»
Και εδώ αναφέρεται απο τον τοπικό ΕΑΜ ΕΛΑΣ μάλιστα
το ΄΄κάψιμο 30 χωριών»
ο ΘΑΝΑΤΟΣ 500 Ελλήνων,
Οι αρπαγή ομήρων
και τη φυγή του υπόλοιπου πλυθησμού στα ορεινά για να γλυτώσει.
Η επιτομή του ορισμού της ΕΘΝΟΚΑΘΑΡΣΗΣ ,
για την οποία ποτέ οι απόγονοι αυτών που σήμερα διεκδικούν »’Μεγάλες Αλβανίες»’ δεν ζητήσανε έστω μια συγνώμη.
Αξιοσημείωτο και το παρακάτω, για την εποχή εκείνη \
και για το ποιός είχε πάρει το μέρος των Γερμανών μαζικά είναι το παρακάτω.
»»’Μεταξύ των αιχμαλώτων δεν υπήρχε ούτε ένας μουσουλμάνος»»
[Μάγερ, 2009, Α΄, σ. 289 – 290, Β΄, σ. 10, Έκθεσις, σ. 133]
https://www.youtube.com/watch?v=BVsjRjXPcy8
Έχουμε επίσης και μαρτυρίες αυτοπτών και αυτήκοων μαρτύρων
όπως του Παραμυθιώτη ερευνητη Κραψίτη .
Λίγα στοιχεία απο το ημερολόγιο του τελευταίου….
»’27 Ιουλίου 1943: Στο μισοσκόταδο του πρωινού ισχυρές Γερμανικές δυνάμεις της Παραμυθιάς με άριστα πολεμικά μέσα και με (800) οκτακόσιους και περισσότερους ένοπλους επίστρατους της «ΞΙΛΙΑ» μουσουλμάνους Τσάμηδες των πόλεων και Επαρχιών Παραμυθιάς και Μαργαριτιού, επέδραμαν εναντίον των χωριών του κάμπου της Παραμυθιάς και της περιφέρειας «Φαναρίου».
14 Αυγούστου 1943: Τι καταστροφή είναι αυτή από την 27 Ιουλίου 1943 μέχρι σήμερα! Όλοι στην Παραμυθιά είμαστε κατατρομαγμένοι και όσο είναι δυνατόν κρυβόμαστε. Οι πληροφορίες μας είναι ότι στις 19 αυτές μέρες οι Χιτλερικοί Γερμανοί με τους μουσουλμάνους συμπατριώτες κατάστρεψαν ολοκληρωτικά τα 24 χωριά της περιφέρειας «Φαναρίου» και μερικά κοντινά της Παραμυθιάς χωριά της. Λεηλασίες, πυρπολήσεις, φόνοι νηπίων και γερόντων, βιασμοί γυναικών, αρπαγές παρθένων κοριτσιών, με τις οποίες οι επαίσχυντοι μουσουλμάνοι πλουτίζουν τα χαρέμια τους, σύλληψη ομήρων, κάψιμο ανθρώπων μέσα στα σπίτια τους κ.α. Γέμισαν οι σπηλιές από γυναικόπαιδα και γέροντες που κατόρθωσαν να διασωθούν εκεί στις κρίσιμες ώρες, ενώ μέρα τη μέρα προστίθενται στους νεκρούς λόγω της πείνας τους και των ασθενειών
Αρα και αυτός αναφέρει την 20ήμερη »επιδρομή
Γερμανών και πάμπολλων Αλβανοτσάμηδων
που συνοδεύτηκαν με ,
απαγές κοριτσιών,
συλλήψεις ομήρων
λεηλασίες περιουσιών,
κάψιμο των χωριών της περιοχής ,
βιασμούς,
δολοφονίες εν ψυχρό,
φυγή των κατοίκων στις σπηλιές ,
πείνα που επακολούθησε λόγω της λεηλασίας.
Με λίγα λόγια ΕΘΝΟΚΆΘΑΡΣΗ ,
όμοια με αυτή που πάθανε οι Αλβανοτσάμηδες ένα χρόνο μετά απο τον ΕΔΕΣ.
Άλλη μία μαρτυρία από τα γερμανικά αρχεία αυτή τη φορά.
Από το βιβλίο του Γκοτοβού που ερεύνησε τα Γερμανικά αρχεία έχει βρεθεί μεταξύ άλλων η εξής μαρτυρία ..
»»»Ο Γερμανός συνταγματάρχης Remold, γράφει τα εξής για την επιχείρηση «Augustus»:
«Οι Αλβανοί στις παράκτιες περιοχές είναι εξαιρετικά γερμανόφιλοι.
Είναι οργανωμένοι για την αυτοάμυνα.
Έχουν συμβάλει στην εκκαθαριστική επιχείρηση [Augustus] ως οδοδείκτες κλπ» (BA – MA Freiburg, RH 28-1-99/98).»»
Άρα εδώ φαίνεται ότι ,
οι Αλβανοτσάμηδες της παραλιακής περιοχής ηταν γερμανόφιλοι και μάλιστα »εξαιρετικά»,
ενώ όταν λέει ότι ήταν ΄΄οργανωμένοι για την αυτοάμυνα»’
εννοεί απλά οτι είχανε το ελεύθερο οπλοφορίας πράγμα που για τους Έλληνες επεσυρε την ποινή θανάτου όπως φάνηκε στη παραπάνω γερμανική διαταγή
για την επιδρομή στο Φανάρι όπου ανέφερε ότι
»οι ένοπλοι θα εκτελούντε επί τόπου»,
ενώ αναφέρει ότι συμμετείχαν και στην εκκαθαριστική επιχείρηση »Αugust»
στην οποία και »»έχουν συμβάλει ως οδοδείκτες κλπ»’
Με αυτό το κλπ τα γερμανικά αρχεία πάντα εννοούν τα εγκλήματα που οι ίδιοι και οι σύμμαχοί τους πραγματοποιούσαν ,εναντίον των αμάχων,
και τα οποία καταγράφηκαν παραπάνω.
Δηλάδη εκτός απο οδοδείκτες [ χαφιεδισμός με λίγα λόγια]
συμμετείχανε ένοπλα στις επιχειρήσεις αυτές στις οποίες εγκληματήσανε εξίσου.
Αξιοσημείωτο ότι η αναφορά αυτή δεν κάνει λόγο για »μερικούς Τσάμηδες» η για την ηγεσία των Αλβανών »»’ όπως λέει η αλβανική προπαγάνδα
αλλά μιλάει ,και αυτή η αναφορά για αυτούς , ως ένα σύνολο ,
πράγμα που δείχνει
ότι η τεράστια πλειοψηφεία τους υπήρξε »’εξαιρετικά γερμανόφιλη» και όχι μία μειοψηφεία.
Γιατί έγιναν όλα αυτά στο Φανάρι;;;;
Πολλοί οι λόγοι.
Ο κυριότερος είναι οτι αποτελεί μια απο τις πιό εύφορες περιοχές της Ηπείρου που κατοικούνταν σχεδον αποκλειστικά από Ελληνες
και ότι τα κτήματα αλλα και ολόκληρα χωριά της περιοχής
ήταν απο την εποχή της Τουρκοκρατίας και ως το 1912 τσιφλίκια των Αλβανοτσάμηδων.
Αλλά ο κυριότερος λόγος είχε να κάνει με τη Μεγάλη Αλβανία αφού…
»»Η πολυεπιπέδη καταπίεση εκ μέρους των Τσαμηδων (δολοφονίες, εκβιασμοί, αυθαίρετη φορολογία, αρπαγή αγροτικών αγαθών και εκτάσεων κλπ) σε συνδυασμό με την αδιαφορία της ιταλικής διοίκησης36 και την αδυναμία των ελληνικών κατοχικών αρχών να εγγυηθούν την ασφάλεια των Ελλήνων κατοίκων της περιοχής37, στη περιοχή της Θεσπρωτίας ,
οδήγησε σταδιακά εκατοντάδες από τους αυτούς στην έξοδο από τις εστίες τους και στην εγκατάσταση, υπό αντίξοες συνθήκες, στις περιοχές της Πάργας και του Φαναρίου38.
[36. Manta, σ. 7 – 8.]
37. (βλ. Αποστόλου Β. Δασκαλάκη, Ιστορία της Ελληνικής Χωροφυλακής χρονικής περιόδου 1936-1950, 1973 σ. 287).]
[38. Tsoutsoumpis, 2015, σ. 132. Μάλιστα, αυτές οι συνθήκες οδήγησαν αρκετούς από τους πρόσφυγες στο θάνατο.]
Συνεπώς όταν λόγο της τρομοκρατίας του 1942 και των αρχών του 1943 είχε κατα μεγάλο μέρος »αδειάσει» η Τσαμουριά απο τους Ελληνες και είχε καταστεί μια σχεδόν απόλυτα αλβανική περιοχή ,
και οι χριστιανοί της περιοχής είχαν οι περισσοτεροι καταφύγει νοτιότερα στο εύφορο Φανάρι
είχε έρθει πλέον η ώρα , με τον ερχομο των Γερμανων στην Ελλαδα και της φονικης Μεραρχιας ΕΝΤΕΛΒΑΙΣ στην Ηπειρο ,
να ΕΘΝΟΚΑΘΑΡΙΣΤΕΙ πλεον με τον πιο αγριο τρόπο και αυτη η περιοχή
ώστε μεταπολεμικά να έχει »αλβανική εικόνα΄΄ και να εννωθεί και αυτή
μαζί με τη Τσαμουριά
στη »Μεγαλη Αλβανία΄΄ που τους είχανε υποσχεθεί οι Αξονικοί .
Κάτι αξιοσημείωτο σε σχέση με το πολύπαθο Φανάρι.
»»Εκθεση δράσης 24 Συντάγματος Πεζικού (αρχηγεία ΣΟΥΛΙΟΥ & ΖΑΛΟΓΓΟΥ), Γεράσιμος Πρίφτης/20 Ιαν 1944……»’
»Η εύστοχη πολεμική μας ενάντια στην αντίδραση…..
…., είχε σαν αποτέλεσμα την απόλυτη σχεδόν επικράτησή μας στο νομό Πρεβέζης , Φαναρι,Πραγα ….
Εδώ βλέπουμε οτι το πολύπαθο Φανάρι στο οποίο το καλοκαίρι του 1943 πραγματοποιήθηκε ΕΘΝΟΚΑΘΑΡΣΗ από Αλβανούς και Γερμανόυς , ήταν ουσιαστικά φιλοΕΑΜΙΚΗ περιοχή
και όχι φιλοΕΔΕΣιτικη.
Το αξοσημείωτο είναι ότι η Αλβανική και Αλβανοτσάμικη προπαγάνδα αναφέρει ότι
»Εμείς οι Αλβανοτσάμηδες είμασταν με το ΕΑΜ και για αυτο μας καταδίωξε ο ΕΔΕΣ του Ζέρβα»’
Παραμύθια , αφού όχι μόνο δεν ήταν με το ΕΑΜ αλλά επέδραμαν και στις περιοχές οι οποίες μετά τα μέσα του 1943 περνάγανε σταδιακά υπό τον ελεγχό του ΕΑΜ.
Ας δούμε άλλωστε τη δράση των Αλβανοτσάμηδων εναντίων ελληνικών χωριών προσκείμενων στο ΕΑΜ ΕΛΑΣ πριν αλλά και μετά την Εθνοκάθαρση του ΕΑΜιτικων αισθημάτων Φαναρίου.
Η παραπάνω έκθεση του Γεράσιμου Πρίφτη σε άλλο σημείο κανει λογο για τη »’νικηφορα μαχη του Μαντζαριου»» απο τους ντοπιους ΕΛΑΣΙΤΕΣ »’από την ομάδα ΔΡΑΚΟΥ και τον Εφεδρικό ΕΛΑΣ»’ οπως αναφερει ,
εναντιων των επιδρομενων Αλβανων και Ιταλών .
Για τη μαχη αυτη κανει λογο και ο Κραψιτης στο ημερολογιο του
»’Την 23 και 24 Μαρτίου 1943 οι Χριστιανοί κάτοικοι του χωριού Μαντζάρι, αμυνόμενοι κατανίκησαν τις Ιταλομουσουλμανικές στρατιωτικές δυνάμεις που με σύγχρονα μέσα τους επετέθηκαν»»
»’Στις 20 Σεπτεμβρίου, μικτή περίπολος Γερμανών και Τσάμηδων αιφνιδιάζει στη Γλύκη δεκαπέντε αντάρτες του ΕΛΑΣ, από τους οποίους οι τρεις σκοτώνονται. [7]Μάγερ, 2009, Β’, σ. 16]»’
Ενω αρκετούς μήνες αργότερα ,αρχές του 1944 έχουμε τα παράκατω γεγονότα στη ΕΛΑΣιτοκρατουμενη βόρεια Θεσπρωτία….
»»Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Εβδομάδας του 1944 (μέσα Απριλίου), ΑλβανοΤσάμηδες συμμετείχαν στην πυρπόληση του Ασπροκκλησίου ενώ λίγες ημέρες αργότερα έλαβαν μέρος σε ανάλογη δράση στον Τσαμαντά.[54. Κώτσης, 2011, σ. 123]
ΠΙΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ…..
Χωριο , Λειά Φιλιατών-
Ήταν στις 20-4-1944 και εσυνόδευαν το γερμανικό τάγμα που επέδραμε στη Μουργκάνα για να την εκκαθαρίσει από τις αντάρτικες ομάδες. Ενόψει της επιδρομής των Γερμανών και Αλβανοτσάμηδων, οι χωριανοί εγκατέλειψαν το χωριό. Οι Αλβανοτσάμηδες έκαψαν τα περισσότερα σπίτια του χωριού, το λιθόκτιστο δημοτικό σχολείο και την εκκλησία της Παναγίας, κτίσμα του 17ου αιώνα. Η μοναδική γυναίκα που παρέμεινε, η τυφλή γερόντισσα Αναστασία Χαϊδή, όταν διεπίστωσε ότι καίγεται το σπίτι της, έβαλε τις φωνές, οι Αλβανοτσάμηδες την πέταξαν στο φλεγόμενο σπίτι και κάηκε ζωντανή… Σκότωσαν επίσης τρεις Λειώτες, τον Γρηγόρη Λώλη, ετών 25, τον Γιώργο Μπίλη, ετών 53 και τον Βασίλη Σδούγκα, ετών 23, τους οποίους συνέλαβαν τυχαία έξω από το χωριό.
Υπάρχει άλλωστε και μαρτυρία ενός ντόπιου ΕΛΑΣίτη για την εγκληματική συμπεριφορά των Αλβανοτσάμηδων .
»»ο ΕΛΑΣίτης Π. Παπασταύρου, αυτόπτης μάρτυρας της συμπεριφοράς των Τσάμηδων στην περίοδο της κατοχής: «Γύρω στις δεκαπέντε χιλιάδες αριθμούσε εκείνη η μειονότητα των λεγομένων Τσάμηδων. Από τις πρώτες ημέρες του πολέμου είχαν ταχθεί στο πλευρό των Ιταλών. Το ίδιο έκαναν και με τους Γερμανούς αργότερα. Ντυμένοι με τις στολές των κατακτητών, λήστευαν, βασάνιζαν, ατίμαζαν, τρομοκρατούσαν την ύπαιθρο. Ο φόβος και ο τρόμος σκέπαζε όλη την Θεσπρωτία. Οι πράξεις βίας και τρομοκρατίας σε καθημερινή βάση… Όχι λίγες φορές δεν δίσταζαν, έτσι για πλάκα, να βάζουν στο σημάδι από απόσταση τσοπαναραίους και στρατοκόπους…» («Στο Στόμα του Λύκου» εκδ. Σύγχρονη Εποχή).»’
Ας επιστρέψουμε και πάλι στον εγκληματικό Αύγουστο του 1943 όπου μετά την Εθνοκάθαρση του Φαναρίου είχαμε το παρακάτω περιστατικό πάλι εναντίων ΕΛΑΣιτοκρατούμενου χωριού αυτή τη φορά όχι στο Φανάρι αλλά στη βόρεια Θεσπρωτία.
»’Παράλληλα στις 23 του ίδιου μήνα ένοπλοι της μειονότητας (κυρίως από τη Λιόψη42) συμμετείχαν, ως αντίποινα για τη δράση του ΕΛΑΣ, στην πυρπόληση της Σαγιάδας43 την οποία σύμφωνα με γερμανική αναφορά υπεράσπιζαν τριάντα αντάρτες44, προφανώςΕΛΑΣίτες.»
[42. Georgia Kretsi, The Secret Past of the Greek-Albanian Borderlands. Cham Muslim Albanians: Perspectives on a Conflict over Historical Accountability and Current Rights. Ethnologia Balkanica, 2002, σ. 179.
43. Πέγκας, 2006, σ. 175-176.
44. Μάγερ, 2009, Α’, σ. 291.]
Η αλβανική προπαγάνδα θέλει να παρουσιάσει τους Αλβανοτσάμηδες ως
΄΄μαχόμενους κατα του ΕΔΕΣ και μόνο»
ενώ η αλήθεια είναι εντελώς διαφορετική όπως θα φανεί αφού οι Αλβανοτσάμηδες ένοπλοι κυνήγησαν την αντιγερμανική αντίσταση όχι απλά ανεξαρτήτως πολιτικής κατεύθυνσης και όχι μονάχα στη Θεσπρωτία
αλλά ακόμα και μέσα σε αλβανικό έδαφος ,πάντα μαζί με τους Γερμανούς ,καταδιώκοντας εκεί Αλβανούς και Έλληνες της περιοχής όπως θα φανεί παρακάτω.
»’Συγκεκριμένα, την 23η Αυγούστου του 1943, αμέσως μετά την καταστροφή της Σαγιάδας, το 1ο τάγμα του 99ου γερμανικού συντάγματος επιτέθηκε στην Κονίσπολη [αλβανική κωμόπλη , μετά τα σύνορα] μαζι με Αλβανοτσαμηδες της Θεσπρωτιας ,
την οποία υπεράσπιζαν γύρω στους 150 αντάρτες , Tσαμηδες της Αλβανιας ,Βορειοηπειρωτες και αλλοι Αλβανοι. [ Meyer, Hermann Frank (2008). Blutiges Edelweiß:].
Η όλη επιχείρηση είχε ως αποτέλεσμα την κατάληψη της Κονίσπολης, το θάνατο 50 ή 60 Αλβανών και –
σε αντίθεση με την Ελληνική και ΕΛΑΣιτοκρατούμενη Σαγιάδα που καταστράφηκε ολοσχερώς – και την πυρπόληση κατά κύριο λόγο επιλεγμένων οικιών που υποδείχτηκαν από τους Τσάμηδες51.
[[51]Μάγερ, 2009, Α’, σ. 291 – 292.]
»»Λίγους μήνες αργότερα σχηματίστηκε, με τη στήριξη των γερμανικών δυνάμεων, τάγμα ασφαλείας 1000 ανδρών,
που υπό την ηγεσία του Νουρί Ντίνο συμμετείχε τον Ιανουάριο του 1944 στην εκκαθαριστική επιχείρηση Χόρριντο ,
που διεξήχθη κυρίως εντός αλβανικού εδάφους και επέφερε το θάνατο 500 ατόμων.
Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης, ο Ντίνο και οι άνδρες του έδρασαν στην περιοχή της Κονίσπολης52. Στη συνέχεια, ο Ντίνο έδρασε από τον Μάρτιο μέχρι τον Ιούνιο του 1944 στην περιοχή του Αργυρόκαστρου ως επικεφαλής περίπου 700 ανδρών, 300 από τους οποίους προέρχονταν από τη Θεσπρωτία53.
52]Μάγερ, 2009, Β’, σ. 115.
[53]Αθανάσιος Γκότοβος, Τσάμηδες, το τάγμα Νουρί Ντίνο, Άρδην, 8 Ιουνίου
Ο ίδιος ο ηγέτης των Αλβανοτσάμηδων της Θεσπρωτίας είχε προαναγγείλει τα σχέδια του για την προαναφερθείσα καταπολέμηση της ανταρτικής κίνησης στη νότια Αλβανία.
Eγραφε σε επιστολή του στο Μουσολίνι…[[ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΄΄ ΜΠΕΝΙΤΟ MUSSOLINI΄΄
ΥΠΟΥΡΓΟΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ »’ και υπογραφή ,»T.Y.
Roma, 26 Febbraio 1943-XXI »’]
»Αυτά τα άτομα πρέπει να είναι πιστοί και δοκιμασμένοι φίλοι της Ιταλίας, …. . με σκοπό να διεξαγάγουν ένα ανηλεές κυνηγητό στους αντάρτες και τους φίλους των και εν ανάγκη να καταστρέψουν τις εστίες τους και τα χωριά που τους βοηθούν αρχίζοντας από το Curvelesi.
Παρατηρούμε την ευκολία με την οποία μιλάει ο αρχηγός των Αλβανοτσάμηδων,ο Ντίνο, για ανηλεές κυνηγητό και για τις καταστροφές των αλβανικών χωριών του Κουρβελεσίου [περιοχή της νότιας Αλβανίας με κατοίκους μουσουλμάνους Αλβανούς ] ,δηλαδή χωριών ομοθρησκων και ομόφυλων με τους Αλβανοτσάμηδες
και μπορούμε να φανταστούμε πόσο εύκολα λεηλατούσανε τα χωριά των Ελλήνων χριστιανών στη Θεσπρωτία.
Λίγα λόγια και λίγες παρατηρήσεις από το καθηγητή Γκοτοβό ,ερευντή των Γερμανικών αρχείων , σε συνέντευξή του στη η HuffPost Greece .
»’Ωστόσο στην επίμονη ερώτησή μας για μια από τις επικρατούσες απόψεις που θέλουν τους Τσάμηδες να συμμαχούν με τις δυνάμεις Κατοχής από ανάγκη εξαιτίας των επιθέσεων που εξαπέλυσε εναντίον τους ο ΕΔΕΣ, εν αντιθέσει με τον ρόλο που έπαιξε ο ΕΛΑΣ μας λέει:
«Γνωρίζω τη θέση αυτή. Δεν μπορώ όμως να γνωρίζω αν η απολογητική του μειονοτικού εθνικοσοσιαλισμού στη Θεσπρωτία είναι προϊόν πλάνης ή θράσους. Ούτε το 1941, ούτε το 1942, αλλά ούτε μέχρι τα μέσα του 1943 κινδύνευαν οι Μουσουλμάνοι Τσάμηδες από τις ομάδες του Ζέρβα, διότι απλά αυτές είτε δεν υπήρχαν, είτε ήταν τόσο ολιγάριθμες που δεν συνιστούσαν πραγματική απειλή. Πέραν τούτου, αν ο Ζέρβας προκάλεσε τη συνεργασία αυτή, τότε πώς δικαιολογείται η σύμπραξη των Μουσουλμάνων Τσάμηδων με τις κατοχικές δυνάμεις σε περιοχές όπως τα Φιλιατοχώρια, όπου δρούσε αποκλειστικά το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ; Πώς εξηγούνται τα δεκάδες θύματα στα χωριά αυτά; Συμμάχησαν και εκεί οι Μουσουλμάνοι με τους κατακτητές φοβούμενοι την πίεση του ΕΛΑΣ; Πρόκειται για αστείο επιχείρημα».
Επιμένω. Που που βρίσκεται ο μύθος και που η αλήθεια. Μιλάτε για βία, πρόκειται για «αντανακλαστική» ή «πρωτοβουλιακή» βία; Ποιος είναι ο πυρήνας αυτής της βίας;
«Η βία που ασκείται από τα όργανα της αλβανικής διοίκησης στη Θεσπρωτία κατά τη διάρκεια της Κατοχής εμπεριέχει ασφαλώς εθνοτική, πολιτισμική και θρησκευτική διάσταση. Όμως δεν εκδηλώνεται εξ αιτίας αυτών των διαφορών. Ο κεντρικός της πυρήνας είναι πολιτικός και αφορά το σχέδιο προσάρτησης της περιοχής στη Μεγάλη Αλβανία, έτσι όπως την είχε υποσχεθεί στην Αλβανία πρώτα ο Μουσολίνι και αργότερα ο Χίτλερ. Το μίσος και ο φανατισμός υπάρχουν, τα οφέλη από τη λεηλασία περιουσιών των Χριστιανών κατοίκων υπάρχουν, αλλά η βία δεν εκδηλώνεται ούτε για να ικανοποιηθεί το μίσος, ούτε για να συσσωρευτούν περιουσιακά στοιχεία. Εκδηλώνεται για να αφανιστεί ή να απομακρυνθεί ο χριστιανικός πληθυσμός της περιοχής, ώστε να διευκολυνθεί η απόσπασή της από την Ελλάδα. Άλλωστε η φράση που έχει μείνει στις μνήμες των κατοίκων της Θεσπρωτίας εκείνης της περιόδου ως νομιμοποιητική βάση για την τσάμικη βία εκ μέρους των δραστών είναι η φράση «χάλασε το Ρωμαίικο»».
»Χάλασαν το ρωμέικο» οι Αλβανοτσάμηδες ,
ακριβώς για να αλβανοποιήσουν την περιοχή και να εννωθεί μεταπολεμικά με την »Μεγάλη Αλβανία» , όπως τους είχανε υποσχεθεί οι Αξονικοί.
Αν οι Αλβανοτσάμηδες απαιτούν μια ΄΄΄συγνώμη΄΄ για τον διωγμό τους το καλοκαίρι του 1944 από τον ΕΔΕΣ,
καλό θα είναι να ζητήσουν πρώτα συγνώμη οι ίδιοι
για οσα κάνανε απο τον Οκτώβριο του 1940 ως την άνοιξη του 1944 εναντίων των Ελλήνων της περιοχής .
τις 14 Σεπτεμβρίου, Τσάμηδες συμμετείχαν και στην καταστροφή του χωριού Πλησεβίστα
όπου σκοτώθηκαν δύο κάτοικοι.
Καταστροφές υπέστησαν επίσης το Ζερβοχώρι και ο Ξηρόλοφος στα νότια της Παραμυθιάς
[45. Πέγκας, 2006, σ. 178 – 182.,
[46. Tsoutsoumpis, 2015, σ. 133.]
18 Σεπτεμβρίου 1943 ,
Γερμανοί και Τσάμηδες ένοπλοι που επιχειρούσαν βόρεια της Παραμυθιάς συνέλαβαν 60 αγρότες (εκ των οποίων 42 γυναίκες)
και εκτέλεσαν τους εννέα το πρωί της επομένης στην αυλή του Δημοτικού Σχολείου της Παραμυθιάς
[47. Μάγερ, 2009, Β΄, σ. 15-16]…..
Οι Πεσόντες :
1. Μαρία Κουτούπαινα, χήρα του Βασ. Κουτούπη (Πόποβο)
2. Σιαμάντης Ευάγγελος του Κωνσταντίνου (Ελαταριά)
3 Ρίζος Κωνσταντίνος του Σταύρου (Ελαταριά)
4. Θεοδώρου Γεώργιος του Ιωάννη (Πέντε Εκκλησιές
5. Γεωργίου Ευάγγελος του Θεοδώρου (Πλακωτή)
6. Γεωργίου Μάνθος του Θεοδώρου (Πλακωτή)
7. Πέτσης Ευάγγελος του Χρήστου (Πλακωτή)
8. Πέτσης Σταύρος του Θεοδώρου (Πλακωτή)
9. Σταυρόπουλος Δημήτριος του Βασιλείου (Πλακωτή)
Ας δούμε την συνέχεια.
Λίγες μέρες μετά, την Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου, μια γερμανική περίπολος έπεσε σε ενέδρα ανταρτών στο πέρασμα της Σκάλας έξω από την Παραμυθιά.
Ένας υπαξιωματικός και τέσσερις στρατιώτες έπεσαν νεκροί.
Στις 27 Σεπτεμβρίου με διαταγή της 1ης Ορεινής Μεραρχίας της Βέρμαχτ
άρχισε η γερμανική επιχείρηση αντιποίνων με στόχο τα μεγαλύτερα χωριά βόρεια της Παραμυθιάς…..
Στην επιχείρηση αυτή δίπλα στους Γερμανούς , συμμετείχαν και τμήματα Τσάμηδων.
Το ίδιο βράδυ ο 1ος λόχος του 54ουσυντάγματος μηχανικού ανέφερε:
«24 νεκροί συμμορίτες, 8 τραυματίες, υπολογίζονται άλλες 15-20 απώλειες. Κανένα λάφυρο.
Πυρπολήθηκαν τα ακόλουθα χωριά: Σέλλιανη, Σεμέλικα, Ελευθεροχώρι. Στην επιχείρηση έλαβαν μέρος (…) 150 Αλβανοί που τα πήγαν πολύ καλά».
[Χέρμαν Φρανκ Μάγερ, «Αιματοβαμένο Εντελβάις – Η 1η Ορεινή Μεραρχία, το 22ο Σώμα Στρατού και η εγκληματική τους δράση στην Ελλάδα, 1943-1944»]
Δηλαδη ειχαμε την επιθεση Γερμανων αλλα και των ντοπιων Αλβανοτσαμηδων εναντιων των Ελληνικων χωριων
η οποια επιχειρηση επεφερε τον θανατο »’8 συμμοριτων»’ αρα ανταρτων
αλλα και αλλες »’15-20»απωλειες» αρα θανατοι αοπλων χωρικων
τη πυρποληση 3 χωριων
και σε ολα αυτα 150 Αλβανοι »που τα πηγαν πολυ καλα»’-ο νοων νοειτω τι κρυβεται πισω απο αυτες τις επαινετικες εκφρασεις των Γερμανικων αναφορων .
ΠΑΜΕ ΤΩΡΑ ΣΤΗ ΓΝΩΣΤΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΩΝ 49 ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΤΩΝ
Το ίδιο βράδυ και σύμφωνα με μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων,αλλα και με τον ερευνητή Μαγερ
, τμήμα ένοπλων Τσάμηδων, υπό την ηγεσία Γερμανού υπαξιωματικού έκανε μπλόκο στην Παραμυθιά.
Με κατάλογο που κρατούσε ο Μαζάρ Ντίνο, επικεφαλής της τοπικής «τσάμικης αστυνομίας», συνελήφθησαν 53 κάτοικοι της κωμόπολης και κλείστηκαν στο υπόγειο του δημοτικού σχολείου.
Από τους 53 συλληφθέντες αφέθηκαν ελεύθεροι τέσσερις. Τα ξημερώματα της 29ης Σεπτεμβρίου οι 49 κρατούμενοι μεταφέρθηκαν στο χωράφι του Τσαμάτου στην συνοικία Άγιος Γεώργιος
της Παραμυθιάς
και εκτελέστηκαν από απόσπασμα που αποτελούσαν οκτώ Γερμανοί στρατιώτες και έξι ΑλβανοΤσάμηδες .
Ενώ σύμφωνα και με τον Γερμανό επικεφαλης του αποσπάσματος και τα όσα ανέφερε
,σε αυτό συμμετείχαν οχι μόνο Γερμανοί αλλά και Αλβανοτσάμηδες
[βλέπε ,https://books.google.gr/books?id=_Hpr-PK39UkC&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q=%20Helmut%20G%C3%B6tte&f=false%5D
Οι Αλβανοτσάμηδες ξέρανε ότι η εκτέλεση Ελλήνων δεν θα μπορούσε να συμβεί
»’στο ξεκάρφωτο» αλλά μόνο με την έγκριση και άδεια των Γερμανών
οι οποίοι και εκτελούσανε Έλληνες
»βαση αριθμων»-αντιποινων.
Ξέροντας οι Αλβανοτσάμηδες που εδρεύουν ακριβώς οι ΕΔΕΣΙΤΕΣ αντάρτες
[είχανε σημαιωθεί αψιμαχίες στο συγκεκριμένο σημείο μεταξυ Αλβανών και Ελλήνων ήδη απο την άνοιξη ]
καθόλου απίθανο να οδγήσανε εκεί τη γερμανική φρουρά με σκόπο τον αιφνιδιασμό της
την επακόλουθη αψιμαχία η οποία πολυ πιθανό θα έφερνε τους νεκρούς Γερμανούς το όποιοι γεγονός θα έδινε το πράσινο φως για την εκτέλεση των Ελληνων ,όπως προσταζανε οι γερμανικοι νομοι και οπως και εγινε.
Μαρτυρία του ντόπιου ερευνητή Παραμυθιώτη Βασίλη Κραψίτη :
« Ιστορική αλήθεια για τους μουσουλμάνους Τσάμηδες »,
Αθήνα 1992, σελ. 161 :
γ) 24 Σεπτεμβρίου 1943. … Το απόγευμα της ίδιας μέρας, άλλοι
τέσσερις Γερμανοί στρατιώτες, συνοδευόμενοι από μερικούς
ένοπλους μουσουλμάνους Τσάμηδες, έκαναν το ίδιο δρομολόγιο.
Οι έξι Γερμανοί σκοτώθηκαν, ενώ οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες, που
τους συνόδευαν, γύρισαν όλοι στην Παραμυθιά »
Είναι ήδη απορίας άξιον ότι σκοτώθηκαν μόνο Γερμανοί και ούτε ένας Αλβανοτσάμης.
Ας δούμε τη μαρτυρία ενός αριστερού αυτή τη φορά του Ζιάγκου
για τους Αλβανοτσάμηδες που στείλανε τους Γερμανούς στρατιώτες σε μια περιοχή που ήταν γνωστό στους Αλβανούς ότι φυλάγανε οι ΄΄προμαχοι΄΄ του ΕΔΕΣ
Ας δούμμε τι εγραψε ο Ζιάγκος ..
Ν. Ι. Ζιάγκου : « Αγγλικός Ιμπεριαλισμός και Εθνική Αντίσταση
1940-1945, Αθήνα 1978, Τόμος πρώτος, σελ. 158 :
« 26.09.1943. (σ.σ. 24.09.1943) Ομάδα Γερμανών και Τσάμηδων
προχώρησαν ΒΑ της Παραμυθιάς με κατεύθυνση τη « Σκάλα ».
Πριν φτάσουν στη «Σκάλα», χτυπήθηκαν από αντάρτες με αποτέλεσμα να
σκοτωθούν 6 Γερμανοί. Οι Τσάμηδες χάρηκαν, οι Χριστιανοί πάγωσαν.
Στην Παραμυθιά απλώθηκε τρομοκρατία…. Δεν ακούγονταν τίποτε
στα σφαλισμένα σπίτια. Μόνο οι μπότες των καταχτητών με τα
παπούτσια έκαναν το θόρυβο στους δρόμους »
Ερμηνεύοντας τη φράση : « Οι Τσάμηδες χάρηκαν … », συμπεραίνεται ότι οι
μουσουλμάνοι Τσάμηδες επεδίωκαν, όπως υποστηρίχτηκε και στις γραπτές
πηγές α και β, το θάνατο των έξι (6) Γερμανών στρατιωτών, προκειμένου να
εκδικηθούν οι Γερμανοί τους Χριστιανούς. Άλλωστε δεν δικαιολογείται οι
μ.Τσάμηδες να χαίρονται με το θάνατο έξι (6) Γερμανών
στρατιωτών, στενών συνεργατών τους. »’
Πηγή
[http://margariti-gr.de/index.php/el/2012-11-21-00-10-09/181-2015-03-19-02-11-53]
Δηλαδή οχι απλα δεν παθανε τίποτα οι Αλβανοί αλλά γυρίσανε πίσω χαρουμενοι γιατί ξέρανε τι θα επακολουθήσει.
.
Ενω πάλι ο Μάγερ αναφέρει στον τόμο Α σελιδα 320 του βιβλίου του
ότι τον επόμενο μήνα
δηλαδή τον Οκτώμβρη του 1943,
105 άτομα εκτελέστηκαν συνολίκα στη ευρήτερη περιοχή ,
και σύμφωνα με την ιστορικό Νάσση, στις εκτελεσείς συμμετείχαν όχι μόνο Γερμανοί αλλά πολλές φορές και οι Τσάμηδες ,
όπως δηλαδή συνέβη και τους προηγούμενους δύο μήνες.
Συνολικά πάνω από 600 νεκροι ΑΜΑΧΟΙ ,
από Γερμανούς και Αλβανούς το εφιαλτικό εκείνο τρίμηνο Αυγούστου Οκτωβρίου 1943.
Ενώ εκτός από την Παραμυθιά και το Φανάρι,
οι συνθήκες για τον ελληνικό πληθυσμό δεν ήταν καλύτερες
ούτε στην περιοχή της Ηγουμενίτσας.
Εκεί, σύμφωνα με τον Ελβετό εκπρόσωπο του Ερυθρού Σταυρού Χανς Γιάκομπ Μπίκελ, οι Τσάμηδες ένοπλοι δρούσαν σε συνθήκες ασυδοσίας ενώ οι Έλληνες κάτοικοι είχαν εγκαταλείψει την παραλιακή κωμόπολη βρίσκοντας καταφύγιο στα γειτονικά βουνά52.
[52. Μάγερ, 2009, Β’, σ. 59.]
Τα ιδια τα γερμανικα αρχεια ομως
αναφεροντε σε αυτη τη συμμαχια των κατοχικων στρατευματων
οχι με »»μια μεριδα»» των Αλβανων της Τσαμουρια
αλλα με την τεραστια πλειοψηφεια των Αλβανοτσαμηδων της περιοχης ,
οπως ακριβως αναφερουν και τα εγγραφα του ΕΑΜ ΕΛΑΣ .
Αναφερει ο Γερμανος Συνταγματαρχης Γιοσεφ Ρεμολντ στα Γερμανικα εγγραφα που παρουσιαζει στο βιβλιο του καθηγητη Γκοτοβου
»»’Οι μονοι που μας υποστηριζουν στον αγωνα μας εναντιων των ανταρτων ειναι οι Αλβανοι»
»Τα κρυσφηγετα των Αλβανων εντοπιστηκαν με την βοηθεια των Αλβανων και εκκαθαριστηκαν »
»Το Συνταγμα μου και οι Αλβανοι ειχανε απωλειες κατα τη διαρκεια των επιχειρησεων»’
Ας δουμε τι εγινε ενα χρονο μετά το καλοκαιρι του 1944….
Οι ελληνόφωνοι της Τσαμουριάς
αλλά και οι Αρβανίτες όχι μόνο της Τσαμουριάς
αλλά και της Λακκας Σουλίου
συμμετείχανε στο διωγμό Γερμανών και Αλβανοτσάμηδων συνεργατών τους
από τη Θεσπρωτια
το καλοκαίρι του 1944
όπως ομολογείται και από την »’αντιφασιστική επιτροπή των Αλβανών» της Θεσπρωτίας
Ας δούμε τι γράψανε οι ΣκιπεταροΤσάμηδες
»»Κατά τον πόλεμο ενάντια στο Φασισμό,…. αντιδραστικές μοναρχοφασιστικές δυνάμεις στη Λάκκα Σουλίου, οι οποίες δημιουργήθηκαν από την αντίδραση για να εξυπηρετήσουν τον κατακτητή, υπό τη διοίκηση του στρατηγού Ναπολέοντα Ζέρβα, στράφηκαν ενάντια και δόλια έσφαξαν τους μουσουλμάνους αλβανούς κατοίκους της Τσαμουριάς.»»»'[Υπόμνημα Αντιφασιστικής Επιτροπής Τσάμηδων Προσφύγων στην Αλβανία προς την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ (1947)]
Οι Λακοσουλιώτες
τους οποίους αναφερουν ως διώκτες τους οι Αλβανοτάμηδες
είναι και αυτοί Αρβανίτες-διγλωσσοι Ελληνες .
Βέβαια η »’αντιφασιστική επιτροπή των Αλβανοτσάμηδων»»
λέγοντας αληθειες ανακατεμένες με μισές αλήθειες και με ψεματα
[όπως κάνουν σημερα με την προπαγάνδα τους οι οργανώσεις τους ] αναφέρει ότι
»» δημιουργήθηκαν από την αντίδραση για να εξυπηρετήσουν τον κατακτητή»»’
ενω η αλήθεια είναι ότι στη Λακκα Σούλι συνέβησαν μεγάλα ολοκαυτώματα χωριών από τους ΝΑΖΙ
όπως παραδέχοντε ακόμα και οι εκθέσεις του ΕΑΜ ΕΛΑΣ .
Αναφερει η έκθεση του Γερασίμου Πρίφτη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
»»’’Από τις 20-7-1943 Γερμανικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στη ΛΑΚΚΑ – ΣΟΥΛΙ διαλύσανε τα τμήματα του ΕΔΕΣ ….. Πολλά χωριά κάηκαν και το ΕΔΕΣίτικο αρχηγείο έφυγε στην ΠΛΑΤΑΝΟΥΣΑ.»»’
Εδω βλεπουμε οτι ενα σωρο χωρια φιλοΕΔΕΣΙΤΙΚΑ
με γνωστοτερο το ολοκαυτωμα της Μουσιωτιτσας ,από τους Γερμανούς
καηκανε οπως ακριβως καηκανε τα φιλοΕΑΜΙΚΑ χωρια του Φαναριου από Γερμανούς και Αλβανοτσάμηδες.
Κανένα χωριό Αλβανοτσάμηδων δεν κάηκε στη Τσαμουριά κατά την τριετή κατοχή.
Πως γίνετε οι Γερμανοί να καίγανε τα χωριά των »’συμμαχων»» τους, των ”’μοναρχοφασιστών ””’ Λακκοσουλιωτών
και όχι των »»αντιστασιακών»’ Αλβανοτσάμηδων της Τσαμουριάς
μόνο η »αντιφασιστική επιτροπη» θα μπορούσε να μας το εξηγήσει….
Γενικά η Μεγαλαλαβανική προπαγανδα εχει ανακατεψει αληθειες με μισες αληθειες και ψευδη προκειμενουνα φτιαξει μια καινουρια »ιστορια».
Υπερθνικιστικη και ιμπεριαλιστική
Ας δούμε όμως και την βαρύνουσα άποψη του ΚΚ Αλβανίας για αυτούς.
»»Αφού αρνήθηκαν να πολεμήσουν από την πλευρά των κομμουνιστών στον εμφύλιο πόλεμο, χαρακτηρίστηκαν ως «αντιδραστικοί», «εγκληματίες πολέμου», «δολοφόνοι των Ελλήνων», «συνεργάτες των κατοχικών δυνάμεων» από το καθεστώς των Λαϊκής Δημοκρατίας της Αλβανίας και επίσης διώκονται σε κάποιο βαθμό. [32] [93] Θεωρείτω «εχθρικός πληθυσμός» και μαύρο πρόβατο στην «ηρωική αντίσταση του αλβανικού λαού» [6a]»
[[6a]Mπαλτσιωτης,Οι μουσουλμανοι Τσαμηδες της βορειοδυτικης Ελλαδας 2011
[93] Kretsi, Georgia (2002). «Ethnologia Balkanica». Εφημερίδα για τη Νοτιοανατολική Ευρωπαϊκή Ανθρωπολογία . 6 : 171-195.]
Οταν οι ίδιοι οι Αλβανοί του μεταπολεμικού καθεστώτος
τους αποκαλούσανε ως »εγκληματίες πολέμου»
και ως »δολοφόνους των Ελληνων»
τα λόγια απλά περιτεύουν.
Αναφέρεται στο βιβλίο του Σπύρου Τσουτσουμπή το εξης.
»’Λίγες βδομάδες πριν τα γεγονότα στη Παραμυθιά ,ένας τοπικός αρχηγός του ΕΛΑΣ,
διακυρηξε σε ένα γκρούπ ντόπιων ΕΛΑΣιτών μεταξυ άλλων…..
»»Δεν μας νοιάζει τι θα κάνουν [ο ΕΔΕΣ] , με αυτούς ,[σσ εννοεί τους Τουρκοτσάμηδες]
και θα είμαστε ειλικρινά ευτυχείς αν τους σφάξουν όλους »’91……
91 DAH/Mavroskotis Archive/File3/132/II/24 regiment/Ανακοινωσης προς τα οικογένειας των εκτελεσμένων της Παραμυθιάς του Φαναρίου ,της Δραγκόμης και όλης της Τσαμουριάς,
προς τους Ηπειρώτες και όλον τον ελληνικό λαό.
Οταν Ελασιτης ντόπιος,
αναφερει αυτες τις σκληρες κουβεντες προς ντόπιους
καταλαβαινουμε τι ειχε προηγηθει
και οτι τελικα
οι Τσάμηδες [δυστυχως για αυτους] οπως εστρωσαν ειτσι κοιμηθηκαν.
Σι ντο στρως ντo φλες.
Αν δεν τους εδιωχνε ο Εδες θα τους εδιωχνε ο Ελας
οπως εκανε εναντια σε μαι Λεγεωνα Βλαχορουμανων προδοτων
ο Αρης και οι Μαυροσκουφηδες.
Γράφει μεταξυ αλλων ο διοικητης Ηπειρου Τσιμπρής στις 3 Σεπτεμβριου
προς τους Γερμανους
3 βδομαδες δηλαδη
μετα απο την ΕΘΝΟΚΑΘΑΡΣΗ του Αρβανιτικου Φαναριου
απο τους Αλβανοτσαμηδες και κατοχικους …..
«……Κανένας χριστιανός δεν μπορεί πλέον να
πάει σε κέντρα όπως η Ηγουμενίτσα, η Παραμυθιά και οι Φιλιάτες, γιατί ξέρει
ότι στο δρόμο τον περιμένει ο θάνατος»
Η πρώτη εμπειρία του νεότερου Ελληνισμού με τον Σκιπεταρισμό
ήταν πρίν 250 χρόνια.
Αλβανοτσάμηδες και Αλβανοί στα 1770-79 [Ορλωφικά]
»»Κατά τα 1770 η Ήπειρος και Αλβανία ,υπήρχον εις μέγιστον και αδειάληπτον κίνηση,
αποστέλουσαι ,στίφη επί στιφών εκ των αυτοχθόνων Οθωμανών,
τους μεν ως υπομίσθιους ,τους δε ως τυχοδιώκτας,
εις την εκστρατεία των σουλτανικών δυνάμεων κατά της Πελοπονήσου,
ότε εξεράγη εν αυτή επανάσταση κατα των Οθωμανών …
εκ της επανάστασης αυτής πολλοί χριστιανοί εθυσιάσθησαν …
οι ως ανωτέρω στρατεύοντες Αλβανοί
διέβαινων , κατέστρεφον τα προστύχοντα
και παντού η ερημία ακολούθει αυτούς……
απεριγραπτα εισί όσα δεινά επέφερον οι Αλβανοί εις την εκείσε χριστιανοσύνη…..
εις πάσαν πόλη της Πελοπονήσου κατεσφάγησαν πλείστοι χριστιανοί,
εις την Τριπολιτσά μάλιστα 3.000,
τα δε χωριά εκπεπάσθησαν υπό πρωμάτων……[Αραβαντινός ]»’
«Είχαν το ελεύθερο να κάνουν ότι θέλουν. Έτσι απ όπου περνούσαν σκορπούσαν τον θάνατο και την καταστροφή».
[Κορδάτος]
»»Η Ζάτουνα, ως και η περί αυτήν χώρα, ήτο πυκνώς κατωκημένη, και αρκούντως ευημερούσα κωμόπολις.
Αλλά οι Αλβανοι; αφού εφόνευσαν όσους ηδυνήθησαν, επώλησαν τους αιχμαλωτισθέντες εν Δημητσάνη και Ζατούνη εις τους πειρατάς της Βαρβαρίας, οίτιμες έδραμον εις τον κόλπον της Κυπαρισσίας, ίνα μετέσχωσι των λαιφύρων. Οικογένειαι τινές, καταφυγούσαι εις τα όρη, μόλις διεσώθηκαν…».
[Κώδικας ιεράς μονής Σπηλαίου]
« Είκοσι χιλιάδες επωλήθησαν εις τους Αφρικανούς και τους Τούρκους της Ρούμελης». [Σαθάς]
». Μεταξύ άλλων στον Ιερό ναό της Ζωοδόχου Πηγής, αναφέρει ότι είναι χαραγμένα και τα εξής:
«Χρονολογίας 1771. Οι Τουρκαλβανοί καίνε τα χωριά μας, όλο φονικά κάνουν».
(Δημοκλής Χαρ. Γαρταγάνης, «Η Στεμνίτσα στο 1821», σελίδα 40, Αθήνα 1964)
«Από τους Έλληνες, μόλις έχασαν τις ελπίδες τους για απελευθέρωση, άλλοι, όπως οι Μανιάτες, κατέφυγαν στα σπήλαιά τους και στα απότομα βράχια τους,, παίρνοντας μαζί τους πολλούς που βρίσκονταν έξω από την περιοχή τους, άλλοι σώθηκαν στα μεγάλα νησιά και στα Κύθηρα, και άλλοι σαν πρόβατα, αλίμονο, σφάχτηκαν.
Γιατί οι Αλβανοί όρμησαν σαν αγέλες από όλη την Αχαΐα και τη Θεσσαλία, την Ήπειρο και από τόπους πέρα από την Ιλλυρίδα, χωρία κανένας να μπορεί να τους αντισταθεί στον Ισθμό και στις παραλίες των δύο κόλπων (Σαρωνικού και Κορινθιακού), και σαν αιμοβόροι λύκοι ξεπέρασαν και τους Μανιάτες σε ωμότητα…..
Όσοι από τους βαρβάρους αρκούνταν στην αρπαγή των χρημάτων έμοιαζαν φιλάνθρωποι, αλλά στο μεταξύ οι δυστυχισμένοι ολοφύρονταν καθώς παιδιά αποχωρίζονταν από τους πατέρες τους, άνδρες από τις γυναίκες του, αδελφοί στερούνταν τους αδελφούς τους, βρέφη αρπάζονταν από τις αγκαλιές των μητέρων τους, τρυφερές παρθένες από τα δωμάτιά τους που τις τραβούσαν χέρια βαρβάρων, και συγγενείς συγγενών, φίλοι φίλων και γνωρίμων γνώριμοι απάγονταν και γίνονταν δούλοι
[Σέργιος Μακραίος]
Πληροφορία που είναι χαραγμένη στον ενδέκατο στύλο της νότιας πλευράς του Θησείου, η οποία λέει: «1770 εχαλάσανε οι Αρνανουτάδες του Πιρί (προάστειον των Θηβών) και ηρίθανε οι Πιριώτες στην Αθήνα» (Δημ. Καμπούρογλου: «Ιστορία των Αθηνών, εκδ. 1969, τόμ. Α’, σ. 189).
Υπάρχει και παραδοσιακό τραγούδι από τη Βόρεια Ελλάδα μάλιστα
για τα γεγονότα εκείνα ,
για την κάθοδο των Αλβανών στο Μωριά ,
τη σκλαβιά και τις απαγωγές των Πελοπονησίων που ακολούθησαν
΄΄΄Ξεκίνησαν οι Αλβανοί
την άκρη του θαλάσσιου
πάνε να πατήσουν το Μωριά
και το καημένου Κάστρου
πήραν μανάδες με παιδιά
αδέρφια κι αξαδέρφια
σαν πήραν και μια νιονυμφη τριων μηνών νυφούλα…..»»’
Όμως τα πράγματα πήρανε μιά αρκετά διαφορετική τροπή.
»»Με την απόλυτη κυριαρχία των Αλβανών στην Πελοπόννησο,άρχισαν μαζί με τους Χριστιανούς να υποφέρουν και οι Τούρκοι γιατί τα αλβανικά στίφη ζητούσαν υπέρογκους λουφέδες αλλά και δε δίσταζαν να στρέφονται κατά των τουρκικών περιουσιών.
Για αυτό η Πύλη αποφάσισε να δώσει τέρμα στην Αλβανοκρατία. Δώδεκα πασάδες στάλθηκαν στον Μοριά προκειμένου να πείσουν τους Αλβανούς να επιστρέψουν στις εστίες τους αλλά επέστρεψαν άπρακτοι.
Τέλος η αρχηγία ανατέθηκε στον αρχιναύαρχο Χασάν Τζεζαερλή Μαντάλογλου (Καπουδάν Χασάν πασά),ο οποίος πήρε επιπλέον τους τίτλους του Μορά Βάλεση και του Σερασκέρη της Ρούμελης.
Ζήτησε βοήθεια από τους ντόπιους Τούρκους αλλά πήρε ελάχιστη.Με την υπόδειξη όμως πιθανότατα του δραγουμάνου του στόλου Νικόλαου Μαυρογένους,προσεταιρίστηκε τους Κλέφτες για την εκδίωξη των Αλβανών. .Φτάνοντας λοιπόν ο Καπουδάν πασάς στην Κόρινθο το 1779,κάλεσε τους Αλβανούς να φύγουν από τον Μοριά. Αρκετοί συμμορφώθηκαν και έφυγαν για την Αλβανία.Την πρότασή του όμως απέρριψαν περί τους 7.000 Αλβανοί.
Έγραψε λοιπόν ο Χασάν Τζαζαερλής Μαντάλογλου πρόσκληση προς τους Κλέφτες «Σας διορίζομεν να σκοτώνετε χωρίς φόβον τους ζορμπάδες. Είναι δικά σας όλα τα πράγματα των. Να μας φέρετε μόνο τα κεφάλια των και σας συγχωρούμεν όσα εκάματε καπαέτια…………» (Ιω. Φιλήμων ΔΙΦΕ σελ 82).
»»Πριν δε της ενάρξεως της εν Τρικόρφοις μάχης,
μεταξύ Πελοποννησίων κλεφτών και Αλβανών,
όλοι οι αρχηγοί των Αλβανών συνελθόντες εν Τριπολιτζά
εις πολεμικόν συμβούλιον, και μετά πολλάς συνδιασκέψεις των,
απεφάσισαν και έπεμψαν την κάτωθι επιστολήν προς τους κατέχοντας τα Τρίκορφα Πελοποννησίους κλέφτας και αρματωλούς.
»’Δεν εκάματε καλά να σμίξετε με τους Τούρκους και ναρθήτε να μας βαρέσετε. Ναίσκε ορέ, δεν το παντέχομε ετούτο το πράμα, και σαν εσείς είχατε ατίγια μαζή με μας, τότενες ναρχούσασταν παλληκαρίσια, να τα βάζαμε ορέ τα πράματα στην καλή τη στράτα….»»»
Τριπολιτζά στη 8 Ιουλίου 1779
Οι Γενικοί Αρχηγοί
Αλή Χατζή Οσμάν Μπέης
Σουλεϊμάν Μπέης
Τότε δε και οι αρχηγοί των κλεφτών και αρματωλών συσκεφθέντες εν πολεμικώ συμβουλίω απήντησαν και αυτοί ως εξής:
»»……Ημείς ποτέ δεν είχαμε σκοπόν για να αναταμωθώμεν με τους Τούρκους, διότι κι αυτούς θεωρούμεν κακούς εχθρούς μας….
τα θέλετε εσείς, γιατί από το καιρό που γένηκε το σεφέρι το Μάρτι το έτος 1769 και εμβήκατε στο Μωριά για να βοηθήστε τους Τούρκους και να κτυπήσετε εμάς τους Μωραΐτες ,
δέκα χρόνια γένουνται από τον καιρό εκείνον έως σήμερα, .που μας ετυραννίσατε, μας εγδύσατε, εσκωτώσατε τους πατέρες μας, τις μητέρες μας, τα αδέρφια μας, τις γυναίκες μας, τα παιδιά μας, τους συγγενείς μας και τους πατριώτες μας
…….. και μας κάμετε τέτοια πολλά κακά που εμείς δεν μπορούμε πλιά να σας χωνεύσωμε, και ούτε να σας συγχωρήσωμεν, για δαυτό μαζωχθήκαμε ούλοι δω πέρα να σας χτυπήσωμε, και με την δύναμι του Θεού, αν μπορέσωμε και να σας διώξουμε πλια από το Μωριά…. »»’
»»’ ελάτε και σας καρτερούμε, γιατί παν εκείνα που ξέρατε,
ελάτε το ταχύ αλοιώς θα το μετανοήσετε»»
Από Τρίκορφα 10 Ιουλίου έτος 1779
Υπογράφουμε εμείς οι πρώτοι αρχηγοί
Κωνσταντίνος Κολοκοτρώνης
και Αλέξης Ντάρας»»
[Αθανάσιος Γρηγοριάδης-Ιστορικαί Αλήθειαι]»»
Ας δούμε τώρα λίγα στοιχεία για τον ξολοθρεμό τους
από Τούρκους και Μωραίτες.
«Απο την Κορινθον εστειλε ο Καπουδαν πασας μπουγιουρντι στους Αλβανους εις την Τριπολιν για να ελθουν να προσκυνησουν,αυτοι δε αποκριθηκαν οτι Βολια εχουν και Μπαρουτι εχουν.Συγχρονως εδωσε και προσταγην οτι…
.Μετα ταυτα,απο 15 ημερες…παλιν τους εστειλε μπουγιουρδι δια να υπαγουν να προσκυνησουν και παλιν αυτοι απεκριθησαν τα αυτα.
Ουτω λοιπον Τουρκοι και Ρωμαιοι συνεδραμαν μαζι και επηγαν εις Τριπολιν,οπου εσυνεκεντρωθησαν οι Αλβανοι…
τους οποιους εθανατωσαν και εγινε ο πυργος με τα κεφαλια τους…»[Παλαμίδης]
Ας δούμε τα γραφόμενα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στα απομνημονεύματά του.
»»’εσυνάχθησαν όλοι και πάνε εις τον πατέρα μου και αυτός τους στάθηκε με ορμήν και τους εγύρισε πίσω εις τον κάμπον· ενώθησαν και άλλοι καπεταναίοι· εμβήκαν εις τα χωράφια, εις τον κάμπον τους εσκότωσε η καβάλα ως οι θεριστάδες· έπεσεν η καβαλαριά μέσα και τους εθέρισαν· από τη μίαν μεριάν η καβαλαριά από το άλλο ο πατέρας μου. Από 12000 , 700 πέρασαν εις το Δαδί.
Όταν τους επολέμησε ο πατέρας μου του έλεγαν,
Κολοκοτρώνη δεν κάμεις νισάφι; Τι νισάφι να σας κάμω, όπου ήλθετε και εχαλάσατε την πατρίδα μου, μας πήρατε σκλάβους και μας εκάματε τόσα κακά;
Του απεκρίθησαν εφέτος δικό μας του χρόνου δικό σου.
Τα κεφάλια των Αλβανών έφτιασαν πύργον εις Τριπολιτσάν».»»»
Ο Πουκεβίλ που πέρασε από εκεί το 1799 και είδε το «κτίσμα», είχε αρχίσει να καταρρέει λόγω της αποκολλήσεως μερικών κρανίων, ονομάζει το κτίσμα «πυραμίδα».
Ο Πουκεβίλ το περιγράφει με θαυμασμό, αποκαλώντας το «Τρόπαιο των Κολοκοτρωναίων».
»’Ύστερα ο Χασάν άρχισε τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και σύντομα η Πελοπόννησος απαλλάχτηκε οριστικά από τους Αλβανούς, οι οποίοι είτε εξοντώθηκαν είτε έφυγαν, όσοι μπόρεσαν. Σ’ εκείνη την εκστρατεία ο Χασάν προσπάθησε να περιορίσει την αυτονομία των Μανιατών,απέτυχε όμως και συνέχισε τις επιχειρήσεις του κατά των Αλβανών στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η τάξη αποκαταστάθηκε και οι Αλβανοί περιορίστηκαν στην πατρίδα τους.»»
Ας δούμε τώρα και το θρήνο που εγινε στην Αλβανία και τη Τσαμουριά μετά τον ξολοθρεμό τους.
»»Κατά το αυτό έτος [ 1780] εις πάσαν πόλη και κοινότητα Τσαμουριάς και Αλβανίας ,
ηκούσθη μέγας θρήνος και κλαθμός ,πενθούσης εκάστης Οθωμανικής οικογένειας ,υιόν ,αδελφό η πατέρα ,
καθότι αφίχθη η είδησης ότι οι Αλβανοί όσοι εις Πελοπόνησο προ δέκα ετών ,εμάστιζον τους χριστιανούς της , κατεσφάγησαν φονευθέντες υπέρ τους 7.000
παρά του Χασάν Πασα ,των οπλαρχηγών Κωνσταντίνου και Αναγνώστου Κολοκοτρώνη……[Αραβαντινός]
Υπολογίστηκε πως από τις 300.000 χριστιανούς της Πελοποννήσου χάθηκαν περί τις 100.000,δηλαδή το 1/3 του πληθυσμού ,είτε ως σκλάβοι στους Άραβες ,είτε ως εξαφανισθέντες και δολοφονημένοι είτε ως πρόσφυγες σε άλλες περιοχές ακόμα και στην επαρχία της Περγάμου .
Μόνο η Μάνη και η Κυνουρία γλίτωσαν τις θηριωδίες των Αλβανών.
Ενώ και ο αγωνιστής του 1821 , Σουλιώτης Κουτσονίκας ανέφερε στα απομνημονευματά του για τα γεγονότα της εποχής.
»Απεστάλησαν εντός ολίγου ,σμήνος στρατευμάτων Αλβανικών στη Πελοπόνησσο ,καταπνίξαντες την επανάσταση και και έφεραν ως επακόλουθο την διαρπαγή και αιχμαλωσία των κατοίκων τους οποίους διεσκόρπησαν εν τη Ευρωπαική και Ασιατική Τουρκία….
»’Οι απελθόντες εις την Πελοπόνησσο Αλβανοί ,έγιναν κύριοι της αυτής ,δεσπόζοτες και καταπιέζοντες δια καταχρήσεων και διαρπαγών ….
Ενώ για το διωγμό τους και όσους δεν σκοτώθηκαν
αλλά γυρίσανε στην Τσαμουριά αναφέρει ..
»»Ο δε επισημότερος αυτών Σουλειμάν Τσάπαρης Τζάμης ,
όστις είχε καταστει βαθύπλουτος εκ λαφύρων και διαρπαγών,
πληροφορηθείς τας διαταγά του Σουλτάνου ,εμβάς εις πλοίον μετέβη στη πατρίδα του.»»
»Ελθών εις την πατρίδα του το Μαργαρίτι ,ιδών του Σουλιώτας να φορολογούν
τα χωριά της Τσαμουριάς ,έγινε έξαλος ,διότι απομακρυνθείς πολλά έτη από τη πατρίδα του είχε ξεχάσει τους Σουλιώτας.»
»’Συνηθισμένος να καταπιέζει τους Πελοπονησίους του εφαίνοτο παράξενη η ανεξαρτησία των Σουλιωτών»’
””Είχε πολλόυς φίλους και οπαδούς αγάδες από την όλη την Αλβανία…..»’
»Ελεγε δε προς του αυτούς
»’Είναι ντροπή εις τον Ισλαμισμό να πληρώνει χαράτζι
εις μίας χούφτα Γκιαούρηδων ,
ενώ 10 χιλιάδες σπαθιά Αλβανών υπέταξαν όλο το Μωριά»’
Δηλαδή πέρα από τον Κολοκοτρώνη και ο ίδιος ο αρχηγός των Αλβανοτσάμηδων , ο Τσάπαρης, ομολογεί το ρόλο τους τα δέκα εκείνα χρόνια .
Η καθοδος αυτη των Σκιπεταρων στα 1770 συγκρινομενη με αυτη των Αρβανιτών του 14ου αιωνα δειχνει την τεραστια διαφορα κατα τα έτη της τουρκοκρατίας του Ελληνα Αρβανιτη
απο τον ΤουρκοΑλβανο .
Σε οτι αφορά την Τσαμουριά μάζεψα μερικές μαρτυρίες.
Ο Σουλιώτης Κουτσονίκας
αναφερει για τις περιοχες Λιαπουριας ,Μαλλακαστρας,Τοσκεριας κλπ
οτι σε αυτες
»»λαλειτε η αλβανικη γλωσσα»
ενω για τη Τσαμουρια αναφερει
οτι »’λαλειτε κυριως η αλβανικη γλωσσα»
πραγμα που σημαινει οτι λαλουντανε [λιγοτερο] και μια αλλη γλωσσα…..
Για τη επαρχία Σουλίου,Φαναρίου
αναφέρει ότι ”λαλειτε η ελληνικη και η αλβανική”’.
Eνω και ο Ηπειρωτης ερευνητης Χριστοβασιλης πριν 1 αιωνα
σημειωνε στο εργο του οτι
πολλοι μουσουλμανοι της Τσαμουριας μιλαγανε εξισου και τα ελληνικα
Ο Νοκόλας Πατσάλης ανέφερε στο έργο του
”Οι Τσάμηδες στα ορεινά τμήματα ομιλούν την ελληνική καθαρά”’.
”Από τις χριστιανικές κοινότητες της περιοχής , 6 η 7 μιλούν και αλβανικά”
Υπερβολίκες οι παραπάνω αναφορές αλλά όχι πολύ μακριά από την αλήθεια
Μάλλον το σωστότερο θα ήταν οτι
”’ Από τις χριστιανικές κοινότες της περιοχής ,6 η 7 μιλούν μονο αλβανικά”
Δηλαδη οι άλλες ηταν δίγλωσσες
Ο Περαιβός αναφερει για αυτους…
»»….. μολονότι ομιλούσι την αλβανικήν διάλεκτον, ως φυσικήν αλλά και μετά την απλοελληνικήν, εκφράζονται όμως ορθώς άνδρες τε και γυναίκες και μάλιστα όσοι κατοικούν τα πέριξ της Παραμυθίας. »»
Αναφερει οτι ολοι οι Αλβανοτσάμηδες
αλλά ειδικα οι μουσουλμανοι της Παραμυθιας και της επαρχιας της
εκφραζοντε-μιλανε »’ορθως»
,ανδρες και γυναικες, μαλιστα
την απλοελληνικη .
Ενω ο Μπαλτσιωτης αναφερει μεταξυ αλλων για τη Τσαμουρια.
»’Although the langue-vehiculaire of the area was Albanian, a much higher status was attributed to the Greek language, even among the Muslims themselves»
Δηλαδη οτι ακομα και οι μουσουλανοι της περιοχης της Τσαμουριας μιλαγανε και τα ελληνικα .
Ο Γουιλλιαμ Εατον αναφερει λιγα χρονιαι πριν ,μεταξυ αλλων….
»» Οι μουσουλμάνοι κάτοικοι
της Παραμυθιάς και της επαρχίας της είχαν ως μητρική γλώσσα την ελληνική …..»»’
Αρα και αυτος αναφερει οτι οι μουσουλμανοι της επαρχιας Παραμυθιας ,δηλαδη του ανατολικου τμηματος της λεγομενης Τσαμουριας ,
ηταν διγλωσσοι .
Για τη διγλωσσία αρκέτων χωριών της Τσαμουριάς
Για τα πεδινά χωριά της επαρχίας Παραμυθιάς αναφέρει
”’…Ενταύθα
ινα μείνωμεν πιστοί στην αδάμαστο αλήθεια
είναι 2000 οικογένειαι δίγλωσσοι
τ.ε ομιλούν την ελληνική και την αλβανική.”
[Δημήτρη Χασιώτη ,Διατριβαί και υπομνήματα περί Ηπείρου]
Ο Σπυρομήλιος συνέταξε έκθεση τον Αυγουστο του 1878
που διαχώριζε τους κατοίκους σε
Ελληνες
Αλβανούς
και
Αλβανοελληνες
α]Σε περιοχές όπου μιλιούντε περισσότερο τα ελληνικά
επείδη υπερτερούν οι Ελληνες
και λόγω αυτού εξελληνιστηκαν γλωσσικά και οι Αλβανοί ,οπως σε χωριά της Παραμυθιάς
και σε περιοχές που μιλιέται περισσότερο η αλβανική
οπου επειδή υπερτερούν οι Αλβανοι έχουν εξαλβανιστει γλωσσικα
και οι Ελληνες ,όπως σε χωριά του Μαργαριτίου.
Ολα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν τη διγλωσσία σε μεγάλο μέρος της Τσαμουριάς κυριος στο ανατολικό .
29 Απριλίου 1874 εκθεση υποπροξένου Ελλάδος στη Σαγιάδα.
”’Αναφέρει 60 χωριά της περιφέρειας Φιλιατών ,τα 40 χιστιανικά,
…σε όλα ομιλείται η ελληνική αλλά από τους μουσουλμάνους γίνεται χρήση της ελληνικής και αλβανικής.”’
Ο Δ Παναγιωτίδης στα τέλη του 19ου αιωνα ανερε μεταξύ άλλων
για τους χριστιανους της περιοχής …..
”’οι μεν των χωριών Μαργαριτίου
εισι αλβανόφωνοι ,πλην της Πάργας,
οι δε της Παραμυθιάς και των Φιλιάτων ως επι το πλείστον ελληνοφωνοι .
Αρα οι ” ελληνόφωνοι χριστιανοι ”’ ηταν ουσιαστικά δίγλωσσοι.
Ο Ζώτος Μολοσσος ανέφερε
στα οδοιπορικά του
για μερικά αλβανοτσάμικα χωριά πχ Μαρκάταις
οτι ήταν ελληνόγλωσσα η αλλιώς ”’ εξομώται ελληνόγλωσσοι”’,
μάλλον δίγλωσσοι δηλαδή.
Eνω ο Πουκεβιλ ανεφερε ….
»»Οι Τσάμισες έχουν ελληνική προσωπική γωνία, μεγάλα μαύρα μάτια και μακριά καστανά μαλιά. ..»’
Για τη »φυλετικη» υποσταση των Τσαμηδων μουσουλμανων και τη διαφορα τους απο τις βορειοτερες φυλες εγιναν και αλλες τετοιες αναφορες….
»’Η καθαρότητα της φυλής έχει λιγότερο σχολαστικά διατηρηθεί απ’ ότι με τις βόρειες φυλές,…»»[ Σκοτσέζος διπλωμάτης και περιηγητής, James Henry Skene ].
Ο Αγγλος Γουντχαουζ της συμμαχικης αποστολης, αναφερει μεταξυ αλλων για τους Τσαμηδες μουσουλμανους στο βιβλιο του »Μηλον της εριδος»’
»Οι Τσαμηδες ειναι φυλετικα ,
εν μερει Αλβανοι εν μερει Ελληνες και εν μερει Τουρκοι.»’
Συμπέρασμα
Συνεπώς στο Φαναρι το Σούλι και τη Λάκκα Σούλι
ειχαμε αμιγη διγλωσσια
ενω στην Τσαμουριά ,
το μεγαλύτερο μέρος του σημερινού νομου Θεσπρωτίας
είχαμε διγλωσσία
στο ανατολικό τμήμα [επαρχία Παραμυθιάς]
και λιγότερο σε χωριά των Φιλιάτων
Στην επαρχία Μαργαριτίου και στο μεγαλύτερο μέρος της παράλιας Θεσπρωτίας [πλην Σαγιάδας ]
η ελληνική ηταν απλά δευτερη γλώσσα και
σχεδον αποκλειστικα από τον ανδρικό πλυθησμό.
Ειχαμε δηλαδή αμιγη αλβανοφωνία
Η γεωγραφία της περιοχης
και ο τρόπος καθόδου και τελικής εγκατάστασης
αλβανοφώνων αιτιολογουν τα παραπάνω.
Στην πάνω Σκάλα [ανατολικα της Παραμυθιάς ]
και τα Φιλιατοχώρια [ορεινά χωριά βόρεια των Φιλιατών ] αμιγη ελληνοφωνία
Οι λιγοστοι χριστιανοί Τσάμηδες που ζουν ως σημερα στη Τσαμουριά αποκαλούν και αποκαλούσανε τον εαυτό τους ως
Τσάμη
Αρβανίτη
Ελληνα
Ρωμιο-Καουρη
ενώ αποκαλούν τους μουσουλμάνους της περιοχής
ως
Αλβανοτσάμηδες και Τουρκοτσάμηδες η σκέτο Τουρκους,
οι οποίοι με τη σειρά τους αποκαλούσαν τον εαυτό τους ως
Τσάμη
Τούρκο
Σκιπεταρο-Αλβανό
Ας δούμε και τον ετεροπροσδιορισμό από τους υπόλοιπους Ηπειρώτες.
»Οι υπόλοιποι χριστιανοί [τηςΗπειρου]
αποκαλούν τους χριστιανούς Τσάμηδες
ως Ελληνοτσάμηδες.»
[Kretsi, Γεωργία. Verfolgung und Gedächtnis στην Αλβανία . Harrassowitz, 2007. ISBN 978-3-447-05544-4 , σ. 283.]
Βλέπουμε επομένως οτι
τόσο οι ίδιοι
όσο και οι υπόλοιποι Ηπειρώτες
δεχονταν την ελληνικότητα τους
και τους χαρακτηριζαν ως τέτοιους
»Στην Ελλάδα, oι μουσουλμάνοι Τσάμηδες
αναφέρθηκαν με διάφορα ονόματα από διαφορετικούς συγγραφείς. Ονομάζονταν Αλβανοτσάμηδες [14] και Τουρκαλβανοί (Τουρκαλβανοί]
[15] ή Τουρκοτσάμηδες»
[14[ Kretsi, Γεωργία. Verfolgung und Gedächtnis στην Αλβανία . Harrassowitz, 2007. ISBN 978-3-447-05544-4 , σ. 283.
15 Λεξικό Μπαμπινιώτη]
Εκτος αυτού αν οι χριστιανοί Τσάμηδες ήταν »Αλβανοί»
δεν θα αποκαλούσανε ως Αλβανοτσάμηδες μόνο τους μουσουλμάνους,
αλλά και τον εαυτό τους.
Σε ότι αφορά το 1913-14
και τους χριστιανούς Τσάμηδες-Ελληνοτσάμηδες της Θεσπρωτίας
»Οι ντόπιοι ομιλητες της αλβανικής δεν μοιράστηκαν τις εθνικές ιδέες των μουσουλμάνων αλβανόφωνων γειτόνων τους, ενώ αντιθέτως παρέμειναν προσανατολισμενοι στον ελληνισμο και αναγνωρίζαν τους εαυτους τους ως Έλληνες.»’
[Μπαλτσιώτης]
Βλέπουμε οτι όπως λέει ο Μπαλτσιώτης [ και οχι κανένας εθνικιστής]
αυτοί »παρέμειναν προσανατολισμένοι» στον ελληνισμό
και αυτοπροσδιορίζονταν μάλιστα ως τέτοιοι.
Κατάριψη του παραμυθιού της αλβανικού εθνικισμού
οτι εθνοτητα=γλώσσα.
»Οι μουσουλμάνικες κοινότητες της Ηπειρου που ομιλουσαν ελληνικά
όπως στις πόλεις Γιάννενα και Παραμυθιά και μερικοί στις πόλεις της Πάργας και της Πρέβεζας μοιράστηκαν την ίδια διαδρομή κατασκευης ταυτότητας με τους μουσουλμάνους αλβανόφωνους.
[Baltsiotis. The Muslim Chams of Northwestern Greece. 2011.]
Kαι εδω αποδεικνυεται ότι η κύρια γλώσσα στην επαρχία Παραμυθιάς
ακόμα και μεταξυ των Μουσουλμάνων ,δηλαδή των Αλβανοτσάμηδων
ηταν τα ελληνικά.
Ενας χαρτης με λιγοστα λάθη αλλα πολυ περισσοτερη ακρίβεια
https://zsgiannina.gr/wp-content/uploads/2018/01/883.2-Carte-Glottologique-d-Epire.jpg
4 αναφορές
1η
Από το βιβλίο του Γκοτοβού που ερεύνησε τα Γερμανικά αρχεία έχει βρεθεί μεταξύ άλλων η εξής μαρτυρία ..
»»»Ο Γερμανός συνταγματάρχης Remold, γράφει τα εξής για την επιχείρηση «Augustus»:
«Οι Αλβανοί στις παράκτιες περιοχές είναι εξαιρετικά γερμανόφιλοι.
Έχουν συμβάλει στην εκκαθαριστική επιχείρηση [Augustus] ….. (BA – MA Freiburg, RH 28-1-99/98).»»
2η
Περίπου ένα μήνα μετά τη σύσκεψη αυτή του κλιμακίου της «Ξίλια» στην Ηγουμενίτσα,
η στρατιωτική διοίκηση 1032, με έδρα τα Ιωάννινα,
στέλνει στο γερμανό στρατιωτικό διοικητή της Ελλάδας ένα έγγραφο
το οποίο τιτλοφορεί με τη φράση «Το αλβανικό ζήτημα».
Στο έγγραφο αυτό, ο συντάκτης, συνταγματάρχης von Bothmer, μεταφέροντας την εκτίμηση της υφισταμένης υπηρεσίας, γράφει52:….
«Ο διοικητής του στρατιωτικού τμήματος που επιχειρεί εναντίον των ανταρτών στη Θεσπρωτία και το οποίο υπάγεται στο 22. Ορεινό Σώμα Στρατού, αντισυνταγματάρχης Remold,
εκφράζει σε επιστολή του προς τον αλβανό ηγέτη Redzep Dino ευχαριστίες και ευαρέσκεια για τις υπηρεσίες που προσέφεραν οι Αλβανοί στον αγώνα εναντίον των ανταρτών……..
Ακόμη και σήμερα η οπλισμένη αλβανική πολιτοφυλακή φρουρεί οδούς, γέφυρες και χωριά στα όρια της κατεχόμενης από τους αντάρτες περιοχής και στηρίζει τις γερμανικές δυνάμεις έμπρακτα στον αγώνα κατά των ανταρτών…….
Εκτός τούτου εκτελεί και καθήκοντα χωροφυλακής.
Η οικογένεια Ντίνο έχει τη μεγαλύτερη πολιτική επιρροή στον πληθυσμό της Τσαμουριάς,
ο οποίος ζητά την ένωσή του με την εγγυηθείσα από τον Φύρερ ελεύθερη Αλβανία,
ύστερα από τη φυγή του ελληνικού πληθυσμού και της ηγεσίας του από
την περιοχή. »»»’
3η
Ρεμολντ Γερμανός διοικητης του 99ου Συνταγματος Ορεινων Καταδρομων στις 16-9 43… υποβάλει έκθεση προς τη Μεραρχία υπ αριθμον 432/16.9.1943
Ιδου μερικά αποσπάσματα….
””’Υφίστανται από μακρού ένα απέραντο μίσος των Αλβανών εναντίων των Ελλήνων το οποίο μετά το 1940 γνώρισε νέα κλιμάκωση….
Σε όλες τις περιπτώσεις που έχουν εμφανιστει αντάρτες στην Τσαμουριά ,
προκειται για Ελληνες…….
Το σύνολο των ανταρτών σε Αγια Κυριακή και Σουλι ειναι Ελληνες……
Οι μόνοι που μας υποστηρίζουν στον αγώνα μας εναντίων των Ανταρτων ειναι οι Αλβανοί….
Κρυσφηγετα ανταρτων εντοπιστηκαν με την βοήθεια Αλβανών και εκκαθαριστηκαν..
Το Συνταγμά μου και οι Αλβανοι ειχανε διαρκως απώλειες κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων…
4η
Λίγες μέρες μετά, την Παρασκευή 24 Σεπτεμβρίου, μια γερμανική περίπολος έπεσε σε ενέδρα ανταρτών στο πέρασμα της Σκάλας έξω από την Παραμυθιά.
Ένας υπαξιωματικός και τέσσερις στρατιώτες έπεσαν νεκροί.
Στις 27 Σεπτεμβρίου με διαταγή της 1ης Ορεινής Μεραρχίας της Βέρμαχτ
άρχισε η γερμανική επιχείρηση αντιποίνων με στόχο τα μεγαλύτερα χωριά βόρεια της Παραμυθιάς…..
Στην επιχείρηση αυτή δίπλα στους Γερμανούς , συμμετείχαν και τμήματα Αλβανοτσάμηδων.
Το ίδιο βράδυ ο 1ος λόχος του 54ουσυντάγματος μηχανικού του γερμανικού στρατού ανέφερε στην εκθεσή του :
«24 νεκροί συμμορίτες, 8 τραυματίες, υπολογίζονται άλλες 15-20 απώλειες.
Πυρπολήθηκαν τα ακόλουθα χωριά: Σέλλιανη, Σεμέλικα, Ελευθεροχώρι.
Στην επιχείρηση έλαβαν μέρος και 150 Αλβανοί που τα πήγαν πολύ καλά».
[Χέρμαν Φρανκ Μάγερ, «Αιματοβαμένο Εντελβάις – Η 1η Ορεινή Μεραρχία, το 22ο Σώμα Στρατού ]