Γράφει ο Γρηγόρης Γιοβανόπουλος
Συνέχεια από το Μέρος Α’ (κλικ ΕΔΩ)
Η χώρα αυτή ήταν η Ιταλία που με την ανάμιξη της στην ανατολική Μεσόγειο θα έρθει σε σύγκρουση με την οθωμανική αυτοκρατορία αλλά θα είναι σταθερά αντίπαλος της χώρας μας όσον αφορά την επιδίωξη της Ελλάδας για την εθνική της ολοκλήρωση.
Η Λιβύη πριν από 109 χρόνια και συγκεκριμένα το 1911 ήταν το θέατρο μιας διαφορετικής σύγκρουσης ανάμεσα στην παραπαίουσα Οθωμανική Αυτοκρατορία και σε μια νέα , αναδυόμενη μεγάλη Μεσογειακή δύναμη. Στη γειτονική μας ιταλική χερσόνησο το 1861 συντελέστηκε «il Risorgimento» Η αναβίωση , η Παλιγγενεσία . Ήταν η ένωση των διαφόρων Ιταλικών κρατών υπό την ηγεσία του Βασιλείου του Πεδεμοντίου και του Βασιλιά Βίκτωρ Εμμανουήλ Β΄. Το νέο κράτος που δημιουργήθηκε έβαλε ως στόχο την ταχύτατη μετεξέλιξή του σε μεγάλη δύναμη με την απόκτηση αποικιών. Μιας και η κατάλληλη εποχή της εύκολης απόκτησης αποικιών στο νέο κόσμο είχε χαθεί , τα βλέμματα στράφηκαν στη «Μαύρη ήπειρο» όπου συντελούνταν λόγω και της διάνοιξης της διώρυγας του Σουέζ ένας «νέος ιμπεριαλισμός» .
Μετά πολλές προσπάθειες και απογοητεύσεις η Ιταλία απέκτησε ως αποικίες την Ερυθραία , τη Σομαλία και εποφθαλμιούσε την Αιθιοπία . Στη Βόρεια Αφρική η Ιταλία θεωρούσε ότι ανήκε στη σφαίρα επιρροής της η Τυνησία , η Τριπολίτιδα και η Κυρηναϊκή . Στην Τυνησία υπήρχε ήδη μια ιταλική κοινότητα 105.000 Ιταλών πολιτών οι οποίοι έπαιζαν σημαντικό ρόλο στην οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας. Η κατάληψη όμως της Τυνησίας από τα Γαλλικά αποικιακά στρατεύματα της γειτονικής Αλγερίας τον Απρίλιο του 1881 δημιούργησε εκτός από πολιτική κρίση στην Ιταλία και κρίση ταυτότητας και αυτοπεποίθησης στους Ιταλούς. Αποφασίστηκε λοιπόν η επέμβαση στην Τριπολιτανία και Κυρηναϊκή μιας και όλοι φοβόταν ότι θα αποτελούσαν τον επόμενο στόχο των Γάλλων. Οι ευρωπαϊκοί ανταγωνισμοί , οι διεργασίες που ακολούθησαν και η άστοχη και άτολμη ιταλική πολιτική καθυστέρησαν την σχεδιαζόμενη επέμβαση στη Λιβύη για 30 χρόνια .
ΙΤΑΛΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (1911-1912)
Αιτία αυτού του πολέμου όπως προαναφέρθηκε ήταν η πρόθεση της Ιταλίας να καταλάβει την Τριπολίτιδα και την Κυρηναϊκή καθώς θεωρούσε την περιοχή απαραίτητη για την αποικιακή της επέκταση.(Λιβύη δεν υπήρχε τότε . Υπήρχαν τρεις επαρχίες Τριπολιτανία ,Κυρηναϊκή και Φεζάν υπό την Οθωμανική επικυριαρχία).
Έτσι στις 28 Σεπτεμβρίου 1911 η Ιταλική Κυβέρνηση επιδίδει στην Υψηλή Πύλη τελεσίγραφο με το οποίο ζητά από την Κυβέρνηση του Σουλτάνου να απαντήσει εντός 24 ωρών να απαντήσει αν αποδέχονταν την στρατιωτική κατάληψη των δύο επαρχιών της. Οι Τούρκοι πριν λήξει η προθεσμία απέρριψαν το τελεσίγραφο και έτσι από τις 14.30 της 29ης Σεπτεμβρίου 1911 Ιταλία και Οθωμανική Αυτοκρατορία βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση. Το ισχυρότατο Ιταλικό ναυτικό ανέλαβε δράση και μια στρατιά 30.000 ανδρών ήταν έτοιμη να επιβιβασθεί στα πλοία με κατεύθυνση τις επαρχίες της Τριπολίτιδας και της Κυρηναϊκής.
Υπήρχαν βέβαια και συνθήκες μεταξύ των τότε μεγάλων δυνάμεων που αναγνώριζαν στην Ιταλία το δικαίωμα να καταλάβει τις παραπάνω επαρχίες.
Συγκεκριμένα σε μυστική συνθήκη μεταξύ Γαλλίας – Ιταλίας το 1900 αλλά και σε συμπληρωματική του 1902 η Γαλλία αναγνώριζε το δικαίωμα της Ιταλίας για την συγκεκριμένη εδαφική περιοχή μιας και η Ιταλία αναγνώριζε επίσης αντίστοιχο δικαίωμα στη Γαλλία για την περιοχή του Μαρόκου.
ΟΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΩΝ ΕΜΠΟΛΕΜΩΝ
Οι Ιταλικές ναυτικές στρατιωτικές δυνάμεις υπερείχαν συντριπτικά των αντίστοιχων Τουρκικών. Αποτελούνταν από 5 νεότευκτα θωρηκτά οπλισμένα με πυροβόλα των 0,305 πρωτεύοντος πυροβολικού, 3 παλαιότερα θωρηκτά με πυροβόλα των 0,250, 6 θωρακισμένα εύδρομα καταδρομικά με πυροβόλα των 0,250, δεκάδες παλιότερα εύδρομα, 3 παλιά θωρηκτά, 50 αντιτορπιλικά και τορπιλοβόλα, και 10 υποβρύχια.
Απέναντι σ’ αυτήν την εντυπωσιακή δύναμη η Τουρκία είχε να αντιπαρατάξει 2 παλιά θωρηκτά που αγόρασε το 1910 από τη Γερμανία (τα τύπου Friedrich Wilhelm που καθελκύστηκαν το 1891) , το επισκευασμένο παλιό θωρηκτό «Μεσσουδιέ», τα δύο νέα αθωράκιστα εύδρομα «Χαμηδιέ» και «Μετζητιέ» και τρία άλλα παλιότερα θωρηκτά χωρίς πολεμική αξία πλέον 20 αντιτορπιλικά και τορπιλοβόλα τα μισά εκ των οποίων ήταν παλιά και ξεπερασμένα. ΟΙ αξιωματικοί και οι ναύτες του τουρκικού στόλου υστερούσαν επίσης των αντίστοιχων Ιταλών σε εκπαίδευση και εξειδίκευση.
ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ
Ο Τουρκικός στόλος από την Άνοιξη του 1911 εκτελούσε γυμνάσια στη θάλασσα του Μαρμαρά και το Αιγαίο υπό την αρχηγία του πλοιάρχου Ταχήρ με τη βοήθεια του Άγγλου αρχηγού του επιτελείου της βρετανικής εκπαιδευτικής αποστολής, Αντιναυάρχου Γκέημπλ. Στα γυμνάσια αυτά είχαν πάρει μέρος τα δύο θωρηκτά τύπου «Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα» , τα τρία μικρά παλιά θωρηκτά τύπου «Αβνιλά» , το εύδρομο « Μετζητιέ» και 12 αντιτορπιλικά και τορπιλοβόλα . Η μοίρα αυτή είχε καταπλεύσει στη Βυρηττό όταν στις 29 Σεπτεμβρίου 1911 ειδοποιήθηκε τηλεγραφικά για την κήρυξη του πολέμου . Αμέσως κατευθύνθηκε για τα Δαρδανέλια όπου και έφτασε χωρίς να ενοχληθεί από τον Ιταλικό στόλο . Στη Βυρηττό έμεινε το μικρό θωρηκτό τύπου «Αβνιλά» , το «Μουίν-Ζαφέρ» στάλθηκε στη Σάμο και το «Φετχί Μπουλέντ» στη Θεσσαλονίκη. Επίσης για να καταστείλει το πολεμικό λαθρεμπόριο η Τουρκία είχε στείλει στην Ερυθρά Θάλασσα ένα αντιτορπιλικό και 12 μικρές κανονιοφόρους , ενώ μία εξοπλισμένη θαλαμηγό και ορισμένα τορπιλοβόλα έστειλε στην Πρέβεζα για προστασία του Αμβρακικού κόλπου.
Το απόγευμα της 29ης Σεπτεμβρίου άρχισαν οι επιχειρήσεις καθώς 4 ιταλικά αντιτορπιλικά επιτέθηκαν εναντίον 2 τουρκικών τορπιλοβόλων που έφευγαν από την Πρέβεζα. Το ένα από αυτά καταστράφηκε ενώ το άλλο κατέφυγε στην Πρέβεζα έχοντας πολλές ζημίες. Την ίδια μέρα 2 ιταλικά αντιτορπιλικά στο στενό της Κέρκυρας επιτέθηκαν εναντίον 2 τουρκικών τορπιλοβόλων . Την 1η Οκτωβρίου το ιταλικό Εύδρομο Marco Polo αιχμαλώτισε στον Άγιο Ιωάννη της Μεδούης (το επίνειο του της Σκόδρας ) ένα τουρκικό ατμόπλοιο γεμάτο στρατό. Το παλιό θωρηκτό «Φετχί Μπουλέντ» μετέφερε όλα τα πυροβόλα του στο οχυρό Καραμπουρνού και παρέμεινε αγκυροβολημένο στο λιμενοβραχίονα του λιμανιού της Θεσσαλονίκης όπου θα τορπιλιστεί στις 18 Οκτωβρίου 1912 από το τορπιλοβόλο 11 με Κυβερνήτη την Υποπλοίαρχο Νικόλαο Βότση.
Το θωρηκτό ιδίου τύπου ¨Μουίν Ζαφέρ» που είχε σταλεί στη Σάμο κατέφυγε στη Σμύρνη όπου κατέβασε και αυτό τα πυροβόλα του για να ενισχύσει την άμυνα του λιμανιού. Το «Αβνιλά» με ακόμη ένα τορπιλοβόλο παρέμεινε στη Βυρηττό.
Για τις επιχειρήσεις κατά της Τριπολίτιδας ο Αρχηγός του ιταλικού στόλου Αντιναύαρχος Aubry χρησιμοποίησε ως βάση το λιμάνι της Αυγούστας στο Νοτιοδυτικό μέρος της Σικελίας σε απόσταση 285 μίλια από την Τριπολίτιδα , 460 από τη Δέρνα και 680 από τα Δαρδανέλια. Από τις 29 Σεπτεμβρίου κηρύχθηκε ο αποκλεισμός των ακτών της Τριπολίτιδας και στις 2 Οκτωβρίου δόθηκε τελεσίγραφο στον Τούρκο διοικητή της με 24ωρη προθεσμία για την παράδοση του τουρκικού στρατού. Οι Τούρκοι απέρριψαν άμεσα το τελεσίγραφο παρότι δεν υπήρχε καμία επικοινωνία με την Υψηλή πύλη καθώς ο ασύρματος της Δέρνας είχε αχρηστευθεί από το ιταλικό πυροβολικό. Στις 3 Οκτωβρίου ο ιταλικός στόλος άρχισε την επίθεση κατά της Τρίπολης την οποία υπεράσπιζαν 4.500 στρατιώτες και 2.500 πολιτοφύλακες. Τα οχυρώματα της πόλης ήταν παλαιά και τα πυροβόλα τους εξίσου παρωχημένα και με μεγαλύτερο διαμέτρημα 0,24 . Ο ιταλικός στόλος άρχισε το βομβαρδισμό από τα 7.000 μ. που ήταν έξω από το βεληνεκές των τουρκικών πυροβόλων ρίχνοντας περίπου 400 βλήματα τα οποία προξένησαν μεγάλες ζημιές στα τουρκικά οχυρώματα. Ο βομβαρδισμός επανελήφθη την επόμενη ημέρα έως ότου η άμυνα των Τούρκων ουσιαστικά καταστράφηκε. Στις 5 Οκτωβρίου μια Ταξιαρχία 1732 πεζοναυτών με αρχηγό τον Αρχιπλοίαρχο Cagni αποβιβάσθηκε στην ακτή και με την προστασία του ιταλικού πυροβολικού κατέλαβε εύκολα το φρούριο και την πόλη της Τρίπολης καθώς η άμυνα του Τούρκων ήταν ασθενής. Στις 10 Οκτωβρίου 30.000 Ιταλοί Στρατιώτες και ισχυρό πυροβολικό αποβιβάσθηκαν στην Τρίπολη και μέχρι το τέλος του 1911 ο αριθμός της ιταλικής στρατιάς ανήλθε στους 101.389 στρατιώτες και 400 πυροβόλα .
Στην Ερυθρά θάλασσα μια ιταλική κανονιοφόρος βύθισε 2 μικρές τουρκικές κανονιοφόρους και με τη βοήθεια 2 ελαφρών Ευδρόμων κυνήγησε ένα αντιτορπιλικό που κατέφυγε στο λιμάνι της Χοδέϊδας. Στις 5 Νοεμβρίου ένα ιταλικό ελαφρύ Εύδρομο βύθισε τουρκική κανονιοφόρο κοντά στην Άκαμπα. Στις 30 Νοεμβρίου ιταλική κανονιοφόρος βομβάρδισε τα τουρκικά οχυρώματα της Μόκας και του Σεϊχ Σαϊδ. Στις 7 Ιανουαρίου 1912 τρία ιταλικά ελαφρά Εύδρομα και δύο Αντιτιρπιλικά έδιωξαν επτά τουρκικές κανονιοφόρους και μία εξοπλισμένη θαλαμηγό, τα οποία αρχικά κατέφυγαν στο λιμάνι της Κωφούτας για να βυθιστούν την επομένη.
Στις 22 Ιανουαρίου 1912 το νότιο τμήμα της τουρκικής ακτής της Ερυθράς θάλασσας αποκλείστηκε από τους Ιταλούς. Στις 23 Φεβρουαρίου τρία ιταλικά θωρακισμένα Καταδρομικά βύθισαν στο λιμάνι της Βηρυτού το παλιό μικρό θωρηκτό «Αβνιλά» και το μικρό τορπιλοβόλο «Άγκυρα». Στις αρχές Απριλίου μετά το θάνατο του Ναυάρχου Aubry, τη γενική αρχηγία του ιταλικού στόλου ανέλαβε ο Αντιναύαρχος Viale. Στις 10 Απριλίου τρία ιταλικά θωρηκτά και τέσσερα καταδρομικά υποστήριξαν απόβαση 12.000 ανδρών για κατάληψη της πόλης Ζουάρας. Στις 18 Απριλίου 1912 ο ιταλικός στόλος με 7 θωρακισμένα καταδρομικά και τέσσερα θωρηκτά βομβάρδισε τα φρούρια των Δαρδανελίων από απόσταση 10.000 μ. έως 11.700 μ. χωρίς όμως να προξενήσει σε αυτά μεγάλες ζημίες και αποχώρησε στη Λήμνο όπου αγκυροβόλησε. Στις 3 Μαΐου , υπό την προστασία δύο ιταλικών καταδρομικών σώμα 8.000 ανδρών αποβιβάστηκε στη Ρόδο και την κατέλαβε.
Επίσης μέχρι τα μέσα Μαΐου καταλήφθηκαν και τα υπόλοιπα νησιά των Δωδεκανήσων. Η συγκεκριμένη ενέργεια των Ιταλών πραγματοποιήθηκε μετά από προτροπή του Έλληνα Πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου ο οποίος επίσης πρότεινε στον Ιταλό Πρωθυπουργό Τζιοβάνι Τζιολίτι (Giovanni Giolitti), να αποστείλει 150.000 στρατιώτες στην Θεσσαλία, προκειμένου να επιτεθούν μαζί με τον ελληνικό στρατό εναντίον των τουρκικών δυνάμεων. Ο Τζιολίτι απέρριψε την πρόταση του Βενιζέλου και του συνέστησε αυτοσυγκράτηση και σύνεση (το συγκεκριμένο περιστατικό αναφέρεται στο ημερολόγιο του Ιωάννη Μεταξά που ήταν τότε υπασπιστής του Ελευθερίου Βενιζέλου).
Κυκλοφόρησαν τότε φήμες πως ιταλικά στρατεύματα επρόκειτο να αποβιβαστούν στη Μ. Ασία και ακολούθησε συγκέντρωση τουρκικών στρατευμάτων στη Σμύρνη και την Έφεσο. Στις 18 Ιουλίου πέντε μεγάλα ιταλικά τορπιλοβόλα με επικεφαλής τον Πλοίαρχο Milo πέρασαν το στενό του Κουμ Καλέ και Σεντούλ Μπαχρ και μπήκαν στα Δαρδανέλια. Αρχικά τα ιταλικά σκάφη δεν έγιναν αντιληπτά αλλά όταν ένας προβολέας του Σεντούλ Μπαχρ φώτισε το πέμπτο τορπιλοβόλο οι προβολείς του Κουμ Καλέ φώτισαν και τα υπόλοιπα τα οποία άρχισαν να βάλλονται από τα φρούρια αλλά και από πεδινή πυροβολαρχία . Τότε ο Πλοίαρχος Milo έδωσε εντολή να αυξήσουν ταχύτητα τα τορπιλοβόλα και έφτασε μέχρι το φρούριο Κιλίντ Μπαχρ όπου και προσέκρουσε στο ατσάλινο συρματόπλεγμα που έφρασε τα στενά. Τότε τα ιταλικά πλοία γύρισαν πίσω και παρότι βάλλονταν από όλα τα τουρκικά φρούρια βγήκαν αλώβητα από τα στενά. Για την σπουδαία και παράτολμη πράξη του ο Πλοίαρχος Milo πήρε άμεσα προαγωγή στο βαθμό του Υποναυάρχου.
Στην Τριπολίτιδα στις 16 Ιουνίου καταλήφθηκε η Μισουράτα και μετά η Ζουάρα. Τις τελευταίες μέρες του Ιούνη του 1912 καταλήφθηκαν στην Ερυθρά θάλασσα τα νησιά Φαρσάν και τις πρώτες μέρες του Ιούλη δύο ιταλικά καταδρομικά βομβάρδισαν τις οχυρώσεις της Χοδέιδας.
Οι επιχειρήσεις σταμάτησαν τη νύχτα της 18ης προς 19η Σεπτεμβρίου καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναγνώρισε την κατάληψη της Τριπολίτιδας και των Δωδεκανήσων από την Ιταλία.
Αφήστε μια απάντηση