ΙΣΤΟΡΙΟΓΝΩΣΙΑ: Τι πραγματικά έγινε στο Σαγγάριο; (μέρος Β΄)

Συνέχεια από το πρώτο μέρος (κλικ ΕΔΩ)

Γράφει ο δάσκαλος

Γρηγόρης Γιοβανόπουλος

Ο Βιογράφος του  Κεμάλ  Benoist Mechin  στο βιβλίο του  «Mustafa Kemal» γράφει: « Την 28^ην Αυγούστου , κατόπιν σκληρού αγώνος 14 ημερών η μάχη παρέμενεν αναποφάσιστη.  Αλλά ο Μουσταφά Κεμάλ έβλεπεν ότι είχε πλησιάσει η κρίσιμη στιγμή …… Έπρεπε ο ένας από τους δύο αντιπάλους να διακόψει την μάχην……..Έπρεπε να επιμείνη στον αγώνα;.. Έπρεπε να απαγκιστρωθεί;….Ήταν  δύο τα μεσάνυχτα όταν χτύπησε το τηλέφωνο ……. Ο Κεμάλ ώρμησε προς το ακουστικό … τι είπατε; -Φώναξε- Οι Έλληνες έφτασαν στα όρια της αντοχής των; Ετοιμάζονται να υποχωρήσουν εφ’ όλου του μετώπου; … Ο αγών είχε κριθή . Εάν οι Έλληνες κρατούσαν λίγα λεπτά ακόμη , ένα τέταρτον της ώρας ο Κεμάλ θα διέτασσεν  απαγκίστρωση για να προλάβη την καταστροφήν»….  

Παρόλα αυτά η Στρατιά έφτασε ,  πέρασε (ξανά) το Σαγγάριο ανεμπόδιστη  και  απέκρουσε με επιτυχία τις επιθέσεις των Τούρκων ( σε κάποιες περιπτώσεις  όπως στις  3 Σεπτεμβρίου  οι Τούρκοι  της 5^ης Μεραρχίας για να αποφύγουν την αιχμαλωσία έπεφταν στο Σαγγάριο και παρασύρονταν από το ρεύμα του ποταμού) .

Ίσως σε αυτούς αναφερόταν ο Τούρκος Πρόεδρος λέγοντας ότι κάποιοι έπεσαν στον ποταμό και κινδύνεψαν να γίνουν παστά ψάρια , γιατί οι Έλληνες στρατιώτες δεν έπεσαν στο ποτάμι.

Έπεσαν στο καλέ Γκρότο , στο Τσαλ Νταγ , στο Πολατλή, στο  Ταμπούρ Ογλού , στη Σαπάντζα στο Αρντιζ Νταγ και σε όλες αυτές τις πολύνεκρες μάχες στα διάφορα «Τεπέ», «Νταγ» , «Μπαϊρ» , «Ντερέ», «Χισάρ».

Τα τρία Σώματα Στρατού έφτασαν το βράδυ της 10^ης Σεπτεμβρίου 1921 στην αμυντική τοποθεσία Ανατολικά της γραμμής  Εσκί Σεχίρ- Κιουτάχεια- Αφιόν Καραχισάρ και στις 14 Σεπτεμβρίου ολοκλήρωσαν την αμυντική τους εγκατάσταση.

Η Στρατιά Μ. Ασίας δεν νικήθηκε από το στρατό του Κεμάλ στο Σαγγάριο.

Ο γενναίος Ελληνικός στρατός  πέρασε  δύο φορές το ποτάμι ,πολέμησε με γενναιότητα με τους στρατιώτες νηστικούς ταλαιπωρημένους , διψασμένους ,νίκησε παντού τους Τούρκους και όταν αποχώρησε, έριξε  μέσα σε εκείνο το θλιβερό ποτάμι  τους Τούρκους που επιχείρησαν να τον καταδιώξουν.

Η Στρατιά των ηρώων νικήθηκε από την κακή (για να μην πω κάτι χειρότερο) πολιτική του ηγεσία και το διχασμό που τυραννούσε τον ελληνικό λαό . Νικήθηκε από τη φιλαυτία , την ιδιοτέλεια και την ανικανότητα αυτών που θέλησαν να γίνουν  Στρατηλάτες χωρίς να έχουν ρίξει μία ντουφεκιά.

Όταν η στρατιά πέρασε στο Δυτικά του Σαγγάριου είχε 234 νεκρούς, 750 τραυματίες και 3 αγνοούμενους αξιωματικούς, 3.392 νεκρούς,  18.594 τραυματίες και 640 αγνοούμενους οπλίτες. Σύνολο νεκρών και εκτός μάχης 23.613 οπλίτες και Αξιωματικοί. Οι νεκροί και οι εκτός μάχης Τούρκοι ήταν σίγουρα ίσοι αλλά και περισσότεροι από τους δικούς μας αλλά η συντριβή που επιδίωξε η Ελληνική ηγεσία δεν είχε επιτευχθεί.

Αλλά και ένα χρόνο μετά όταν έσπασε το μέτωπο από την «καταραμένη εξέχουσα» του Αφιόν Καραχισάρ, όταν όλα είχαν χαθεί για τον Ελληνισμό στη Μ. Ασία την τελευταία μάχη θα την κερδίσει το περίφημο «Σεϊτάν Ασκέρ» το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων του Συνταγματάρχη Ν. Πλαστήρα. Αυτού που όταν όλοι το έβαλαν στα πόδια έσωζε την τιμή του ελληνικού στρατού και χιλιάδες πρόσφυγες. Αυτού που κάποιοι εστεμμένοι χαρακτήρισαν ως προδότη!!!!!

Ας δούμε όμως πως περιγράφει το περιστατικό ο Γιάννης Καψής στο αριστούργημά του «Χαμένες Πατρίδες».

«Αλλά στον Σταυρό ( στο σημείο που χωρίζει ο δρόμος προς τον Τσεσμέ) περίμενε το «Σεϊτάν – Ασκέρ». Και μέσα στην καταχνιά του πρωινού φάνηκαν οι Τσέτες του Μπεχλιβάν. Κάλπαζαν ουρλιάζοντας – θύμιζαν τις ορδές του Αττίλα. Ορμούσαν κατά των προσφύγων και τους σπάθιζαν, κάρφωναν στα ξίφη τους ματωμένα κεφάλια και τα εξεσφενδόνιζαν στον αέρα. Δεν τους αρκούσε το ξερρίζωμα του Ελληνισμού, ήθελαν τον αφανισμό του.

Ο Πλαστήρας είδε τους Τσέτες. Ήταν συντριπτική αριθμητικά η υπεροχή, ήταν ψυχωμένοι από την ανέλπιστα μεγάλη νίκη τους, είχαν ξαποστάσει στη Σμύρνη. Η σωφροσύνη θα του επέβαλλε, ίσως, να υποχωρήσει αλλά τότε ούτε ένας από τους πρόσφυγες δεν θα διασωζόταν, οι Τσέτες θα έφθαναν στην αποβάθρα του Τσεσμέ πριν από τον Στρατό μας. Κι αποφάσισε να δώσει μια ακόμη μάχη.

Οι άνδρες του 5/42, με γρήγορες κινήσεις, σχημάτισαν ένα μεγάλο πέταλο κι «ελούφαξαν», έμειναν ακίνητοι, περιμένοντας τους Τούρκους να πέσουν στις κάνες των όπλων τους. Είχαν διαταγή να μη πυροβολήσουν, αν ο Πλαστήρας δεν έδινε το σύνθημα, πυροβολώντας – πρώτος. Πειθαρχικοί, εμπειροπόλεμοι, έβλεπαν τους Τούρκους να πλησιάζουν κι έμεναν ακίνητοι. Πολλοί άκουγαν τις αναπνοές τους, αισθάνθηκαν τη μυρωδιά των αλόγων τους. Κι όμως δεν πυροβόλησαν. Λίγο ακόμη κι οι Τσέτες θα είχαν πέσει στον κλοιό τους.

Αλλ’ ένας λοχίας έτρεμε από τη λύσσα του. Είχε δει τους Τσέτες να σφάζουν γυναικόπαιδα και δεν μπορούσε να συγκρατηθεί – έσφιγγε το όπλο του, δάγκωνε τα χείλη του για να μη φωνάξει και προδοθεί. Κι έξαφνα ακούστηκε ένας πυροβολισμός. Σχεδόν αμέσως ένας καταιγισμός πυρός σάρωσε τους Τούρκους. Οι θάμνοι άναψαν, τα πολυβόλα κελάηδησαν ανατριχιαστικά. Η κοιλάδα αντήχησε στο βογγητό των πληγωμένων.

Οι Τούρκοι ξαφνιάστηκαν πήδησαν από τ’ άλογα κι έτρεξαν να καλυφθούν – θέλησαν να πιάσουν μετερίζια και να πολεμήσουν. Δεν γνώριζαν ακόμη ότι είχαν απέναντι τους το «Σεϊτάν Ασκέρ». Αλλά, μετά τον πρώτον αιφνιδιασμό, οι Τσολιάδες δεν κρατήθηκαν – δεν μπορούσε να τους συγκρατήσει κανείς· ούτε ο Πλαστήρας. Οι λόγχες σύρθηκαν και πάλι από τις θήκες τους. Και για μια ακόμη φορά – την τελευταία -όπως τότε σε μια εποχή που φαινότανε τόσο μακρινή, ακούστηκε η λεβέντικη κραυγή: «Αέρα…».

 Οι λόγγοι ξαφνιάστηκαν , τα βουνά συγκλονίστηκαν , σκίρτησε η Ιωνική γη . Τι είχε συμβεί ; Επέστρεφαν οι Έλληνες; Ήταν λοιπόν ένας τρομερός εφιάλτης η καταστροφή; Οι καμπάνες θ’ αντηχούσαν και πάλι χαρμόσυνα;

 Αλίμονο. Δεν ήταν εφιάλτης η καταστροφή- ήταν η πραγματικότητα . Όνειρο , τόσο νοσταλγικό , αλλά και τραγικό συνάμα , ήταν η πολεμική κραυγή των τσολιάδων μας – ένα όνειρο που σαν διαλύθηκε , άφησε στο πεδίο της μάχης 147 Τούρκους νεκρούς.

Έφυγαν οι Τσέτες, έφυγαν τρομοκρατημένοι, πανικόβλητοι πήδησαν στ’ άλογα τους κι άλλοι έφυγαν τρέχοντας. Επέστρεψαν ασθμαίνοντας στη Σμύρνη για να ρίξουν καινούργιο λάδι στο καντήλι του θρύλου, που θα καίει αιώνια. Είναι θρύλος, που αφηγείται η αναμνηστική στήλη, εκείνη, που υπάρχει μέχρι σήμερα στο Ζέγκουϊ – τον Σταυρό.

Κι ο Πλαστήρας τελείωσε την αφήγησή του μ’ ένα παράπονο:

– Αχ, μωρέ… Αν δεν βιαζότανε εκείνος ο λοχίας, θα τους είχα πιάσει  όλους ζωντανούς… ».

Ο ίδιος ο Κεμάλ στην μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Άγκυρας που έγινε ένα χρόνο μετά είπε: «Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι στη Μ. Ασία δεν ηττήθη ο γενναίος Ελληνικός Στρατός. Η πολιτική του ηγεσία ηττήθη…..».

Ανακεφαλαιώνοντας να ξαναθυμίσουμε πως:

-Στο Σαγγάριο έπεσαν αλλόφρονες οι Τούρκοι στρατιώτες και όχι οι Έλληνες .

– Παρόλο το δράμα της Μ. καταστροφής το πειθαρχημένο Σύνταγμα του « -Μαύρου Καβαλάρη» κέρδισε την τελευταία μάχη.

– Ο ίδιος ο Κεμάλ μιλούσε με σεβασμό για τους Έλληνες και τον Ελληνικό στρατό.

Καλό λοιπόν είναι να τα έχουν αυτά υπόψη τους οι όψιμοι αναθεωρητές της Ιστορίας και να προσέχουν τι λένε και ποιους προκαλούν.

Με τιμή

Γρηγόρης Γιοβανόπουλος

Δάσκαλος

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ

-ΒΙΚΤΩΡ ΔΟΥΣΜΑΝΗΣ.ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ-ΙΣΤΟΡΙΚΑΙ ΣΕΛΙΔΑΙ ΤΑΣ ΟΠΟΙΑΣ  ΕΖΗΣΑ

-ΓΕΣ/ΔΙΣ. ΕΠΙΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ 1919 1922.

-ΓΕΣ/ΔΙΣ . ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΑΓΚΥΡΑΝ 1921 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ.

-ΣΑΡΑΝΤΟΣ Ι. ΚΑΡΓΑΚΟΣ .Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ 1919-1922 ΑΠΟ ΤΟ ΕΠΟΣ ΣΤΗΝ ΤΡΑΓΩΔΙΑ.

-ΤΑ ΦΟΒΕΡΑ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΑ . ΣΑΓΓΑΡΙΟΣ , ΕΠΟΠΟΙΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ.

-ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΨΗΣ. ΧΑΜΕΝΕΣ ΠΑΤΡΙΔΕΣ.

CAROLINE FINKEL. ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ 1300-1923