Γράφει ο Γρηγόρης Γιοβανόπουλος
Συνέχεια από το Μέρος Α’ (κλικ ΕΔΩ)
ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΗΣ
Ι. ΣΥΝΘΗΚΗ ΕΙΡΗΝΗΣ
ΥΠΟΓΡΑΦΕΙΣΑ ΤΗΝ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923
Η ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ, Η ΓΑΛΛΙΑ, Η ΙΤΑΛΙΑ, Η ΙΑΠΩΝΙΑ, Η ΕΛΛΑΣ, Η ΡΟΥΜΑΝΙΑ, ΤΟ ΣΕΡΒΟ-ΚΡΟΑΤΟ-ΣΛΟΒΕΝΙΚΟΝ ΚΡΑΤΟΣ αφ’ ενός ΚΑΙ Η ΤΟYΡΚΙΑ αφ’ ετέρου
Διαπνεόμεναι υπό του αυτού πόθου όπως τερματίσωσιν οριστικώς την εμπόλεμον κατάστασιν, ήτις από του 1914 συνετάραξε την Ανατολήν……………Απεφάσισαν να συνομολογήσωσιν επί τούτω Συνθήκην και διώρισαν ως πληρεξουσίους αυτών:…………………..
………. Η ΑΥΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΤΗΣ Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ:
Τον Κύριον Ελευθέριον Κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΝ, Πρώην Πρόεδρον του Υπουργικού Συμβουλίου, Μεγαλόσταυρον του Τάγματος του Σωτήρος·
Τον Κύριον Δημήτριον ΚΑΚΛΑΜΑΝΟΝ, Πληρεξούοιον Υπουργόν εν Λονδίνω, Ταξιάρχην του Τάγματος του Σωτήρος·
Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ:
Τον ISMET Pacha, Υπουργόν επί των Εξωτερικών, Βουλευτήν Αδριανουπόλεως· Τον Δρα RIZA NOUR Bey Υπουργόν της Υγιεινής και Κοινωνικής Περιθάλψεως, Βουλευτήν Σινώπης·
Τον HASSAN Bey, πρώην Υπουργόν Βουλευτήν Τραπεζούντος·
ΤΜΗΜΑ Α’
Ι. ΕΔΑΦΙΚΟΙ ΟΡΟΙ
Άρθρον 2.
Από του Ευξείνου Πόντου προς το Αιγαίον τα σύνορα της Τουρκίας ορίζονται ως έπεται:
2ον Μετά της Ελλάδος:
Εκείθεν μέχρι της συμβολής του Άρδα και του Έβρου:
ο ρους του Έβρου·
Εκείθεν προς τα άνω του Άρδα μέχρι σημείο επί του ποταμού τούτου ορισθησομένου επί του εδάφους εγγύτατα προς το χωρίον Τσουρέκ-κιοϊ:
Εκείθεν μέχρι του Αιγαίου: ο ρους του Έβρου.
Άρθρον 12.
Η ληφθείσα απόφασις τη 13η Φεβρουαρίου 1914 υπό της Συνδιασκέψεως του Λονδίνου εις εκτέλεσιν των άρθρων 5 της Συνθήκης του Λονδίνου της
17/30 Μαΐου 1913, και 15 της Συνθήκης των Αθηνών της 1/14 Νοεμβρίου 1913, η κοινοποιηθείσα εις την Ελληνικήν Κυβέρνησιν τη 13 Φεβρουαρίου
1914 και αφορώσα εις την κυριαρχίαν της Ελλάδος επί των νήσων της Ανατολικής Μεσογείου, εκτός της Ίμβρου, Τενέδου και των Λαγουσών νήσων
(Μαυρυών), ιδία των νήσων Λήμνου, Σαμοθράκης, Μυτιλήνης, Χίου, Σάμου και Ικαρίας, επικυρούνται, υπό την επιφύλαξιν των διατάξεων της παρούσης
Συνθήκης των συναφών προς τας υπό την κυριαρχίαν της Ιταλίας διατελούσας νήσους, περί ων διαλαμβάνει το άρθρον 15. Εκτός αντιθέτου διατάξεως της
παρούσης Συνθήκης, αι νήσοι, αι κείμεναι εις μικροτέραν απόστασιν των τριών μιλλίων της ασιατικής ακτής, παραμένουσιν υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν.
Άρθρον 13.
Προς εξασφάλισιν της ειρήνης, η Ελληνική Κυβέρνησις υποχρεούται να τηρή εν ταις νήσοις Μυτιλήνη, Χίω, Σάμω και Ικαρία τα ακόλουθα μέτρα:
- Αι ειρημέναι νήσοι δεν θα χρησιμοποιηθώσιν εις εγκατάστασιν ναυτικής βάσεως ή εις ανέγερσιν οχυρωματικού τίνος έργου.
- θα απαγορευθή εις την Ελληνικήν στρατιωτικήν αεροπλοΐαν να υπερίπταται του εδάφους της ακτής της Ανατολίας.
Αντιστοίχως, η Οθωμανική Κυβέρνησις θα απαγορεύση εις την στρατιωτικήν αεροπλοΐαν αυτής να υπερίπταται των ρηθεισών νήσων.
- Αι ελληνικαι στρατιωτικαί δυνάμεις εν ταις ειρημέναις νήσοις θα περιορισθώσι εις τον συνήθη αριθμόν των δια την στρατιωτικήν υπηρεσίαν
καλουμένων, οίτινες δύνανται να εκγυμνάζωνται επί τόπου, ως και εις δύναμιν χωροφυλακής και αστυνομίας ανάλογον προς την εφ’ ολοκλήρου του
ελληνικού εδάφους υπάρχουσαν τοιαύτην.
Άρθρον 14.
Αι νήσοι Ίμβρος και Τένεδος, παραμένουσαι υπό την τουρκικήν κυριαρχίαν, θα απολαύωσιν ειδικής διοικητικής οργανώσεως, …………………………………
Η διατήρησις της τάξεως θα εξασφαλίζηται εν αυταίς δι’ αστυνομίας στρατολογουμένης μεταξύ του ιθαγενούς πληθυσμού,………………………..
Αι συνομολογηθείσαι ή συνομολογηθησόμεναι μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας συμφωνίαι, αι αφορώσαι την ανταλλαγήν των Ελληνικών και τουρκικών
πληθυσμών, δεν θα εφαρμοσθώσιν εις τους κατοίκους των νήσων Ίμβρου και Τενέδου.
Άρθρον 15.
Η Τουρκία παραιτείται υπέρ της Ιταλίας παντός δικαιώματος και τίτλου επί των κάτωθι απαριθμουμένων νήσων, τουτέστι της Αστυπάλαιας, Ρόδου, Χάλκης,
Καρπάθου, Κάσσου, Τήλου, Νισύρου, Καλύμνου, Λέρου, Πάτμου, Λειψούς, Σύμης και Κω, των κατεχομένων νυν υπό της Ιταλίας και των νησίδων των εξ
αυτών εξαρτωμένων, ως και της νήσου Καστελλορίζου.
Άρθρον 20.
Η Τουρκία δηλοί ότι αναγνωρίζει την προσάρτησιν της Κύπρου ανακηρυχθείσαν υπό της Βρεττανικής Κυβερνήσεως την 5ην Νοεμβρίου 1914.
Άρθρον 26.
Η Τουρκία δηλοί από τούδε ότι αναγνωρίζει και αποδέχεται τα σύνορα της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Βουλγαρίας, της Ελλάδος,…………..
Άρθρον 38.
Η Τουρκική Κυβέρνησις αναλαμβάνει την υποχρέωσιν να παρέχη εις πάντας τους κατοίκους της Τουρκίας πλήρη και απόλυτον προστασίαν της ζωής και
της ελευθερίας αυτών, αδιακρίτως γεννήσεως, εθνικότητος, γλώσσης, φυλής ή θρησκείας.
Άρθρον 59.
Η Ελλάς αναγνωρίζει την υποχρέωσιν αυτής όπως επανορθώση τας προξενηθείσας εν Ανατολία ζημίας εκ πράξεων του ελληνικού στρατού ή της
ελληνικής διοικήσεως αντιθέτων προς τους νόμους του πολέμου.
Εξ άλλου η Τουρκία, λαμβάνουσα υπ’ όψιν την οικονομικήν κατάστασιν της Ελλάδος, ως αύτη προκύπτει εκ της παρατάσεως του πολέμου και των
συνεπειών αυτού, παραιτείται οριστικώς πάσης απαιτήσεως κατά της Ελληνικής Κυβερνήσεως περί επανορθώσεων.
Άρθρον 60.
Τα Κράτη, υπέρ ων απεσπάσθη ή αποσπάται έδαφος εκ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είτε συνεπεία των Βαλκανικών πολέμων, είτε δυνάμει της
παρούσης Συνθήκης, θα αποκτήσωσιν άνευ ανταλλάγματος πάσαν ιδιοκτησίαν της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κειμένην εν τω εδάφει τούτω.
ΠΕΡΙ TOY ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΔΙΟΔΟΝ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΠΛΟΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΣΚΑΦΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΠΛΟΙΩΝ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ
ΣΤΕΝΩΝ
ΥΠΟΓΡΑΦΕΙΣΑ ΤΗ 24 ΙΟΥΛΙΟΥ 1923
Η ΒΡΕΤΤΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ, Η ΓΑΛΛΙΑ, Η ΙΤΑΛΙΑ. Η ΙΑΠΩΝΙΑ, Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ, Η ΕΛΛΑΣ, Η ΡΟΥΜΑΝΙΑ, Η ΡΩΣΣΙΑ, ΤΟ ΣΕΡΒΟ-ΚΡΟΑΤΟ-
ΣΛΟΒΕΝΙΚΟΝ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ,
Μεριμνώσαι όπως εξασφαλίσωσιν εις πάντα τα Έθνη την εντός των Στενών ελευθερίαν διόδου και ναυσιπλοΐας, μεταξύ της Μεσογείου θαλάσσης και του
Ευξείνου Πόντου, συμφώνως προς την καθιερωθείσαν αρχήν υπό του άρθρου 23 της υπό σημερινήν χρονολογίαν Συνθήκης Ειρήνης,
Και έχουσαι υπ’ όψιν ότι η διατήρησις της ελευθερίας ταύτης είναι αναγκαία δια την γενικήν ειρήνην και το παγκόσμιον εμπόριον,
Άρθρον 1.
Τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη συμφωνούσιν όπως αναγνωρίσωσι και διακηρύξωσι την αρχήν της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας εντός των στενών του
Ελλησπόντου, της Προποντίδος και του Βοσπόρου, των περιλαμβανομένων κατωτέρω εν τη γενική ονομασία “Στενά”.
Άρθρον 2.
Η δίοδος και η ναυσιπλοΐα των εμπορικών πλοίων και αεροπλοίων, και των πολεμικών σκαφών και αεροπλοίων εντός των Στενών, εν καιρώ ειρήνης ως
και εν καιρώ πολέμου, θα κανονίζωνται από τούδε υπό των διατάξεων του ώδε συνημμένου Παραρτήματος.
Άρθρον 4.
Ουδετεροποιούνται αι κατωτέρω οριζόμεναι ζώναι και νήσοι:
1) Αι δύο ακταί του στενού του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου κατά την έκτασιν των κατωτέρω καθοριζομένων ζωνών (Όρα συνημμένον χάρτην):
2) Άπασαι αι νήσοι της Προποντίδος, εκτός της νήσου Καλολίμνου.
3) Εν τω Αιγαίω, αι νήσοι Σαμοθράκη, Λήμνος, Ίμβρος, Τένεδος και αι Λαγούσαι νήσοι (Μαυρυαί).
ΠΕΡΙ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ
ΚΑΙ ΠΡΩΤΌΚΟΛΛΟΝ ΥΠΟΓΡΑΦΕΝΤΑ ΤΗ 30 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1923
Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΚΑΙ
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ συνεφώνησαν επί των ακολούθων όρων.
Άρθρον 1.
Από της 1ης Μαΐου 1923, θέλει διενεργηθή η υποχρεωτική ανταλλαγή των Τούρκων υπηκόων, ελληνικού ορθοδόξου θρησκεύματος, των
εγκατεστημένων επί των τουρκικών εδαφών, και των Ελλήνων υπηκόων, μουσουλμανικού θρησκεύματος, των εγκατεστημένων επί των ελληνικών
εδαφών.
Άρθρον 2.
Δεν θα περιληφθώσιν εις την εν τω πρώτω άρθρω προβλεπομένην ανταλλαγήν:
α) οι Έλληνες κάτοικοι της Κωνσταντινουπόλεως·
β) οι Μουσουλμάνοι κάτοικοι της Δυτικής Θράκης.
Θέλουσι θεωρηθή ως Έλληνες κάτοικοι της Κωνσταντινουπόλεως, πάντες οι Έλληνες οι εγκατεστημένοι ήδη προς της 30ης Οκτωβρίου 1918, εν τη
περιφέρεια της Νομαρχίας Κωνσταντινουπόλεως, ως αύτη καθορίζεται δια του νόμου του 1912.
Θέλουσι θεωρηθή ως μουσουλμάνοι κάτοικοι της Δυτικής Θράκης, πάντες οι Μουσουλμάνοι οι εγκατεστημένοι εν τη περιοχή ανατολικώς της μεθορίου
γραμμής της καθορισθείσης τω 1913 δια της Συνθήκης του Βουκουρεστίου.
Με λίγα λόγια η Τουρκία παίρνει την Ανατολική Θράκη της οποίας οι Έλληνες κάτοικοι διατάσσονται να αποχωρήσουν εντός ενός (1) μήνα για την Ελλάδα και τα σύνορα χαράσσονται στον Έβρο και στον Άρδα ποταμούς, τα στενά συνεχίζουν να είναι ελεύθερα στην πρόσβαση και αποστρατικοποιημένα, όπως τα ελληνικά νησιά Μυτιλήνη , Χίος , Σάμος Ικαρία , η Ίμβρος και η Τένεδος δίνονται στην Τουρκία, συμφωνείται ανταλλαγή των πληθυσμών εκτός των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης και των Μουσουλμάνων στης Δυτικής Θράκης, αναγνωρίζεται η προσάρτηση της Κύπρου στην Αγγλία και των Δωδεκανήσων στην Ιταλία, πουθενά Κουρδιστάν , Αρμενία , πουθενά εξοπλιστικοί περιορισμοί.
ΣΥΝΘΗΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ (ΤΟΥ ΜΟΝΤΡΕ)
ΚΑΙ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΩΝ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η Τουρκία βέβαια πάντα ήθελε να απαλλαγεί από τις δεσμεύσεις που είχε αναλάβει στη Λωζάννη και το 1936 της δόθηκε μοναδική ευκαιρία που δεν την άφησε ανεκμετάλλευτη. Η Σοβιετική Ένωση που διαδέχτηκε τη Ρωσία ορθώνονταν ισχυρή και φιλόδοξη αλλά και η Ιταλία του Μουσολίνι έψαχνε ευκαιρία να «βάλει πόδι» στα Βαλκάνια καθώς είχε κερδίσει οριστικά τα Δωδεκάνησα και είχε εισβάλει στην Αιθιοπία . Η Τουρκική διπλωματία ελίχτηκε έξυπνα ανάμεσα στη φιλία με τη Σοβιετική Ένωση και τα Ευρωπαϊκά συμφέροντα και οι Αγγλογάλοι δέχτηκαν να γίνει αλλαγή στο καθεστώς των στενών.
Η διάσκεψη έγινε στην ελβετική πόλη Μοντρέ ανάμεσα στη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, τη Γιουγκοσλαβία και τις τότε χώρες που βρέχονται από τη Μαύρη Θάλασσα. Στις 20 Ιουλίου 1936, υπογράφτηκε η συνθήκη. Η Τουρκία αποκτούσε πάλι το δικαίωμα να οχυρώσει τα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων. Την ίδια μέρα, 30.000 Τούρκοι στρατιώτες αναπτύχθηκαν στις επίμαχες περιοχές.
Νέοι κανονισμοί καθόρισαν το συνολικό εκτόπισμα των πολεμικών πλοίων που τα περνούν σε καιρό ειρήνης, ενώ ειδικά η Σοβιετική Ένωση δεν χρειαζόταν άδεια για τα δικά της πλοία, εκτός από τα αεροπλανοφόρα και τα υποβρύχια. Σε περίπτωση πολέμου, η Τουρκία μπορεί να απαγορεύει τη διέλευση πολεμικών πλοίων.
Άρα 13 χρόνια μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης η Τουρκία πετυχαίνει την αναθεώρησή της και των έλεγχο των στενών και η χώρα μας αναγκάζεται να οχυρώσει τα νησιά που προβλέπονταν να μείνουν ανοχύρωτα..
Μία άλλη αλλαγή επέρχεται μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου στον οποίο η Ελλάδα συμμετείχε με όλες της τις δυνάμεις στο πλευρό των Συμμάχων (έχοντας συνολικές απώλειες 10% επί του πληθυσμού της από εκτελέσεις, κακουχίες, μάχες (750.000 νεκροί ) ,ενώ η Τουρκία είχε το ρόλο του «επιτήδειου ουδέτερου» κηρύσσοντας τον πόλεμο στον Άξονα στις 23 του Φλεβάρη του 1945 ενώ η συνθηκολόγηση της Γερμανίας έγινε λίγο αργότερα στις 9 Μαΐου 1945), έρχεται η ώρα να παραδοθούν τα ελληνικότατα Δωδεκάνησα στη μητέρα πατρίδα.
Στις 2 Φεβρουαρίου 1947, λοιπόν στο Παρίσι υπογράφεται η Συνθήκη Ειρήνης Ιταλίας και Συμμάχων και στο άρθρο 14 αναφέρεται: «Η Ιταλία εκχωρεί εις την Ελλάδα εν πλήρη κυριαρχία τας νήσους της Δωδ/σου: Αστυπάλαια, Ρόδο, Χάλκη, Κάρπαθο, Κάσο, Τήλο, Νίσυρο, Κάλυμνο, Λέρο, Πάτμο, Σύμη, Κω και Καστελλόριζο, ως και τας παρακειμένας νησίδας» και στις 31 Μαρτίου 1947 ο Αγγλος Ταξίαρχος Parker υπογράφει στη Ρόδο το πρωτόκολλο παράδοσης της Δωδεκανήσου στον Ελληνα Στρατιωτικό Διοικητή Αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη.
Βέβαια το άρθρο 14 είναι σαφές και αναφέρει πως παραχωρούνται και παρακείμενες νησίδες (βραχονησίδες) που με θρασύτητα διεκδικεί σήμερα η Τουρκία.
Αλλά αφού είδαμε τι προβλέπει αυτή η σημαντική συνθήκη της Λωζάνης που ισχύει μέχρι σήμερα με τις τροποποιήσεις του Μοντρέ (1936) και Παρισίων (1947) ας δούμε διεξοδικά τα στοιχεία εκείνα όπως αναφέρονταν στη «συνθήκη των Σεβρών» που αφορούσαν την Ελλάδα και τις γύρω χώρες που σήμερα υφίστανται την Τουρκική καταπίεση.
Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ. «Η ΕΥΘΡΑΥΣΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ»
Η Συνθήκη των Σεβρών υπεγράφη στις 28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920 στην πόλη Σεβρ (Sèvres) της Γαλλίας, ανάμεσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από την μια και από την άλλη , την Αντάντ και τις άλλες Δυνάμεις που πήραν μέρος στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο τελευταίος Σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Μεχμέτ ΣΤ ‘ Βαχιντεντίν την αποδέχτηκε προσπαθώντας να περισώσει το θρόνο του και την λαταρρέουσα Αυτοκρατορία , αλλά οι εθνικιστές Τούρκοι με αρχηγό τον Μουσταφά Κεμάλ , την απέρριψαν και προσπάθησαν να την καταργήσουν.
Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως τον Κεμάλ διόρισε ο ίδιος ο σουλτάνος «στρατιωτικό επιθεωρητή των Ανατολικών Επαρχιών» , προσπαθώντας να τον ξεφορτωθεί και δίνοντάς του χωρίς να το θέλει τη δυνατότητα να οργανώσει το αντάρτικό του ανενόχλητος , βρίσκοντας και ακέραια τη στρατιά του Καυκάσου του Στρατηγού Κιαζίμ Καραμπεκήρ που τάχτηκε άμεσα στο πλευρό του.
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στην περίφημη «Συνθήκη των Σεβρών» που δυστυχώς δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Τα κράτη που την συνομολόγησαν ήταν: Η Βρετανική Αυτοκρατορία, η Γαλλία , η Ιταλία, η Ιαπωνία , η Αρμενία , το Βέλγιο, η Ελλάδα, η Εδζάζη, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Ρουμανία, το Σερβο-Κροατο-σλοβενικό κράτος και η Τσεχοσλοβακία αφ’ενός …
και η Τουρκία αφ’ετέρου.
Την Ελλάδα αντιπροσώπευσαν : Ο κ. Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος Πρόεδρος του Υπουργικού συμβουλίου (Πρωθυπουργός) , ο κ. Άθως Ρωμάνος Έκτακτος Απεσταλμένος και πλρεξούσιος Υπουργός της Α.Μ. του Βασιλιά στο Παρίσι.
Την Τουρκία αντιπροσώπευσαν: Ο στρατηγός Χααντί Πασάς Γερουσιαστής, ο Ριζά Τεβφίκ Μπέης Γερουσιαστής, ο Ρεσάτ Χαλίς Μπέης Υπουργός της Τουρκίας στη Βέρνη.
Η συνθήκη αυτή αποτελείται από 433 άρθρα κατανεμημένα σε 13 μέρη.
Η διάρθρωση της συνθήκης έγινε ως εξής :
Μέρος Α’ , Συμφωνία περί της κοινωνίας των εθνών, άρθρα 1-26.
Μέρος Β’ , Σύνορα της Τουρκίας , άρθρα 27-35.
Μέρος Γ’ ,Ποιλιτικοί όροι, άρθρα 36- 139.
Μέρος Δ’, Προστασία των μειονοτήτων, άρθρα 140-151.
Μέρος Ε’, Στρατιωτικοί, ναυτικοί και αεροπορικοί όροι, άρθρα 152-207.
Μέρος ΣΤ’ ,Αιχμάλωτοι πολέμου και τάφοι, άρθρα 208- 225.
Μέρος Ζ’ , Τιμωρίαι, άρθρα 226-230.
Μέρος Η’ , Δημοσιονομικοί όροι, άρθρα 231-260.
Μέρος Θ’ , Οικονομικοί όροι, άρθρα 261-317.
Μέρος Ι’ , Αεροπλοΐα , άρθρα 318- 327.
Μέρος ΙΑ’ , Λιμένες , υδάτινοι οδοί, και σιδ. Γραμμαί, άρθρα 328-373.
Μέρος ΙΒ’ ,Εργασία, άρθρα 374-413.
Μέρος ΙΓ’ , Διάφοροι όροι, άρθρα 415- 433.
Από αυτά τα 433 άρθρα θα αναφερθούν εκείνα που έχουν σχέση με τη χώρα μας αλλά και εκείνα που αφορούσαν τους πολύπαθους λαούς των Κούρδων και των Αρμενίων.
Στο μέρος Γ’ , στο τμήμα Γ’ αναφέρονται οι προβλέψεις για το Κουρδιστάν , στο τμήμα Δ’ για τη Σμύρνη, στο τμήμα Ε’ για την Ελλάδα , στο τμήμα ΣΤ’ για την Αρμενία , στο τμήμα Θ’ για την Κύπρο , στο τμήμα ΙΑ ‘ για τα νησιά του Αιγαίου.
Στο Μέρος Γ’ αρχικά αναφέρεται πως η Κωνσταντινούπολη παραμένει πρωτεύουσα του Οθωμανικού κράτους , αλλά οι Δυνάμεις μπορούν να τροποποιήσουν αυτόν τον όρο εάν η Τουρκία δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις της σχετικά με την προστασία των εθνικών , θρησκευτικών και γλωσσικών μειονοτήτων.( Άρθρο 36).
Επίσης η ναυσιπλοΐα στα στενά θα είναι εφεξής ελεύθερη και καθιερώνονται αυστηροί κανόνες για τούτο . ( Άρθρα 37-61).
ΜΕΡΟΣ Γ’ , Τμήμα Γ’
ΚΟΥΡΔΙΣΤΑΝ
Άρθρον 62.
Επιτροπή εδρεύουσα εν Κωνσταντινουπόλει και αποτελούμενη εκ τριών μελών διοριζομένων παρ’ εκάστης των Κυβερνήσεων της Μεγάλης Βρετανίας , της Γαλλίας και της Ιταλίας θα προπαρασκευάση εντός εξ μηνών από της ενάρξεως της παρούσης συνθήκης την τοπικήν αυτονομίαν των χωρών εν αις κυριαρχεί το Κουρδικόν στοιχείον και αίτινες κείνται ανατολικώς του Ευφράτου…………………Εν ελλείψει ομοφώνου συμφωνίας επί τίνος ζητήματος τούτο θέλει παραπεμφθη υπό των μελών της επιτροπής εις τας οικείας Κυβερνήσεις των. Το σχέδιον δέον να παρέχη πλήρεις εγγυήσεις περί της προστασίας των Ασσυριο- Χαλδαίων και λοιπών εθνικών ή θρησκευτικών μειονοτήτων εν τω εσωτερικώ των χωρών τούτων ………………………
Άρθρον 63.
Η Οθωμανική Κυβέρνησις αναλαμβάνει από τούδε την υποχρέωσιν Να αποδεχθή και εκτελέση τας αποφάσεις τόσον της μιας όσον και της άλλης των εν τω άρθρω 62 προβλεπομένων επιτροπών εντός τριών μηνών από της γενησομένης αυτή κοινοποιήσεως.
Άρθρον 64.
Εάν εντός προθεσμίας έτους από της ενάρξεως της ισχύος της παρούσης συνθήκης , ο εν ταις χώραις περί ων το άρθρον 62 κουρδικός πληθυσμός απευθυνόμενος εις το συμβούλιον της Κοινωνίας των Εθνών καταδείξει ότι η πλειονοψηφία του εν ταις χώραις ταύταις πληθυσμού επιθυμει να γίνη ανεξάρτητος από της Τουρκίας και εάν το συμβούλιον κρίνη τότε ότι ο πληθυσμός ούτος είναι ικανός προς ανεξαρτησίαν και συστήση την παραχώρησιν αυτής , η Τουρκία υποχρεούται από τούδε να συμμορφωθή προς την σύστασιν ταύτην και να παραιτηθή πάντων των δικαιωμάτων και τίτλων της επί των χωρών εκείνων.
Αι λεπτομέριαι της παραιτήσεως ταύτης θέλουσι κανονισθή εν ειδική συμβάσει μεταξύ των προεχουσών Συμμάχων δυνάμεων και της Τουρκίας.
Δεδομένης της παραιτήσεως ταύτης ουδεμία αντίρρησις θέλει προβληθή υπό των προεχουσών Συμμάχων Δυνάμεων κατά της εκουσίας προσχρήσεως εις το ανεξάρτητον τούτο Κουρδικόν κράτος, των Κούρδων των κατοικούντων το τμήμα του Κουρδιστάν όπερ περιλαμβάνεται μέχρι τούδε εν τω Βιλαετίω Μοσούλης.
Ακολουθεί το τμήμα Δ’ το οποίο στο Άρθρο 65 και 66 ορίζει επακριβώς τα όρια της πόλης της Σμύρνης και του γύρω από αυτήν εδάφους στο οποίο θα εφαρμοσθεί η Ελληνική Διοίκηση..
Άρθρον 68.
Υπό την επιφύλαξιν των διατάξεων του παρόντος τμήματος , η πόλις της Σμύρνης και το εν άρθρω 66 περιγραφόμενον έδαφος αφομοιούνται , προς εφαρμογήν της παρούσης Συνθήκης , προς τα από της Τουρκίας αποσπώμενα εδάφη.
Άρθρον 69.
Η πόλις της Σμύρνης και ταν εν άρθρω 66 περιγραφόμενα εδάφη παραμένουσιν υπό την οθωμανικήν κυριαρχίαν. Ουχ ήττον η Τουρκία μεταβιβάζει εις την Ελληνικήν Κυβάρνησιν την ενάσκησιν των κυριαρχικών αυτής δικαιωμάτων επί της πόλεως της Σμύρνης και των ειρημένων εδαφών. Εις ένδειξιν της κυριαρχίας ταύτης , η οθωμανική σημαία θα είναι διαρκώς υψωμένη επί εξωτερικού τινος φρουρίου της πόλεως , υποδειχθησομένου υπό των Προεχουσών Συμμάχων Δυνάμεων.
Άρθρον 70 .
Η Ελληνική Κυβέρνησις θα είναι υπεύθυνος διά την διοίκησιν της πόλεως της Σμύρνης και του εν άρθρω 66 περιγραφομένου εδάφους , θα ενασκή δε την εξουσίαν της διοικήσεως ταύτης διά σώματος υπαλλήλων τους οποπιους θα διορίση ειδικώς επί τούτου.
Άρθρον 71.
Η Ελληνική Κυβέρνησις θα εχη το δικαίωμα να διατηρή εν τη πόλει της Σμύρνης και τω εν άρθρω 66 περιγραφομένω εδάφει τας προς τήρησιν της τάξεως και της δημοσίας ασφαλείας αναγκαίας στρατιωτικάς δυνάμεις.
Άρθρον 72.
Θέλει ιδρυθεί τοπικόν κοινοβούλιον με εκλογικόν σύστημα κατάλληλον όπως εξασφαλίση την αναλογικήν αντιπροσώπευσιν όλων των τμημάτων του πληθυσμού , συμπεριλαμβανομένων των εθνικών , γλωσσικών και θρησκευτικών μειονοτήτων. ……………. Η Ελληνική Κυβέρνησις δύναται να επιβραδύνει τας εκλογάς κατά τον αναγκαιούντα χρόνον διά την επάνοδον των κατοίκων οίτινες έχουσι εκδιωχθή ή μετατοπισθή υπό των οθωμανικών Αρχών , ουχί όμως και πέρα έτους από της ενάρξεως της ισχύος της παρούσας Συνθήκης.
Άρθρον 73.
Αι μεταξύ της Ελληνικής διοικήσεως και του τοπικού Κοινοβουλίου σχέσεις θα καθορισθώσιν υπό της Ελληνικής διοικήσεως συμφώνως προς τας αρχάς του Ελληνικού Συντάγματος.
Τα άρθρα 74- 82 ρυθμίζουν τα θέματα διοίκησης της Σμύρνης και της γύρω περιοχής ενώ το επόμενο άρθρο 83 καθορίζει αν και πότε θα συμπεριληφθεί η εν λόγω περιοχή στο Ελληνικό Βασίλειο.
Άρθρον 83.
Παρελθούσης πενταετίας από της ενάεξεως της ισχύος της παρούσας συνθήκης , το υπό του άρθρρου 72 προβλεπόμενον τοπικόν κοινοβούλιον δύναται , διά ψηφίσματος κατά πλειονοψηφίαν, να αιτήσηται παρά του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών , όπως η πόλις της σμύρνης και το εν άρθρω 66 περιγαφόμενον έδαφος περιέλθωσιν οριστικώς εις το Βασίλειον της Ελλάδος. Το συμβούλιον δύναται να απαιτήση προηγουμένως δημοψήφισμα κατά τους όρους ους θα υποδείξη.
Εν περιπτώση καθ’ ην η εφαρμογή της προηγουμένης παραγράφου ήθελεν έχει ως αποτέλεσμα την εις το Βασίλειον της Ελλάδος περιέλευσιν της Σμύρνης και του ειρημένου εδάφους , το κυριαρχικόν δικαίωμα της Τουρκίας , περί ου το άρθρον 69 θα τερματισθή.
Η Τουρκία δηλοί από τούδε ότι παραιτήται εν τη περιπτώσει ταύτη, υπέρ της Ελλάδος, πάντων των δικαιωμάτωνν και τίτλων αυτής επί της πόλεως της Σμ΄ρνης και του εν άρθρω 66 περιγραφομένου εδάφους.
Κοντολογίς η Ελλάδα αναλαμβάνει την διοίκηση της Σμύρνης και του γύρω από αυτήν εδάφους , οργανώνει τοπικό αντιπροσωπευτικό κοινοβούλιο και σε 5 χρόνια θα οργανώσει δημοψήφισμα για την ενσωμάτωση της περιοχής στο Ελληνικό Βασίλειο.
Αναμφισβήτητα μεγάλη επιτυχία για την Ελλάδα καθώς επανέρχεται νικήτρια μετά από αιώνες στο Μικρασιατικό έδαφος .
Επειδή βέβαια για το εγχείρημα αυτό υπήρξαν πολλοί «μετά Χριστόν προφήτες» που ,επενδύοντας πολιτικά σε ρήσεις του «κατ’ αυτούς» ινστρούχτορα της στρατηγικής Ιωάννη Μεταξά περί αποτυχίας του μικρασιατικού εγχειρήματος, θα παραθέσω εδώ την άποψη του ιδίου Ιωάννη Μεταξά όπως αυτή αποτυπώνεται στο ημερολόγιό του.
Αφήστε μια απάντηση