Μεγάλες αναταράξεις στην αγορά της γης κινδυνεύει να φέρει η μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, όπως αποκαλύπτει το σχετικό άρθρο της εφημερίδας Agrenda. Σύμφωνα με τις προτάσεις της Κομισιόν για τη νέα ΚΑΠ, στο τέλος του 2013 καταργούνται όλα τα ιστορικά δικαιώματα που λαμβάνονταν υπόψη για τις άμεσες ενισχύσεις και ως έτος αναφοράς πλέον θα λαμβάνεται το 2014.
Καταλήξαμε στην ιδέα να λάβουμε το 2014 ως έτος αναφοράς ώστε να κάνουμε μια καινούρια…
Αυτό έχει προβληματίσει τους αγρότες σε πολλές χώρες που αναρωτιούνται αν θα πρέπει να σπεύσουν να κατοχυρώσουν δικαιώματα καλλιεργώντας περισσότερα χωράφια.
Το ζήτημα έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις ιδίως στην Ιρλανδία. Από το Δουβλίνο, όπου βρέθηκε ο επίτροπος Ντατσιάν Τσιόλος, προσπάθησε να καθησυχάσει τους φόβους των Ιρλανδών αγροτών. Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Irish Examiner, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να γίνουν αλλαγές στο νέο έτος αναφοράς, ώστε να αντιμετωπιστεί το θέμα των τιμών της γης.
«Καταλήξαμε στην ιδέα να λάβουμε το 2014 ως έτος αναφοράς ώστε να κάνουμε μια καινούρια αρχή και να παράσχουμε όσο το δυνατό ακριβέστερα στοιχεία για τις αγροτικές εκτάσεις», είπε ο κ. Τσιόλος και προσέθεσε: «Αυτή παραμένει η προτεραιότητά μας, όμως φυσικά πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση για πιθανές ανεπιθύμητες επιπτώσεις και να τις αντιμετωπίσουμε».
Ξενοικιάζουν τα χωράφια
Ο επίτροπος αναγνώρισε ότι στην Ιρλανδία ήδη υπάρχει πρόβλημα με τις εκμισθώσεις των αγροτικών εκτάσεων, ενώ παραδέχτηκε ότι η Κομισιόν θα χρειαστεί αρκετό χρόνο για να βρει λύση στο θέμα που έχει προκύψει.
Χαρακτηριστική είναι η περίπωση ενός από τους μεγαλύτερους βοοτρόφους της Ιρλανδίας, την οποία ανέφερε σε δημοσίευμά του το περασμένο φθινόπωρο η εφημερίδα Irish Examiner. Ένας από τους μεγαλύτερους βοοτρόφους της Ιρλανδίας κινδύνευε να χάσει το 20% της γης που εκμίσθωνε, καθώς οι ιδιοκτήτες δεν ήθελαν να ανανεώσουν τη σύμβασή του που έληγε στα τέλη του χρόνου.
Ο κτηνοτρόφος, που προτίμησε να μείνει ανώνυμος, νοίκιαζε για μια δεκαετία συνολικά 1000 στρέμματα, όμως ο ιδιοκτήτης μίας έκτασης 200 στρεμμάτων τον ενημέρωσε ότι δεν θα ανανέωνε τη σύμβαση. Σύμφωνα με τον αγρότη, “κάποιος ήρθε και πρότεινε να νοικιάσει τη γη για πέντε χρόνια με τα διπλάσια χρήματα. Πλήρωνα κατά μέσο όρο 25 ευρώ το στρέμμα (…) Στον ιδιοκτήτη προσφέρθηκαν 50 ευρώ το στρέμμα. Δεν έχει κανένα νόημα κάποιος να έρθει και να πληρώσει τέτοια τρελά ποσά”.
Όπως λέει ο Ιρλανδός καθηγητής Αγροτικής Οικονομίας Άλαν Μάθιους στο ιστολόγιο capreform.eu, “είναι ίσως δύσκολο να καταλάβουμε γιατί ένας αγρότης που είχε αποφασίσει να νοικιάσει τη γη του και να βγει από τη γεωργία θα ήθελε τώρα να επιστρέψει στη γεωργία (δεδομένου ότι για να διατηρήσει το δικαίωμα του ιδιοκτήτη θα πρέπει στο μέλλον να καλλιεργεί). Ένας λόγος ίσως είναι ότι τα ενοίκια της γης δεν αντανακλούν πλήρως την αξία της ενιαίας άμεσης ενίσχυσης, τουλάχιστον στην Ιρλανδία.
Πρέπει να ήταν αγρότες το 2011
Πάντως η Κομισιόν έχει προτείνει διπλή βάση για τη θεμελίωση των νέων δικαιωμάτων. Ναι μεν τα δικαιώματα θα υπολογιστούν βάσει των επιλέξιμων αγροτικών εκτάσεων το 2014, όμως οι δικαιούχοι θα πρέπει να ήταν αγρότες ήδη το 2011.
Αυτό διευκρίνισε ο επίτροπος Ντατσιάν Τσιόλος κατά την ενημέρωση των ευρωβουλευτών το Νοέμβριο. Όπως είπε, η Κομισιόν θα φτιάξει μία βάση δεδομένων η οποία θα περιλαμβάνει τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις που υπήρχαν το 2011. Οι δικαιούχοι των νέων ενισχύσεων θα πρέπει να περιλαμβάνονται σε αυτή τη βάση δεδομένων. Όπως ανέφερε κατά λέξη ο Ντάσιαν Τσιόλος, «το έτος αναφοράς είναι το 2014 για τις εκτάσεις, προκειμένου να ληφθεί υπόψη η πραγματική κατάσταση, αλλά με μια βάση δεδομένων που θα περιέχει με τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις το 2011. Στόχος είναι να αποφύγουμε από τη μια στιγμή στην άλλη να ξεφυτρώσουν εκμεταλλεύσεις που δεν υπήρχαν, μόνο και μόνο για να καπαρώσουν δικαιώματα. Επιλέξαμε αυτό το συνδυασμό για να μπορέσουμε να λάβουμε υπόψη την πραγματική κατάσταση των εκμεταλλεύσεων το 2014, αλλά από την άλλη να αποφύγουμε την ύπαρξη ανθρώπων που θα κερδοσκοπήσουν. Για αυτό λαμβάνουμε υπόψη το 2011 ως έτος αναφοράς για τις εκμεταλλεύσεις και το 2014 ως έτος αναφοράς για τις αγροτικές εκτάσεις».
Κίνδυνος φούσκας
Σύμφωνα ωστόσο με τον καθηγητή Άλαν Μάθιους, «αυτό ίσως μετριάσει αλλά δεν θα εξαλείψει τις πιέσεις για έλεγχο της γης πριν το 2014. Και μάλιστα θα διατηρήσει το σύνδεσμο με την ιστορική βάση των ενισχύσεων, την οποία η Κομισιόν σκοπεύει να καταργήσει.
Πάντως όσοι παρακολουθούν τις εξελίξεις στις Βρυξέλλες επισημαίνουν ότι απομένει πολύς δρόμος ακόμα μέχρι την τελική διαμόρφωση της νέας ΚΑΠ, και οι όποιες κινήσεις για κατοχύρωση δικαιωμάτων σε αυτή τη φάση θα ήταν πρόωρες. Ο πρόεδρος της Ένωσης ιρλανδών Αγροτών (IFA) Τζον Μπράιαν, προειδοποίησε τους γεωργούς να μην τζογάρουν για τις μελλοντικές ενισχύσεις, πληρώνοντας φουσκωμένα νοίκια, γιατί η «φούσκα» μπορεί να σκάσει και να βγουν ζημιωμένοι.
Αποκλείονται οι «γεωργοί του καναπέ»
Μετά το 2013, η Κομισιόν θέλει οι ενισχύσεις να δίνονται στους αγρότες που καλλιεργούν όντως τη γη, και όχι σε όσους απλά είναι ιδιοκτήτες των χωραφιών. Αυτό τόνισε από το Δουβλίνο όπου βρέθηκε την Πέμπτη ο επίτροπος Γεωργίας Ντατσιάν Τσιόλος.
Για να το πετύχει αυτό, η Κομισιόν προτείνει οι ενισχύσεις να δίνονται μόνο στους «ενεργούς αγρότες». Όπως διευκρίνισε η Κομισιόν σε ερώτηση του Έλληνα ευρωβουλευτή Σπύρο Δανέλλη, με τον ορισμό του ενεργού αγρότη που έδωσε στοχεύει στον αποκλεισμό από τις άμεσες ενισχύσεις όχι μόνο των μη αγροτικών επιχειρήσεων (αερολιμένες, σιδηροδρομικές εταιρείες, μεσιτικές εταιρείες, εταιρείες διαχείρισης γηπέδων), αλλά και των “γεωργών του καναπέ”. Στην Ελλάδα αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε κατάργηση των «μισιακών» που στερούν σημαντικό μέρος των ενισχύσεων από τους πραγματικούς αγρότες.
Συγκεκριμένα, ως ενεργός αγρότης θα ορίζεται αυτός που εισπράττει ετήσιο ποσό άμεσων ενισχύσεων μεγαλύτερο από το 5% των συνολικών εισοδημάτων του από μη γεωργικές δραστηριότητες. Εξαίρεση εισάγεται για όσους αγρότες εισέπραξαν λιγότερα από 5.000 ευρώ το προηγούμενο έτος, ώστε να μην αποκλεισθούν από τις ενισχύσεις οι μικροκαλλιεργητές μερικής απασχόλησης.
Η ελάχιστη γεωργική δραστηριότητα
Ταυτόχρονα όμως, για να θεωρηθεί κάποιος ενεργός αγρότης, θα πρέπει να πληροί και μια δεύτερη προϋπόθεση: να ασκεί μια ελάχιστη «γεωργική δραστηριότητα» η οποία ορίζεται ως “η εκτροφή ζώων ή η καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων, η διατήρηση των γεωργικών εκτάσεων σε κατάσταση που τις καθιστά κατάλληλες για βοσκή ή καλλιέργεια χωρίς ιδιαίτερες προπαρασκευαστικές ενέργειες πέραν των παραδοσιακών γεωργικών μεθόδων και μηχανημάτων ή, αν οι γεωργικές εκτάσεις διατηρούνται εκ φύσεως σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια, η άσκηση της ελάχιστης απαιτούμενης δραστηριότητας στις εν λόγω εκτάσεις”.
Η δυνατότητα καθορισμού των ελάχιστων δραστηριοτήτων θα παρέχεται στα κράτη μέλη με οδηγίες που θα δοθούν στο προσεχές μέλλον. Όπως αναφέρει κατά λέξη η Κομισιόν, «όσον αφορά τον κίνδυνο της άνισης εφαρμογής των άμεσων ενισχύσεων στα κράτη μέλη, με ενδεχόμενη κερδοσκοπία επί των αξιών της γης σε ορισμένα κράτη μέλη έναντι άλλων, ο ορισμός του ενεργού γεωργού προτείνεται στο επίπεδο της ΕΕ και όχι των κρατών μελών. Ως εκ τούτου, ο βασικός κανόνας θα είναι ο ίδιος για όλα τα κράτη μέλη. Κάποια ευελιξία εξασφαλίζεται με την παροχή στα κράτη μέλη της δυνατότητας καθορισμού των ελάχιστων δραστηριοτήτων που πρόκειται να ασκούνται σε εκτάσεις εκ φύσεως διατηρούμενες σε κατάσταση κατάλληλη για βοσκή ή καλλιέργεια. Το λεπτομερές πλαίσιο εντός του οποίου θα πρέπει να επιτευχθεί αυτό από τα κράτη μέλη θα καθοριστεί σε μεταγενέστερο στάδιο.»
Πώς οι ενισχύσεις από «ιστορικές» θα γίνουν στρεμματικές
Βασικός στόχος της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ είναι να καταργηθούν οι ιστορικές ενισχύσεις, που υπολογίζονται βάσει των ιστορικών επιπέδων της παραγωγής, και πλέον οι ενισχύσεις να υπολογίζονται αποκλειστικά βάσει της καλλιεργούμενης έκτασης.
Ωστόσο η μετάβαση στο νέο καθεστώς δεν θα γίνει από τη μία μέρα στην άλλη. Θα υπάρξει μια μεταβατική περίοδος από το 2014 ως το 2019. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον προγραμματισμό της Κομισιόν, το 2014, το 40% των άμεσων ενισχύσεων που θα εισπράξουν οι αγρότες θα δοθούν βάσει των στρεμμάτων που καλλιεργούν, ενώ το υπόλοιπο 60% θα δοθεί βάσει των ιστορικών επιπέδων παραγωγής, όπως και σήμερα. Σταδιακά το τελευταίο αυτό ποσοστό αυτό θα μειωθεί, ώστε το 2019, το 100% των ενισχύσεων να υπολογιστεί βάσει του νέου περιφερειακού μοντέλου.
Υπενθυμίζουμε ότι το ποσό της στρεμματικής ενίσχυσης δεν θα είναι ομοιόμορφο σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα διαφέρει από κράτος σε κράτος ή ακόμα και από περιφέρεια σε περιφέρεια, για όσες χώρες το επιθυμούν. Οι περιφέρειες αυτές που δεν θα συμπίπτουν με τις διοικητικές περιφέρειες, θα διαφοροποιούνται ανάλογα με τις συνθήκες της παραγωγής και θα πρέπει να έχουν οριστεί ως τον Αύγουστο του 2013.
Δεν αποκλείονται καθυστερήσεις
Πάντως το χρονοδιάγραμμα της Κομισιόν κινδυνεύει από τις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα κράτη μέλη όσον αφορά το δημοσιονομικό πλαίσιο, οι οποίες κινδυνεύουν να καθυστερήσουν την έγκριση της νέας ΚΑΠ. Όπως παραδέχτηκε ο επίτροπος Τσιόλος στην εφημερίδα Irish Independent, η προθεσμία της 1ης Ιανουαρίου του 2014 για τη νέα ΚΑΠ δεν θα επιτευχθεί, παρά μόνο αν ο το δημοσιονομικό πλαίσιο εγκριθεί ως τα τέλη του 2012.
«Σαφέστατα δεν μπορούμε να καταλήξουμε σε συμφωνία για τη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ μέχρι να γνωρίζουμε τον διαθέσιμο προϋπολογισμό», επισήμανε ο επίτροπος και συνέχισε: «Αν όμως οι ηγέτες των κυβερνήσεων μπορέσουν να συμφωνήσουν για τον κοινοτικό προϋπολογισμό του 2014-2020 ως το τέλος του έτους, είμαι πεπεισμένος ότι θα μπορέσουμε να καταλήξουμε σε πολιτική συμφωνία για την ΚΑΠ στις αρχές του 2013».
Αμετακίνητος για το «πρασίνισμα»
Παρά τις αντιδράσεις από πολλά κράτη, η Κομισιόν αποκλείει οποιαδήποτε αλλαγή στην πρότασή της ένα μέρος των ενισχύσεων να εξαρτηθεί από την εφαρμογή αγροπεριβαλλοντικών μέτρων.
Σύμφωνα με τα σχέδια της Κομισιόν, στο μέλλον το 30% του εθνικού φακέλου θα δεσμεύεται και θα δίνεται ως επιβράβευση σ τους αγρότες που εφαρμόζουν τα μέτρα αυτά. Ο επίτροπος Τσιόλος επιμένει ότι το πρασίνισμα των ενισχύσεων «είναι μια επένδυση στο μέλλον και ένα νέο συμβόλαιο ανάμεσα στους αγρότες και την κοινωνία ως σύνολο».
Όπως παρατήρησε αυτή τη ν εβδομάδα, «κάποιοι υπονοούν ότι τα μέτρα του πρασινίσματος θα πάρουν λεφτά από τους αγρότες. Στην πραγματικότητα, το αντίθετο συμβαίνει. Στο γενικότερο περιβάλλον των οικονομικών δυσκολιών και των περικοπών στις δημόσιες δαπάνες, θεωρώ ότι είναι ζωτικής σημασίας να ξεκαθαρίσουμε στους φορολογούμενους ότι η ΚΑΠ δεν αφορά μόνο τους αγρότες, αφορά όλους τους πολίτες και ότι οι αγρότες παρέχουν σημαντικά περιβαλλοντικά δημόσια αγαθά, τα οποία δεν ανταμείβονται από την αγορά».
Το πρασίνισμα εντάσσεται στην προσπάθεια της Κομισιόν να υπερασπιστεί τις δαπάνες της ΚΑΠ, απέναντι στους επικριτές της. Όπως είπε ο κ. Τσιόλος, «για αυτό το λόγο εξετάζουμε και τη δικαιότερη ανακατανομή της στήριξης. Οι προτάσεις μας θα οδηγήσουν στην ήπια ανακατανομή των πόρων ανάμεσα στους κλάδους, τις περιφέρειες και τα κράτη μέλη».
agronews
Αφήστε μια απάντηση