Χρονολόγιο Ρουμλουκιού/ Η Μάχη στο Πλατύ & Καρα Ασμακ (Λουδία)

Γράφει ο Γιάννης Μοσχόπουλος

Σάββατο 20 Οκτωβρίου 1912

Η ΜΑΧΗ ΣΤΟ ΠΛΑΤΥ & ΚΑΡΑ ΑΣΜΑΚ (ΛΟΥΔΙΑ)

1) Ο εχθρός με ισχυράς δυνάμεις κατέχει τα περί τα Γιαννιτσά υψώματα. Επιτιθέμεθα. Η VΙΙ Μεραρχία θα προσπαθήση να διέλθη τον Καρά – Ασμάκη (Λουδίας) και να επιτεθή κατά των έναντι αυτής εχθρικών δυνάμεων. Το απόσπασμα Κωνσταντινοπούλου ευρισκόμενον εις το άκρον δεξιόν της Μεραρχίας ενετέλη όπως διέλθη τον πόρον και ενεργήση δια Γιαννιτσίδων (Κύμινα). Η Ταξιαρχία του Ιππικού θα ακολουθήση το απόσπασμα Κωνσνταντινοπούλου.

2) Η Μεραρχία θέλει επιτεθή όπως εκδιώξη τον παρά τας γεφύρας ευρισκόμενον εχθρόν. Επί τούτω διατάσσω τα εξής. Το 19ον Σύνταγμα Πεζ. Αφήνον την εν Κορυφή επισταθμείαν του να προελάση κατά του εχθρού κατέχοντος το χωρίον Πλατύ και κατά της σιδηρ. γραμμής, εκτεινόμενον προς δεξιά με μέτωπον προς τον Καρά – Ασμάκη τηρούν το έν των ταγμάτων κλιμακηδόν οπίσω και δεξιά του ετέρου τάγματος. Το Μηχανικόν οπίσω του 19ου. Tο Πυροβολικόν (2 Πυρ/χίαι) θέλει καταλάβει θέσιν περί την προ Λιανοβέρι ευρισκομένην μεμονωμένην οικίαν και θέλει συνδράμη το πεζικόν εις την κατά του χωρίου και της γεφύρας επίθεσίν του. Το 8ον Ευζωνικόν εκ Παλαιοχώρι θέλει επιτεθή κατά της ξυλίνης γεφύρας και από ταύτης εκτεινόμενον προς την σιδηράν γέφυραν να συνδεθή μετά του 19ου. Οπίσω τούτου και δεξιά της οδού 1 πυρ/χία της ΙΙΙης Μοίρας θέλει ταχθή εις το ύψος και βορείως του Λιανοβέρι και μεσημβρινώς της αμαξιτής οδού όπως συνδράμη την ενέργειαν του ευζωνικού τάγματος. Το Τάγμα των Κρητών θέλει ακολουθήσει οπίσω και αριστερά του ευζωνικού τάγματος κλιμακηδόν. Το 20όν και 21ον μένουσιν εις την διάθεσίν μου και εκτός της γραμμής βολής του Πυρ/κού. Το 19 και 20 θέλουσι συνδεθή προς το απόσπασμα Κωνσταντινοπούλου εντεταλμένον να διέλθη δια του πόρου προς Γιαννιτσήδες (Κύμινα). Το τάγμα Κρητών θέλει στείλη ολιγάριθμον αναγνώρισιν αριστερόθεν, δηλαδή βορείως του Νεοχωρίου προς επιτήρησιν του πόρου. Τα χειρουργεία θα εγκατασταθώσι μεταξύ Γιδά και Καψόχωρα.

3) Θα ευρίσκομαι προς Β. Παλαιοχωρίου μεταξύ του χωρίου τούτου και της αμαξιτής οδού.

4) Ώρα εκκινήσεως 7η πρωϊνή. Τα πολυβόλα του μεν 21ου συντάγματος θέλουσιν ενωθή μετά του 19ου τα δε του 20ού μετά του Ευζωνικού. Εν ή περιπτώσει ο εχθρός εγκαταλείψη την γέφυραν, το 19ον θέλει διέλθη δια μικρών τμημάτων συντρεχομένων δραστηριότερον υπό του Πυρ/κού. Γέφυρα Νησέλι – 20-Χ-1912 (2 πρωίας) VΙΙ Μεραρχία. Κλεομένης.

Στις 7 επίθεση Τούρκων κατά των Ευζώνων στο Λιανοβέργι, οι οποίοι τους απέκρουσαν.

Το 19ο ΣΠ αντεπιτίθεται και καταλαμβάνει τον σιδηροδρομικό σταθμό. Οι Τούρκοι οπισθοχώρησαν στο Πλατύ.

Όταν εκδηλώθηκε η πλευρική κίνηση του 20ού Σ.Π., ανάγκασαν τους Τούρκους να εγκαταλείψουν γύρω στις 9.30 τις θέσεις τους στο Πλατύ και να υποχωρήσουν και να συμπτυχθούν προς την σιδηροδρομική γέφυρα, καταδιωκόμενοι από τα πυρά του πυροβολικού.

Οι Τούρκοι, καθώς υποχωρούσαν άτακτα κάτω απ’ τις βολές του πυροβολικού, δεν πρόλαβαν ν’ ανατινάξουν την σιδηροδρομική γέφυρα, παρ’ όλο που την είχαν υπονομεύσει. Μερικοί πρόσκοποι έσπευσαν και πέρασαν τη γέφυρα, που τη βρήκαν άθικτη και απέκοψαν τα πυραγωγά σχοινιά των φυσιγγίων δυναμίτιδας με τα οποία είχε υπονομευθεί αυτή. Ακολούθως τα πολυβόλα προωθήθηκαν και με τα ανήκοντα στο 19ο Σ.Π. τάχθηκαν δυτικά της γέφυρας, τα δε του 8ου Τ.Ευζ. κατέλαβαν θέσεις μέσα σε οικίσκο που βρίσκονταν στο ακρόβαθρο της δεξιάς όχθης, από όπου έβαλλαν κατά καιρούς στα απέναντι εχθρικά τμήματα. Όμως οι Τούρκοι, βλέποντας ότι η προέλαση των ελληνικών μονάδων είχε σταματήσει μπροστά στη γέφυρα και ότι οι Ελληνες δεν την κατέλαβαν, αναθάρρησαν και σε λίγο προσπάθησαν επιθετικά να επιστρέψουν για να την ανατινάξουν.

Παρά τα δραστικά πυρά των εκεί παρατεταγμένων πολυβόλων και των υποστηριζόντων αυτά ολιγάριθμων Προσκόπων, προς στιγμήν διαγράφηκε σαφής κίνδυνος για ανατάληψη της γέφυρας από τους Τούρκους.

Τα εύστοχα πυρά όμως των πολυβόλων τους ανάγκασαν να παραιτηθούν απ’ την προσπάθεια και ν’ αποσυρθούν πάλι πίσω.

«[…] Ο αγώνας στο γεφύρι, που στην άλλη άκρη του έχουνε φτά¬σει µερικοί τολµηροί νιζάµηδες, αποκορυφώνεται, το νερό βρά¬ζει, χοχλάζει από τις πυκνές βολίδες από τους οχτώ πολυβολη¬τές µας οι τρεις σωριάζονται κάτω, κίνδυνος υπάρχει να επικρατήσει ο εχθρός. Την κρίσιµη εκείνη στιγµή, που ο µέραρ¬χος καλπάζει προς τα εκεί για να ψυχώσει τους άντρες, οι δυο σκοπευτές των πολυβόλων, µπρος στον κίνδυνο να χάσουν το γεφύρι, αψηφούν τις σφαίρες που πέφτουν χαλάζι, σέρνονται µε χέρια και πόδια ως το ποτάµι, παίρνουν νερό, δροσίζουν τα πο¬λυβόλα και µε µια ταινία των διακοσίων πενήντα φυσεκιών ξυ¬ραφίζουν βολή µε βολή την αντικρυνή όχθη, ενώ τον ίδιο καιρό τα ευζωνάκια ορµούν µε αλαλαγμούς µαζί µε τα τάγµατα του Καραγιαννόπουλου. […]»

Ο άλλος λόχος του 8ου ΤΕ, ενισχυμένος κι από έναν ακόμη του ιδίου τάγματος, εξακουλούθησε την προέλαση του προς την οδική γέφυρα, που την βρήκε, στις 11.00 εγκαταλειμένη και μισοκαταστραμμένη από τους Τούρκους.

Το Τάγμα αυτό βάδισε αμέσως κατά της σιδηροδρομικής γέφυρας στην οποία έφθασε ανενόχλητα την 12.20 ώρα. Εκείνη την ώρα πυκνή ομίχλη κάλυψε εντελώς τη θέα, οπότε δύο λόχοι διέβησαν με αποφασιστικότητα τη γέφυρα και κατέλαβαν θέσεις πέραν του ποταμού σε επίχωμα της σιδηροδρομικής γραμμής με μέτωπο προς νοτιοανατολικά.

Όταν διέρχονταν την γέφυρα οι υπόλοιποι δύο λόχοι του 1/21 τάγματος, προς στιγμή η ομίχλη διαλύθηκε και οι Τούρκοι άνοιξαν πύρ εναντίον τους, από θέσεις νότια της σιδηροδρομικής γραμμής και περί τα 800 μέτρα πέραν της γέφυρας. Εν τούτοις αυτοί οι δύο λόχοι κατόρθωσαν να διαπεραιωθούν στην αριστερή όχθη του ποταμού, παρά τις μεγάλες απώλειες σε ελάχιστο χρόνο. Τα φονικά αποτελέσματα των εχθρικών πυρών θα ήταν ασφαλώς μεγαλύτερα, εάν η ομίχλη που επανήλθε δεν εμπόδιζε τη θέα, ώστε να διακοπούν για το λόγο αυτό οι βολές των Τούρκων.

Το Τάγμα επωφελήθηκε της ευκαιρίας και συγκεντρώθηκε στη βόρεια πλευρά της επίχωσης της σιδηροδρομικής γραμμής, και στη συνέχεια αφού ανασυντάχθηκε πορεύθηκε υπό βροχή και ομίχλη προς το χωριό Κιρτζελάρ (΄Αδενδρο).

Στη μάχη του Καρά Ασμάκ έλαβε μέρος και ο παλιός οπλαρχηγός του Γιδά Θεοχάρης Κούγκας, και ο Δ. Πολυζόπουλος από το Νησέλι που βοηθούσαν τους ανιχνευτές του Στρατού.

Στο μνημείο που στήθηκε αργότερα στον σιδ.σταθμό Πλατέος, μπορούμε να διαβάσουμε:

“ΔΙΑΒΑΤΑ, ΠΑΡΕ ΖΩΗ ΑΠ’ ΑΥΤΟ ΤΟ ΔΟΞΑΣΜΕΝΟ ΤΑΦΟ ΚΑΙ ΣΥΡΕ ΤΟ ΔΡΟΜΟ ΠΟΥ ΑΝΟΙΞΑΝ ΟΙ ΣΚΟΤΩΜΕΝΟΙ ΕΔΩ”