Γράφει ο Γρηγόρης Γιοβανόπουλος
Η συνέχεια από τα μέρη Α’ (κλικ ΕΔΩ), Β’ (κλικ ΕΔΩ) και Γ’ (κλικ ΕΔΩ)
Την Παρασκευή 26 Αυγούστου 1071 ο βυζαντινός στρατός παρατάχτηκε για μάχη. Η αριστερή πτέρυγα διοικούνταν από τον Νικηφόρο Βρυέννιο , ενώ η δεξιά από τον Καππαδόκη Θεόδωρο Αλυάτη . Εκεί κοντά στα στρατεύματα των πιστών του Καππαδοκών βρισκόταν και ο Ρωμανός με τη σωματοφυλακή των Βαράγγων.
Οι Τούρκοι παρατάχτηκαν σε σχήμα ημισέληνου και καθώς ο Βυζαντινός στρατός πλησίαζε , το κέντρο τους υποχωρούσε και οι δύο πτέρυγες με τους ιπποτιξότες παρενοχλούσε τις πτέρυγες του βυζαντινού στρατού. Παρόλα αυτά η προέλαση των Βυζαντινών συνεχίστηκε και πέρα από το εχθρικό στρατόπεδο το οποίο βρήκε άδειο.
Όταν έφτασε το στράτευμα κοντά στους πρόποδες των λόφων ο Ρωμανός σκέφτηκε πως έπρεπε να αναδιπλωθεί καθώς το στρατόπεδό του ήταν μακριά και ίσως ανυπεράσπιστο. Έδωσε λοιπόν το σήμα της επιστροφής. «Την βασιλικήν σημαίαν επιστρέψας νόστου επιμνησθήναι διήγγελλεν».
Από αυτό το σημείο αρχίζει η καταστροφή καθώς οι στρατιώτες βλέποντας το λάβαρο του Αυτοκράτορα να στρέφεται προς τα πίσω θεώρησαν ότι αυτός σκοτώθηκε και χάθηκε η μάχη . Άρχισαν τότε να υποχωρούν άτακτα και βαθμιαία η υποχώρηση έγινε άτακτη φυγή. Οι Τούρκοι βλέποντας την κατάσταση από τους λόφους επιτέθηκαν εναντίον του Ρωμανού και η μάχη γενικεύτηκε . Τότε εκτυλίχτηκε και η δεύτερη πράξη της προδοσίας καθώς η οπισθοφυλακή που διοικούσε ο Ανδρόνικος Δούκας αντί να συνδράμει τα αγωνιζόμενα τμήματα και να συγκρατήσει τους φυγάδες αφού διέδωσε πως ο Αυτοκράτορας σκοτώθηκε αποχώρησε χωρίς να πάρει μέρος στη μάχη.
Ο Ρωμανός περιστοιχισμένος από τους πιστούς του Βάραγγους πολέμησε με αυταπάρνηση και προς το βράδυ τραυματισμένος στο χέρι από βέλος συνελήφθη αιχμάλωτος και οδηγήθηκε στο Σουλτάνο Αλπ Αρσλάν. Αυτός αδυνατούσε να πιστέψει πως ο Βασιλιάς των Ρωμαίων , ο άρχοντας της οικουμένης βρίσκονταν μπροστά του ντυμένος με απλή στολή πολεμιστή. Πείστηκε όταν ο αιχμάλωτος Νικηφόρος Βασιλάκιος όταν τον είδε, έπεσε κλαίγοντας στα πόδια του. Αφού βεβαιώθηκε πλέον σηκώθηκε και έβαλε το πόδι του στο λαιμό του Ρωμανού «ώσπερ έθος» αλλά αμέσως ανασήκωσε τον πεσμένο Αυτοκράτορα « ψυχής αγαθής ένδειξην και τρόπων καλοκαγαθίας μεστων» και του είπε: « Μη δέδιθι ω Βασιλεύ , άλλ’ εύελπις έσο προ πάντων , ως ουδενί προσομιλήσεις κινδύνω σωματικώ, τιμηθήση δ’ αξίως της του κράτους υπεροχής. Άφρων γαρ εκείνος ο μη τας απροόπτους τύχας εξ αντεπίφορας ευλαβούμενος».
Οκτώ ημέρες έμεινε ο Ρωμανός αιχμάλωτος του Αλπ Αρσλαν. Ο Τούρκος Σουλτάνος φέρθηκε με μεγαλοψυχία στον αιχμάλωτο αυτοκράτορα και αφού έκλεισε συμφωνία μαζί του τον άφησε ελεύθερο αφού του έδωσε πολυτελή ρούχα, πολυπληθή συνοδεία και απελευθέρωσε όλους τους αιχμαλώτους. Έτσι ο Ρωμανός πήρε το δρόμο της επιστροφής χωρίς βέβαια να γνωρίζει τις πολιτικές εξελίξεις στην Κωνσταντινούπολη,
Εκεί όταν έφτασαν τα νέα για την ήττα και την αιχμαλωσία του Ρωμανού συνεκλήθη το αυτοκρατορικό συμβούλιο όπου επικράτησε ο Μιχαήλ Ψελλός που πρότεινε την ανάληψη της εξουσίας από την Ευδοκία και τον Μιχαήλ Δούκα, ενώ ανακλήθηκε ο Καίσαρ Ιωάννης Δούκας και ανέλαβε τα καθήκοντά του,
Όταν όμως έφτασε στην Κωνσταντινούπολη επιστολή του Ρωμανού που εξηγούσε τι ακριβώς είχε γίνει ,ο Ψελλός ,o «Ύπατος των φιλοσόφων», επέβαλλε την έκπτωση του Ρωμανού από το θρόνο και διατάχτηκαν τα στρατεύματα που επέστρεψαν από το Μαντζικέρτ και το Χλίατ χωρίς να πολεμήσουν, προδίδοντας τον Αυτοκράτορα, να τον συλλάβουν και να τον οδηγήσουν στην Πόλη. Μετά από σύντομη αντίσταση ο Ρωμανός παραδόθηκε με τη συμφωνία να παραιτηθεί από το θρόνο χωρίς επιπτώσεις για τη ζωή του. « αποθέσθαι μεν την βασιλείαν τον Διογένην,συναοποθέσθαι δε και την τρίχα, και ούτω τον βίον έλκειν άχρι βιότης απάσης τοις μοναχοίς συγκαταλεγόμενον».
Παρόλες όμως τις διαβεβαιώσεις παρουσία και Μητροπολιτών πάρθηκε η απόφαση ο τραγικός Αυτοκράτορας να τυφλωθεί βάναυσα κάτι που έγινε στις 29 Ιουνίου 1072 στο Κοτύαιον ή Κοτυάειον (η σημερινή Κιουτάχεια) και να οδηγηθεί σε μοναστήρι που ο ίδιος είχε κτίσει στη νήσο Πρώτη ,όπου μετά από λίγο άφησε την τελευταία του πνοή . Ακολούθησε πολυτελής κηδεία όπως άρμοζε σε Αυτοκράτορες την οποία οργάνωσε η Ευδοκία συντετριμμένη από τη δυστυχία που βρήκε τον άλλοτε κραταιό Αυτοκράτορα.
Τα αποτελέσματα;
Η Ευδοκία Μακρεμβολίτισσα περιορίστηκε σε μοναστήρι από το γιο της και ανακλήθηκε όταν αυτός εκθρονίστηκε από τον Νικηφόρο Βοτανειάτη.
Ο Μιχαήλ Ψελλός αφού γέμισε το μυαλό του Μιχαήλ Ζ’ με άχρηστες γνώσεις και πρωταγωνίστησε σε όλες τις ίντριγκες του παλατιού, εξορίστηκε και πέθανε ξεχασμένος από όλους.
Ο Καίσαρας Ιωάννης Δούκας στο τέλος στασίασε κατά του ανιψιού του , συνελήφθη και κλείστηκε σε μοναστήρι.
Ο Μιχαήλ Ζ’ Δούκας έμεινε στην ιστορία ως Παραπινάκιος , εκθρονίστηκε από το Νικηφόρο Βοτανειάτη και κλείστηκε σε μοναστήρι.
Οι Σελτζούκοι Τούρκοι; Αυτοί οι «Ρωμαίοι Τούρκοι» με την περσική κουλτούρα σε λίγα χρόνια θα φτάσουν στις ακτές του Βοσπόρου και θα ιδρύσουν το «Σουλτανάτο του Ρουμ. Ο περίφημος αρχηγός τους Αλπ Αρσλάν όμως μετά την τόσο ιπποτική συμπεριφορά που θα δείξει στον αιχμάλωτο Ρωμανό, την επόμενη χρονιά θα σκοτωθεί από έναν αιχμάλωτο Ιρανό τον οποίο είχε διατάξει να βασανίσουν μέχρι θανάτου.
Ο Ρωμανός Δ’ Διογένης παρά το ατιμωτικό του τέλος πέρασε στην αθανασία και στο πάνθεον των Ελλήνων ηρώων. Η αγωνιώδης προσπάθειά του εκτιμάται και θαυμάζεται από όλους και ο ίδιος τιμάται με το φωτοστέφανο του ήρωα και του πρόμαχου του έθνους.
Ο Ρωμανός Διογένης τελικά ηττήθηκε γιατί έλειπε από το κράτος η απαραίτητη εθνική ενότητα για την αντιμετώπιση του κινδύνου που ερχόταν από την Ανατολή, γιατί τα προσωπικά συμφέροντα και τα πολιτικά πάθη επικράτησαν και θόλωσαν την ορθή κρίση που πρέπει να έχουν οι κυβερνώντες.
Σήμερα πάλι από την Ανατολή έρχονται οι απόγονοι των Οθωμανών και με τη βία προσπαθούν να οικειοποιηθούν πόρους και εδάφη που δεν τους ανήκουν. Απαιτείται εθνική ενότητα για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του νέου επιδρομέα.
Οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να ομονοήσουν για το καλό του έθνους.
Αυτοί που απεργάζονταν το νέο εθνικό διχασμό πήραν τη θέση που τους αξίζει .
Αν δεν συμμορφωθούν τους περιμένει το χρονοντούλαπο της ιστορίας .
Οι καιροί ου μενετοί…..
Με τιμή
Γρηγόρης Γιοβανόπουλος
Δάσκαλος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ
OSTROGORSKY GEORG, Ιστορία του Βυζαντινού κράτους .
ΤΑΜΑRA TALBOT RICE, O δημόσιος και ιδιωτικός βίος των Βυζαντινών.
Α.Α Βασίλιεφ , Ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Απόστολος Καρπόζηλος, Βυζαντινοί ιστορικοί και χρονογράφοι.
Ατταλειάτης Μιχαήλ, Ιστορία.
Ελένη Γλύκατζη- Αρβελέρ , Γιατί το Βυζάντιο
Ιστορία του Ελληνικού ΄Εθνους , τόμος Η’
Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία
Σπύρος Βρυώνης, Η παρακμή του μεσαιωνικού Ελληνισμού στη Μικρά Ασία και η διαδικασία εξισλαμισμού (11ος-15ος αιώνας).
Αφήστε μια απάντηση